Temperament va xarakter

emotsional qo‘zg‘aluvchanlik; diqqatning qo‘zg‘aluvchanligi – bu individ 
psixikasining moslashuvchi vazifasini belgilaydigan temperament xossasi, u 
ta’sirlovchi jadalligining juda kichik o‘zgarishlarini payqash layoqatidan iborat; 
emotsiyalar kuchi, uning asosiy vazifasi, Teplov fikricha, motivlarning 
qondirilishi yoki qondirilmasligiga bog‘liq ravishda faoliyatni quvvatlashdan 
iborat; xavotirlanish, Teplov fikriga ko‘ra, u tahdidli vaziyatda emotsional 
qo‘zg‘aluvchanlikdan iborat, Teplov odatdagi sharoitlarda xavotirlanish va 
emotsional qo‘zg‘aluvchanlikni ajratadi, chunki, emotsional qo‘zg‘aluvchanlik 
seskantiruvchi ta’sir kuchiga bog‘liq emas, xavotirlanish esa u bilan to‘g‘ridan-
to‘g‘ri bog‘langan; ixtiyorsiz harakatlarning reaktivligi, ularning vazifasi ayni 
damda bevosita ta’sir ko‘rsatayotgan vaziyat va seskantiruvchilarga nisbatan 
moslashuvchi reaksiyalar jadalligining oshishidan iborat; irodaviy maqsadga 
yo‘naltirilgan harakat faolligi, Teplov fikriga asosan, ko‘zlangan maqsadga 
muvofiq ravishda vaziyatni qayta tuzish yo‘li bilan moslashuv faolligini 
oshirishda namoyon bo‘ladi; egiluvchanlik – rigidlik, vazifasi faoliyatning 
o‘zgaruvchan talablariga moslashishdan iborat; rezistentlik, vazifasi boshlangan 
faoliyatni bo‘shashtiruvchi yoki to‘xtatuvchi barcha ichki va tashqi sharoitlarga 
qarshilik ko‘rsatish layoqatidan iborat; sub’ektivlashtirish, Teplov fikricha, 

---

faoliyatning sub’ektiv obrazlar va tushunchalar yordamida darajalarini 
kuchaytirishdan iborat. 
Temperament xossalarining yuqorida keltirilgan xarakteristikalaridan ikkita 
asosiy xulosa chiqarish mumkin: birinchidan, temperament xossalari psixik 
jarayonlar dinamikasida va individ faolligi darajasida namoyon bo‘ladi, 
ikkinchidan, esa temperament faoliyat bilan uzviy bog‘langandir. Bular 
olimlarning keyingi tadqiqotlarida rivojlantirildi. 
Mashhur psixofiziolog