O’zg Vara q Hujjat № Imzo Sana Bet

O’zg
 
Vara
q
 
Hujjat 
№ 
Imzo 
Sana
 
Bet 
 
 
Aslonova D. 
Bajardi: 
Rahbar: 
“Axborot-kommunikatsiya tizimlarini optimallashtirish” fanidan modulli 
o’qitish uslubiyotini yaratish (Chiziqli programmalash masalasini 
geometrik usulda yechish) 
O`quv materialining o`zlashtirilishiga mashg’ulotlar paytida modulning amaliy 
ahamiyati qay darajada ochib ko`rsatilganligi, modul mazmunini boshqa modullar 
bilan bog’liqligi, shu modulni o`rganishdagi talabalarning bir xil xatoliklari tahlili 
muhim ahamiyatga ega. 
4. Motivatsiya (qiziqishni uyg’otish) tamoyili. Bu tamoyilning mohiyati, 
talabaning o`quv-bilish faoliyatini rag’batlantirishdan iborat bo`ladi. Bu asosiy 
qoidadir. O`quvchi-talabalarning modulning o`quv materialiga qiziqishini uyg’otish, 
bilim olishga rag’batlantirish, mashg’ulotlar paytida faol ijodiy fikrlashga da`vat 
etish, modulning tarixiy va muammoli elementlarining vazifalari hisoblanadi. 
Aslida motivatsiyani shakllanishiga juda ko`p omillar ta`sir etadi, chunki eng 
avalo o`rganish shaxsga bog’liq jarayondir. U shaxsiy motivatsiya va shaxsiy manfaat
orqali amalga oshadi. Motivatsiyani – harakat qilishga undagan sabablar, qiziqtirishni 
uyg’otishi deb tushuniladi. Ushbu sabablarni uch guruhga ajratish maqsadga 
muvofiqdir: 
A. Ta`limga extiyojini shakllantiruvchi jamiyatdagi muxit. 
Zamonaviy jamiyat – bu bilimga asoslangan fuqarolik jamiyatidir. YA`ni 
informatsiya, bilim, ularni doimiy yangilash, buni amalga oshirish uchun kerakli 
ko`nikmalar, jamiyatni rivojlanishning asosiy omili bo`lib kolmokda. 
B. Dastlabki ehtiyojlarga bog’liq bo`lgan sabablar. 
Xorijiy psixologlarning fikrlari bo`yicha ehtiyojlar ierarxiyasisi quyidagicha: 
- mavjudlik ya`ni shaxs avvalo ochlik, chanqoqlik ehtiyojlarini qondirishi lozimligi. 
- bexatarlik – xotirjamlik, ya`ni uy qurish, oila qurish kabi ehtiyojlarni qondirishiga 
xarakat qilishi. 
- ijtimoiy ehtiyojlari, ya`ni muayyan sektsiyaga, klubga, jamoat tashkilotiga tegishli 
bo`lish ehtiyojlaridir. 
C. O`qitish jarayoni bilan bog’liq bo`lgan sabablar. 
O`qitish jarayonida motivatsiyaga ko`yidagi omillarni hisobga olinish orqali 
erishiladi: 
Hozirgi kunda, ilmiy-texnikaviy taraqqiyot rivojlangan davrida ta`lim olishning 
samaradorligi inson qobiliyatidan foydalanish darajasidan bog’liq bo`lib qolmoqda. 

---

O’zg
 
Vara
q
 
Hujjat 
№ 
Imzo 
Sana
 
Bet 
 
 
Aslonova D. 
Bajardi: 
Rahbar: 
“Axborot-kommunikatsiya tizimlarini optimallashtirish” fanidan modulli 
o’qitish uslubiyotini yaratish (Chiziqli programmalash masalasini 
geometrik usulda yechish) 
Qobiliyatni ro`yobga chiqarish insonning sezgi organlari qay darajada ma`lumotni 
qabul qilishga ishtirok etishlaridan bevosita bog’liq bo`ladi. Inson atrofdagi olamni
o`ziningbeshta sezgi a`zolari: ko`z, quloqlar, hid va tam bilish paypaslash, ushlab 
ko`rish orqali idrok etadi. Ta`lim olishda qancha ko`p sezgi organlari qatnashsa
shuncha ko`p samaraga erishiladi. Motivatsiyani mashg’ulotlar davomida 
saqlanishiga va o`zlashtirishning sifatini yuksak darajaga etkazishiga vizuallashtirish, 
ya`ni ko`rgazmali axborotlardan, namunalardan foydalanishi katta yordam beradi.
O`qitish samaradorligi motivatsiyani hosil bo`lishicha, uni saqlanishiga 
talabaning o`qitish jarayonidagi o`rni, pedagogning unga bo`lgan munosabatiga ham 
bog’liq bo`ladi. YAni pedagog – talaba munosabati motivatsiyani shaklanishiga 
muxim axamiyatiga ega. Ushbu munosabatlar shaxsga – yo`naltirilgan o`qitish 
texnologiyalarining tamoyillarga mos kelishi maqsadga muvofiqdir. 
Optimizm esa ishonch va irodani mustahkamlanishiga olib keladi. Pirovardda 
motivatsiya kuchayadi va rejalashtirilgan o`quv natijalariga erishiladi. Tanbeh usuli 
esa (ogohlantirish, tanbeh, salbiy natijalar to`g’risida ogohlantirish, jazo) pissimizm 
kabi holatni shakllantirishiga olib keladi. Natijada ishonch va iroda keskin pasayadi, 
motivatsiya yo`qoladi, rejalashtirilgan o`quv maqsadlariga erishilmaydi. Ma`lum 
darajada talaba shaxs sifatida ma`naviy inqirozga uchraydi. 
Motivatsiyani shakllanishi albatta talabani shaxsiy holatiga bog’liqdir. Bunga 
eng avalo talabaning “diqqat”, “charchoq” kabi xislatlari inobatga olinadi. Xorijiy 
olimlarning olingan natijalari bo`yicha ma`ruza mashg’ulotlarida diqqat bilan 
o`rganish vaqti eng ko`pi bilan 20 daqiqani tashkil etadi.Nazariy darslarda etarli 
diqqat e`tiborlik 45 daqiqa saqlanadi. Taxminan 60 daqiqadan so`ng diqqat, e`tiborlik 
eng past darajasiga tushadi (3-4 marta kamayadi). Hozirgi kunda buni e`tiborga olishi 
alohida 
e`tiborga 
sazovor. 
YAngi 
pedagogik 
va 
zamonaviy 
axborot 
texnologiyalarining qo`llanilishi o`qitish jarayonini jadallashtirishga olib kelmoqda. 
YA`ni, bir vaqtning o`zida bir necha marta ko`p yangi o`quv materiallarini taqdim 
etishiga imkoniyat yaratilmoqda. 

---