ÛÛÛ Cild Í ß Ñ È Ì È À Ä Û Í À Ä È Ë × È Ë È Ê È Í Ñ Ò È Ò Ó Ò Ó ÀÇßÐÁÀÉÚÀÍ Ä È Ë È Í È Í È Ç À Ù Ë Û

ÁÐ

[éóí.] 1. Ãÿäèì éóíàí ÿñàòè-

ðèíäÿ àëëàùëàðà ÿáÿäè ýÿíúëèê âÿ ýþçÿëëèê âå-

ðÿí è÷êè; àáè-ùÿéàò.

2.  áîò. Àëè áèòêèëÿðäÿ ÷è÷ÿê áàëëûãëàðûíûí

èôðàç åòäèéè øÿêÿðëè øèðÿ.

ÍÅÊÒÀÐÈ

èñ. [éóí.] áîò. Àëè áèòêèëÿðèí ýöë-

ëÿðèíäÿ íåêòàð èôðàç åäÿí îðãàí.

ÍÅÃÀÒÈ´Â

[ëàò. íåýàòèâóñ – ìÿíôè] Ôîòî

ëþâùÿúèéèíäÿ âÿ éà ëåíòèíäÿ áèð øåéèí òÿðñÿ-

ñèíÿ (àüûí ãàðà âÿ ãàðàíûí àü) äöøìöø øÿêëè,

ùÿì÷èíèí áó úöð øÿêèë äöøìöø ôîòîïëàñòèíêàñû

âÿ éà ôîòîëåíòè.

ÍÅÌÅÑ

[ðóñ. íåìåö]  á à õ àëìàí.  Ãûð-

äûðìà íåìåñ õàëãûíû ùàãñûç éåðÿ, çàëûì; Áèð

ýöí ýÿëÿúÿê, ãîðõ î úÿçà ìÿùêÿìÿñèíäÿí.

ß.Âàùèä.

ÍÅÌßÒ

èñ. [ÿð.] 1. Éàøàìàã ö÷öí ëàçûì

îëàí øåéëÿðèí ìÿúìóñó (éåéÿúÿê, è÷ÿúÿê âÿ

ñ.); ðèôàù. ..Áàçàð-äöêàíäà úÿì îëàí äöíéà-

íûí ùÿð áèð íåìÿòè éåìÿëè âÿ è÷ìÿëè ãÿáèëèí-

äÿí – ùàìûñû ùÿìÿâàõò øÿùÿð ÿùëè ö÷öí ìö-

ùÿééàäûð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

2. ìÿú. Õîøáÿõòëèê, ñÿàäÿò, éàõøûëûã. [Ùåé-

äÿð áÿé:] Èêè èë ÷þëëÿðäÿ äÿðäèíëÿ ýöí êå÷èðèá

àõûð êè, àðçóìà éåòèøäèì. Áó íåìÿòèí øöêðöíö

éåðèíÿ éåòèðÿ áèëìÿíÿì. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ. Ñþ-

çöì îðàäàäûð êè, äîüðóäàí óøàãëûã áèð ýþçÿë

íåìÿò èìèø êè, ÿëäÿí ÷ûõäû. Ú.Ìÿììÿäãóëó-

çàäÿ.

ÍÅÍ

èñ. Íåí, Éàìàë-Íåí âÿ Ðóñèéà Ôåäå-

ðàñèéàñûíà äàõèë Òàéìûð ìèëëè ìàùàëëàðûíûí

ÿñàñ ÿùàëèñèíè òÿøêèë åäÿí õàëã âÿ áó õàëãà

ìÿíñóá àäàì.

íåî... [éóí. íåîñ – éåíè] Áèð ñûðà õàðèúè ñþç-

ëÿðèí (èñèì âÿ ñèôÿòëÿðèí) ãàáàüûíäà, îíëàðà

éåíèëèê ìÿíàñû âåðÿí þíëöê; ìÿñ.: íåîëèò,

íåîëîýèçì âÿ ñ.

ÍÅÎÀÍÒÐÎÏ

èñ. [éóí.] Ìöàñèð èíñàí íþ-

âöíöí öìóìèëÿøäèðèëìèø àäû.

ÍÅÎËÈ´Ò

[éóí. íåîñ – éåíè âÿ ëèòùîñ – äàø]

Äàø äþâðöíöí àõûðûíúû åïîõàñû, éåíè äàø äþâðö.

ÍÅÎËÎÝÈÇÌ

[éóí. íåîñ – éåíè âÿ ëîýîñ –

àíëàéûø]  äèë÷. Äèëäÿ éåíè ÿìÿëÿ ýÿëìèø ñþç

âÿ éà èôàäÿ.

ÍÅ

ÓÍ

[éóí. íåîñ – éåíèäÿí] Ùàâàíûí òÿð-

êèáèíÿ äàõèë îëàí ðÿíýñèç âÿ èéñèç ãàç – êèì-

éÿâè åëåìåíò (åëåêòðèê ëàìïàëàðûíäà, ñèãíàë,

ðåêëàì âÿ ñ.-äÿêè èøûãëàíäûðûúû úèùàçëàðäà èø-

ëÿäèëèð). 

Íåîí ëàìïàñû – è÷è íåîíëà äîëäó-

ðóëìóø ãàç ëàìïàñû – èøûã úèùàçû (ñèãíàëèçà-

ñèéà, ðåêëàì âÿ ñ.-äÿ èøëÿäèëèð).

Í

ÉÏÌÀÍ

[ðóñ. íýï – íîâàÿ ýêîíîìè÷åñ-

êàÿ ïîëèòèêà (éåíè èãòèñàäè ñèéàñÿò) âÿ àëì.

Ìàíí – àäàì] òàð. Éåíè èãòèñàäè ñèéàñÿò äþâ-

ðöíäÿ ìåéäàíà ýÿëìèø ñàùèáêàð, àëâåð÷è.

ÍÅÏÒ

ÚÍ

èñ. [ëàò.] 1. Ýöíÿø ñèñòåìèíèí Ýö-

íÿøäÿí ìÿñàôÿñèíÿ ýþðÿ ñÿêêèçèíúè ïëàíåòè.

2. Ãÿäèì Ðîìà ìèôîëîýèéàñûíäà áóëàãëàð

âÿ ÷àéëàð àëëàùû.

ÍÅÐÂ

[ëàò.] äàí. Ñèíèð, ÿñÿá. Áóðàäà Ýöë-

çàðûí àðòûã áöòöí íåðâëÿðè, áöòöí èëèêëÿðè ïàð-

÷àëàíûá, áîüóã ñÿñëÿ èíëÿäè. Ú.Úàááàðëû.

ÍÅØÒßÐ

èñ. [ôàðñ.] 1. Ñàíúàí ùåéâàíëàðäà

(ÿãðÿá, àðû âÿ ñ.-äÿ) ñàíúäûãëàðû éåðÿ çÿùÿð

áóðàõìàã ö÷öí îðãàí. ßãðÿá êèìè íåøòÿð ýöúö

âàð äûðíàüûìûçäà. Ì.ß.Ñàáèð. // Ìÿú. ìÿíàäà.

Àëëàù éàìàí ýþçäÿí ñàõëàñûí, ýþçÿë úåéèëäèð.

Äöøìÿí ýþçöíöí íåøòÿðèäèð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

2. Éàðàíû, ÷èáàíû âÿ ñ. éàðìàã, äåøìÿê

ö÷öí èêèàüûçëû, èòèóúëó úÿððàù áû÷àüû. [Êÿëáàëû]

éÿùÿðãàø õóðúóíäà ùÿìèøÿ íåøòÿð âÿ áèç ýÿç-

äèðÿð. Ñ.Ðÿùèìîâ. Çàáèò åëÿ áàüûðäû êè, ñàíêè ..

éåòèøìèø ÷èáàíûíà íåøòÿð ñîõäóëàð. ß.Âÿëèéåâ

Íåøòÿð êèìè – óúó ÷îõ èòè øåé ùàããûíäà.

..[Ãûçûí] êèðïèêëÿðè èñÿ áèð íåøòÿð êèìè ýþç áÿ-

áÿêëÿðèíè éàðìàüà ÷àëûøûðäû. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

..[Ãûçûí] áó éàíûãëû ñþçëÿðè âÿ êÿäÿðëè áàõûøû

ãîúàíûí ãÿëáèíÿ íåøòÿð êèìè ñàíúûëäû. À.Øàèã.

Íåøòÿð âóðìàã –  á à õ íåøòÿðëÿìÿê. Àøèãÿì

áèð äÿì àðà; Íåøòÿð âóð áèð äàìàðà; Ìÿíè çöë-

ôöí âóðóáäó; Âóðäóðìà áèð äÿ ìàðà. (Áàéàòû).

ÍÅØÒßÐËßÌß

“Íåøòÿðëÿìÿê”äÿí ô.èñ.

ÍÅØÒßÐËßÌßÊ

ô.  1. Íåøòÿðëÿ äåøìÿê,

êÿñìÿê, éàðìàã. Õàí ßñëèéÿ ùÿñðÿò ãîéäóí

Êÿðÿìè; Õÿíúÿð àëûá íåøòÿðëÿäèí éàðàìû. Àøûã

Êÿðÿì.

2. ìÿú. äàí. Ñàíúìàã, àúûëàìàã. Àðû ÿëèìè

íåøòÿðëÿäè. // Ìÿú. ìÿíàäà. [Õàíïÿðè:] Ñÿíäÿí

468

ÍÅÔÒÒßÌÈÇËßÉßÍ

ÍÅØÒßÐËßÌßÊ

ñþç ñîðóøóðëàð, .. ÿââÿëúÿ úàâàá âåð, ñîíðà

áàøëà íåøòÿðëÿìÿéÿ. ß.Âÿëèéåâ.

ÍÅØÒßÐËßÍÌß

“Íåøòÿðëÿíìÿê”äÿí ô.èñ.

ÍÅØÒßÐËßÍÌßÊ

ìÿúù. Íåøòÿðëÿ äåøèë-

ìÿê.

ÍÅØÒßÐËÈ

ñèô. Íåøòÿðè îëàí. Íåøòÿðëè ùåé-

âàíëàð (àðû, ÿãðÿá âÿ ñ.).

Í

ÉÒÒÎ

[èòàë.] 1. ßìòÿÿíèí ãàáñûç õàëèñ

êöòëÿñè.

2. Èòêèëÿð, àéûðìàëàð âÿ ñ. ÷ûõûëäûãäàí ñîíðà

ìÿíôÿÿòèí, áöäúÿíèí ùÿúìè.

ÍÅÂÐÀËÝÈ´ÉÀ

[éóí.  íåóðîí – äàìàð âÿ

àëýîñ – àüðû] Ùÿð ùàíñû áèð ñèíèðèí âÿ îíóí

ãàáûüûíûí çÿäÿëÿíìÿñè íÿòèúÿñèíäÿ ùÿìèí

ñèíèðèí êå÷äèéè éåðäÿ ÿìÿëÿ ýÿëÿí àüðû.

ÍÅÂÐÈ´Ò

[éóí.]  òèá. Çÿäÿ, ñîéóãäÿéìÿ,

èíôåêñèéà âÿ ñ. íÿòèúÿñèíäÿ òþðÿéÿí ñèíèð èëòè-

ùàáû.

ÍÅÂÐÎË

ÓÝÈÉÀ

[éóí. íåóðîí – äàìàð âÿ

ëîýîñ – åëì] Ñèíèð ñèñòåìè âÿ îíóí õÿñòÿëèê-

ëÿðèíäÿí áÿùñ åäÿí åëì.

ÍÅÂÐ

ÓÇ

[éóí.] Äàõèëè öçâëÿðèí ôóíêñèéà-

ëàðûíûí, ìöáàäèëÿ ïðîñåñèíèí ïîçóëìàñû âÿ ñ.

øÿêëèíäÿ òÿçàùöð åäÿí ìÿðêÿçè ñèíèð ñèñòåìè

õÿñòÿëèéè. Öðÿê íåâðîçó. Öìóìè íåâðîç.

ÍÅÉ

èñ. [ôàðñ.] 1. Ãàðüûäàí, ãàìûøäàí äö-

çÿëäèëÿí, íÿôÿñëÿ ÷àëûíàí ìóñèãè àëÿòè. ×î-

áàíûí ÷àëäûüû íåéèí ñÿñè äÿ ãîéóí ìÿëÿøìÿ-

ëÿðèíÿ ãàðûøàðàã áèð ìóñèãè àíñàìáëûíû õà-

òûðëàäûð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.  Ñàùèëäÿ àü éåëêÿíëè

ãàéûãäà õèäìÿò åäÿí äÿñòÿäÿí íåé ñÿñè ÿòðàôà

éàéûëûðäû. Ñ.Ðÿùèìîâ. 

Íåé êèìè (òÿêè) –

ùÿçèí-ùÿçèí, éàíûãëû. Áÿíä-áÿíäèì êÿñÿëÿð

åéëÿìÿðÿì òÿðêè-ôÿüàí; Ãîé íÿâà íåé òÿê åäèì

òà íÿôÿñèì âàð ìÿíèì. Ñ.ß.Øèðâàíè. // Ãàìûø,

ãàðüû.

2. Ãÿëéàíûí, ÷óáóüóí, ìöøòöéöí àüûçà ñàëû-

íàí ùèññÿñè, àüûçëûüû. [Ùèêìÿò Èñôÿùàíè] ãÿë-

éàíûí íåéèíè ÿëèíÿ àëäû âÿ äîäàüûíà éàïûøäû-

ðûá õîðóëäàòäû. Ì.Èáðàùèìîâ.

ÍÅÉÁßÒ

èñ.  [ÿð.] ×èðêèí, êèôèð, åéáÿúÿð.

Àü öçäÿ ãàðà õàë çèéíÿòäèð, ãàðà öçäÿ àü õàë –

íåéáÿò. (Àòà. ñþçö). Àç ãàëûð äîõñàíà ÷àòñûí

éàøû íåéáÿò êèøèíèí; Âàðëûüû áàüðûìû ÷àòëàòäû

áó ùåéáÿò êèøèíèí. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÍÅÉÁßÒËÈÊ

èñ. ×èðêèíëèê, êèôèðëèê, åéáÿ-

úÿðëèê. [ßëÿêáÿð:] Éîõ úàíûì! Ãóìðó ùàðà,

áåëÿ êèôèðëèê, íåéáÿòëèê ùàðà! Ìèð Úÿëàë.

ÍÅÉ×È

èñ. Íåé ÷àëàí ìóñèãè÷è.

ÍÅÉÈÑÒÀÍ

èñ. [ôàðñ.] êëàñ. Ãàìûøëûã, ÷îõëó

ãàìûø áèòÿí éåð. Öç ãîéóðàì ýàù íåéèñòàí-

ëàðà; Áèð ñöðö àñëàí ýþðöðÿì, ãîðõìóðàì.

Ì.ß.Ñàáèð. ßñäèêúÿ íåéèñòàíÿ áöòöí ðÿøÿ ñà-

ëûð áàä; Ìèí íÿüìåéè-úàíñóç åäÿð îë íÿüìÿ-

ëÿð èúàä. À.Ñÿùùÿò.

ÍÅÉË

ÓÍ

[èíý.] Ñöíè ëèô íþâö, ùàáåëÿ ëèô-

äÿí òîõóíìóø ïàð÷à. // Áåëÿ ëèôäÿí òîõóíìóø.

Íåéëîí êîôòà. Íåéëîí ïàëòàð. – Íàçíàç àòëàç

ïàëòàðûíû éûüûá, íåéëîí úîðàáëàðäà èøûëäàéàí

ãûë÷àëàðûíû ãàáàüà âåðÿðÿê ìàøûíäàí ÷ûõûð.

Ì.Èáðàùèìîâ.

íåéðî... [éóí.] Ñèíèð ñèñòåìèíÿ àèä ìöðÿê-

êÿá ñþçëÿðèí òÿðêèá ùèññÿñè; ìÿñ.: íåâðàëýèéà,

íåâðîïîòîëîýèéà, íåâðîïñèõîëîýèéà âÿ ñ.

ÍÅÉÐ

ÓÍ

èñ.  [éóí.] Ñèíèð ñèñòåìèíèí ÿñàñ

ôóíêñèîíàë âÿ ãóðóëóø âàùèäè.

ÍÅÉÑÀÍ

á à õ íèéñàí. Áèðè íþêÿð, áèðè àüà;

Ýþéäÿí éåðÿ íåéñàí éàüà. Àøûã ßëè. Äàüà

ãàëõûð äóìàíëàð; Òåç-òåç éàüûð íåéñàíëàð.

À.Ñÿùùÿò.

ÍÅÉÒÐ

ÁË

[ëàò. íåóòåð – íÿ î, íÿ áó]

1. êèì. Íÿ òóðøó, íÿ ãÿëÿâè ðåàêñèéàñû âåðìÿ-

éÿí. Íåéòðàë ìÿùëóë.

2. õöñ. Îðãàíèçìÿ íÿ ìöñáÿò, íÿ äÿ ìÿíôè

òÿñèð åäÿí (ìàääÿ, äÿðìàí âÿ ñ. ùàããûíäà).

ÍÅÉÒÐÀËËÀØÄÛÐÛÚÛ

èñ. âÿ ñèô. êèì. Íåé-

òðàë åäÿí, íåéòðàë ùàëà ñàëàí, íåéòðàëëàøäûðàí

(á à õ íåéòðàë).

ÍÅÉÒÐÀËËÀØÄÛÐÌÀ

êèì. “Íåéòðàëëàø-

äûðìàã”äàí ô.èñ.

ÍÅÉÒÐÀËËÀØÄÛÐÌÀÃ

ô. êèì. Ìÿùëóëóí

òóðøó õàññÿñèíè ãÿëÿâè, ãÿëÿâè õàññÿñèíè èñÿ

òóðøó âàñèòÿñèëÿ éîõ åòìÿê.

ÍÅÉÒÐÀËËÀØÌÀ

“Íåéòðàëëàøìàã”äàí

ô.èñ.

ÍÅÉÒÐÀËËÀØÌÀÃ

ô. êèì. ôèç. Íåéòðàë ùàëà

êå÷ìÿê, íåéòðàë îëìàã (á à õ íåéòðàë).

ÍÅÉÒÐ

ÓÍ

[ëàò. íåóòóì – íÿ î, íÿ áó]

Àòîìóí íöâÿñèíèí òÿðêèáèíÿ äàõèë îëàí åëåê-

òðèê éöêöíäÿí ìÿùðóì ùèññÿúèê.

Íß

1

1. ñóàë ÿâÿç. Áó âÿ éà äèýÿð ÿøéàíû,

âÿçèééÿòè, ùàëû, ùàäèñÿíè ìöÿééÿíëÿøäèðìÿê

ö÷öí ñóàë ìÿãàìûíäà èøëÿäèëèð. Íÿ äåäèí? Íÿ

îëàí èøäèð? Íÿ îëóá? Áó íÿ åâäèð?

2. ÿâÿç. Òÿñäèã áèëäèðÿí ôåèëëÿðÿ èíêàðëûã ìÿ-

íàñû âåðèð. [Óüóð:] Ñÿíäÿí éàõøûëûãäàí áàøãà

íÿ ýþðìöøÿì? È.ßôÿíäèéåâ.

469

ÍÅØÒßÐËßÍÌß

Íß

3. ÿä. Äàíûøàí øÿõñèí áèð øåéäÿí ìÿìíóí-

ëóüóíó, î øåéèí öðÿéèíäÿí îëäóüóíó áèëäèðèð.

Íÿ öðÿéèìäÿí äåäèí? Íÿ éàõøû ÿñÿðäèð? Ãûç

íÿ ãûç? – Ãÿäèð éåíÿ äÿ ÿéèëèá áàõûðäû. Äÿðÿ

íÿ äÿðÿ! Ìèð Úÿëàë.

4. Úÿì øÿêèë÷èñè èëÿ: “ùÿð øåé”, “ùÿð íÿ

èñòÿñÿí” ìÿíàñûíäà. Áóðàäà íÿëÿð éîõäóð.

Î ñÿíäÿí íÿëÿð äåäè. – Áó éîëäàí ýÿëÿð, êå÷ÿð;

Àùóëàð ìÿëÿð, êå÷ÿð; Îüóëñóç àíàëàðûí; Ãÿë-

áèíäÿí íÿëÿð êå÷ÿð. (Áàéàòû). Íÿëÿð áèòìèð, íÿ-

ëÿð éîõäóð òîðïàüûìûçäà. Ñ.Ðöñòÿì.

5. Øÿõñ ÿâÿçëèêëÿðèíäÿí ñîíðà ýÿëÿðÿê îí-

ëàðà èíêàðëûã ìÿíàñû âåðèð. Îíà íÿ. Ñÿíÿ íÿ. –

[Íþâáÿò÷è:] Ìÿíÿ àèä áèð øåé éîõäóð. Øÿùÿð

ñòàíñèéàñû ñàòûá, ìÿíÿ íÿ? Ìèð Úÿëàë.

6. ×ûõûøëûã ùàëûíäà “íèéÿ”, “íÿ ö÷öí”, “íÿ

ñÿáÿáÿ”, “íèéÿ ýþðÿ”, “íÿäÿí” ñóàëëàðûíû

ÿâÿç åäèð. ßçèçèì, ãàíäû öðÿê; Éàð ñþçöí

äàíäû öðÿê; Øèðèí øÿðáÿò è÷èðòäèí; Íÿäÿí áÿñ

éàíäû öðÿê? (Áàéàòû).

7. “Èñÿ” ãîøìàñû èëÿ ãåéðè-ìöÿééÿíëèê áèë-

äèðèð. Òÿúðöáÿëè Ôÿðùàäîüëó âóðíóõóð, íÿ èñÿ

ãÿòè áèð ãÿðàðà ýÿëÿ áèëìèðäè. Ñ.Ðÿùèìîâ.

ßáèë Ãÿíáÿðîâóí ÷ûõûøû .. àäàìëàðäà íÿ èñÿ

áèð äîíóãëóã ÿìÿëÿ ýÿòèðäè. ß.Âÿëèéåâ.

8. “Âàð” ñþçö èëÿ “ùå÷ íÿ”, “ùå÷ çàä” ìÿ-

íàñû âåðèð. Ìåéâÿñèç áàüäà íÿ âàð? Áÿùðÿñèç

òàüäà íÿ âàð? Ìÿúíóí õÿéàëëû êþíëöì; Ëåéëè-

ñèç äàüäà íÿ âàð? (Áàéàòû).

9. Õÿáÿð øÿêèë÷èñè èëÿ “íÿäèð?” ôîðìàñûíäà

ñóàë êèìè èøëÿíèð. [Àòà:] ×àðÿñèç ìàüàðàéà

ýèðäèì, áèð äÿ àüûð áèð õîðóëòóäàí ýþçëÿðèìè

à÷äûì: – Áó íÿäèð? Ìÿíäÿí áàøãà áóðàäà

àäàììû âàð? – äåäèì. À.Øàèã. Ñÿëèì èíäè

Ìåùðèáàíà ñàíêè ôÿëñÿôÿ äÿðñè âåðèðäè: ùÿéàò

íÿäèð, þëöì íÿäèð – îíó àíëàäûðäû. Ñ.Ùöñåéí.

◊ Íÿ áèëèì – äåéÿ áèëìÿðÿì, áèëìèðÿì.

[Ãÿäèð:]  Àé áÿé, Ìÿøÿäè ßëÿêáÿð äåéèð, íÿ

áèëèì, éöçáàøû þçö äÿ áèçÿ áàõûð. Ìèð Úÿëàë.

Íÿ áîðúóìà (áîðúóíà), íÿéèìÿ (íÿéèíÿ)

ýÿðÿê –  á à õ íÿ áîðúóì(à), íÿ áîðúóí(à),

íÿ áîðúóìóçäóð, áîðúóíäóð (“áîðú”äà).

Íÿ ÷àðÿ –  á à õ ÷àðÿ. ...Íÿ äåñÿí ÷ûõàð –

õàòàêàð, ïèñ ÿìÿëëè àäàì ùàããûíäà. [Ñîíà:]

Ùÿ, îíëàðäàí íÿ äåñÿí ÷ûõàð. ß.ßáöëùÿñÿí.

Íÿ äåéèì –  á à õ äåìÿê

1

. Íÿ ÿúÿá –  á à õ

ÿúÿá.  Ñóàë âÿ òÿÿúúöáëÿ îíóí öçöíÿ áàõà-

áàõà äåäè: – Íÿ ÿúÿá, Âàùèä? Íÿ ÿúÿá? Áó

âàõò?  Ìèð Úÿëàë. Íÿ ôàéäà –  á à õ ôàéäà.

Àíúàã íÿ ôàéäà; Þçö éûõûëàíûí àüëàìàüûí-

äàí! Á.Âàùàáçàäÿ. Íÿ ùÿ, íÿ éîõ –  á à õ ùÿ.

Íÿ èñÿ – õöëàñÿ, ìöõòÿñÿð, ñþçöí ãûñàñû. Íÿ

èñÿ, Ìÿñìÿíèí éåýàíÿ ÿçèç îüëó ùàããûíäà

øèðèí õàòèðÿëÿðè òöêÿíìÿç èäè. Ìèð Úÿëàë. Íÿ

êè – ùÿð íÿ ãÿäÿð, íÿ ãÿäÿð, ìöìêöí ãÿäÿð.

Íÿ êè ýþçÿë ýþðìöøÿì ìÿí; Ùàìûñûíäàí áàøäû

Ýþçÿë. Àøûã ßëÿñýÿð. [Ùàúû:] Øàìàõûëû Øàìà-

õûäàí, ýÿíúÿëè Ýÿíúÿäÿí, øÿêèëè Øÿêèäÿí íÿ

êè èìêàí âàð ùöììÿò åëÿéÿê... Ìèð Úÿëàë. Íÿ

ëàçûì – ÿáÿñäèð, äÿéìÿç, åùòèéàú éîõäóð. Íÿ

ëàçûì èøè áþéöòìÿê. Íÿ îëàð – ùÿð åùòèìàëà

ãàðøû. Äåìÿê íÿ ëàçûìäû, þçöí áèëèðñÿí; Áèð

ýöí éàðàíûðñàí, áèð ýöí þëöðñÿí. Àøûã ßëÿñýÿð.

Íÿ îëàð, íÿ îëàð êè, íÿ îëàéäû – öìèä, àðçó,

èñòÿê ìÿíàñûíäà èøëÿíèð. Íÿ îëàéäû ìÿíèì äÿ

àäûì õîøáÿõòëÿð úÿðýÿñèíäÿ ÷ÿêèëÿéäè. – Íÿ

îëàð êè, ùàìûéà ìÿëóì îëàí äöøìÿíëÿðèìèçè

áèð ñààòëûüà ãîéàã êÿíàðà. Ú.Ìÿììÿäãóëó-

çàäÿ. Íÿ îëàðäû [ßíòèãÿíè] äÿ áó äÿðñ îòà-

üûíà áóðàõàéäûëàð, îòóðìàüà ãîéàéäûëàð. Ìèð

Úÿëàë. Êþíöëëö ýÿëìÿäèê áó äöíéàéà áèç; Íÿ

îëàð, äöíéàäàí êþíöëëö ýåòñÿê?.. Á.Âàùàá-

çàäÿ. Íÿ îëàð, îëàð – ýþçëÿíèëÿí òÿùëöêÿ âÿ

éà ùàäèñÿ, èø ãàðøûñûíäà èøëÿäèëèð. [ßñýÿð:]

Äàùà áóðàäà äàéàíìàã íàìÿðäëèêäèð, Ìö-

òÿëëèì! Âóðàã þçöìöçö ÷àéà. Íÿ îëàð, îëàð.

ß.Âÿëèéåâ. Íÿ îëóðñà îëñóí – ùÿð íåúÿ îëñà,

ùÿð íÿ îëñà äà, ìöòëÿã. Åé ýÿíú! Ñÿàäÿòè áèð

õÿéàë áèëìÿ; Íÿ îëóðñà îëñóí, àíúàã ÿéèëìÿ!

Ñ.Âóðüóí. Äóðíàíû ìþùêÿì ãóúìóø Õàñàé

áó èë íÿ îëóðñà îëñóí òîé åòìÿê, ôèêðèíäÿ èäè.

ß.Âÿëèéåâ. Íÿ ñÿíÿ, íÿ ìÿíÿ – ùå÷ áèð øåéè

íÿçÿðÿ àëìàäàí, ùåñàáëàøìàäàí, ýþçëÿìÿ-

äÿí. Àäèëÿ íÿ ñÿíÿ, íÿ ìÿíÿ, áèðäÿí àíàñûíûí

öñòöíÿ ãûøãûðäû. ß.Ìÿììÿäõàíëû. Íÿ òÿùÿð

(òþâð) –  á à õ òÿùÿð.  Èìçàëàðëà äåéèë, ýþçëÿ

ýþðñöíëÿð; Àüëûí äóðóëóüó íÿ òÿùÿð îëóð;

Ùþêìöí áóëàííûüû íÿ òÿùÿð îëóð. Ì.Àðàç. Íÿ

ö÷öíñÿ – ñÿáÿáè ìÿëóì îëìàäàí. Íÿ ö÷öíñÿ

úàâàá âåðìÿäè. Íÿ ö÷öíñÿ öçöíö éàíà ÷åâèð-

äè. – Áÿéèì áèëåò àëûá ýåðè äþíÿíäÿ áèçè ýþðöá

íÿ ö÷öíñÿ ãûçàðäû. È.ßôÿíäèéåâ. Íÿ öçëÿ –  á à õ

öç. Ìÿí îíóí éàíûíà ýåäèì íÿ öçëÿ; Îéóíëàð

îéíàäû áó äöíéà áèçëÿ. Ñ.Òàùèð. [Áÿé:] Ïðèñòà-

âûí éàíûíà áÿñ íÿ öçëÿ ýåäÿúÿêñÿí? Ìèð Úÿëàë.

Íÿ âàð, íÿ éîõ –  á à õ âàð

1

. Íÿ éàõøû –  á à õ

éàõøû. Èëëÿð ùÿñðÿòèíÿ äþçÿí øåðèìèç; Êþùíÿëäè

íÿ éàõøû, ñóñäó íÿ éàõøû. Ì.Àðàç.

470

Íß

Íß

Íß

2

áàüë. Ñàäÿ úöìëÿëÿðäÿ ùÿìúèíñ öçâ-

ëÿðè, ìöðÿêêÿá úöìëÿëÿðäÿ èñÿ îíóí òÿðêèáèíÿ

äàõèë îëàí úöìëÿëÿðè áèð-áèðèíÿ áàüëàéûð (ÿñà-

ñÿí òÿêðàð åäèëÿðÿê èøëÿäèëèð, âÿ, äÿ, äÿ êè áàü-

ëàéûúûëàðûíäàí áèðè àðòûðûëûð). Íÿ øèø éàíñûí, íÿ

êàáàá. (Ìÿñÿë). Íÿ ýþç ýþðñöí, íÿ öðÿê áó-

ëàíñûí. (Ìÿñÿë). [Éóñèô:] Íÿ éîðüàí âÿ íÿ äþ-

øÿê, íÿ äÿ áàëûø âÿ íÿ äÿ ïóë âàðäûð. Í.Íÿðè-

ìàíîâ. Íÿ áèð èøûã ýþðöíöð, íÿ äÿ áèð ùÿéàò

ñÿñè åøèäèëèðäè. Ú.Úàááàðëû. Ñÿëòÿíÿò íÿ äþíäö,

íÿ òÿðïÿíäè, íÿ äÿ êè úàâàá âåðäè. Ìèð Úÿëàë.

ÍßÁÀÄß

[ôàðñ.] äàí. á à õ ìÿáàäÿ. [Äÿø-

ýöâàð:] Ýÿðÿê ñèç åâëÿðè ýÿçèá, òàçà àíàäàí

îëàí îüëàí óøàãëàðûíû îüóðëàéûá þëäöðÿñèç.

Àììà íÿáàäÿ úàìààò áèëÿ. (Íàüûë). [Àíà:]

Éîëà ñàëàíäà äåäèì, îüóë, äöøìÿíÿ íÿáàäÿ

àðõà ÷åâèðÿñÿí, ñöäöì ñÿíÿ .. ùàðàì îëàð.

ß.ßáöëùÿñÿí.

ÍßÁÀÒ

èñ. [ÿð.] êëàñ. Áèòêè.

ÍßÁÀÒÀÒ

èñ.  [ÿð. “íÿáàò” ñþç. úÿìè]

1. Áèòêè, áèòêè àëÿìè. Ñÿáð èëÿ âåðèð çÿìèí íÿ-

áàòàò. Õÿòàéè. ..Íÿ îëàðäû èíñàí äà áó íÿáà-

òàò êèìè, ãûø äàõèë îëàíäà éóõóéà ýåäèá, áàùàð

âàõòû áÿäÿíèíäÿ òÿçÿ áèð ãöââÿò îëàðàã îéàíà

èäè! ß.Ùàãâåðäèéåâ.

2. Á à õ áîòàíèêà. Ðàäèîàêòèâ åëåìåíòëÿðèí

íÿáàòàòäà, òÿáàáÿòäÿ, ñÿíàéåäÿ íåúÿ òÿòáèã

îëóíäóüóíäàí [Èêðàìûí] àç-÷îõ ìÿëóìàòû âàð

èäè. ß.ßáöëùÿñÿí.

ÍßÁÀÒÀÒ×Û

á à õ áîòàíèê.

ÍßÁÀÒÀÒØÖÍÀÑ

[ÿð. íÿáàòàò âÿ ôàðñ.

...øöíàñ] á à õ íÿáàòàò÷û.

ÍßÁÀÒÈ

ñèô. [ÿð.] 1. Íÿáàòà àèä îëàí, áèò-

êèäÿí àëûíàí, áèòêè ìÿíøÿëè.

2. Íÿáàò (áèòêè) øÿêëèíäÿ îëàí. Íÿáàòè îðíà-

ìåíò. Íÿáàòè íàõûø.

ÍßÁÈ

èñ. [ÿð.] êëàñ. Ïåéüÿìáÿð. Éà íÿáè,

ëöòôöí Ôöçóëèäÿí êÿì åòìÿ.. Ôöçóëè.

ÍßÁÇ

èñ. [ÿð.] 1. Öðÿéèí ôÿàëèééÿòè íÿòè-

úÿñèíäÿ àðòåðèéà (ãàí äàìàðëàðû) äèâàðëàðûíûí

ðèòìèê âóðìàñû (àäÿòÿí áèëÿéèí éóõàðû ùèññÿ-

ñèíäÿ äóéóëóð). Áèð íàõîøóí öñòÿ ùÿêèì ýÿòè-

ðÿíäÿ ùÿêèì ÿââÿë éàïûøûð íàõîøóí íÿáçèíäÿí.

Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. [Ìèðçÿ Ìåùäè] ñîíðà

ýÿëèá Ôÿðìàíûí éàñòûüûíûí éàíûíäà ÿéëÿøèá

íÿáçèíè òóòäó. ß.Ùàãâåðäèéåâ. // Áèëÿêäÿ

ùÿìèí òèòðÿéèøèí ùèññ åäèëäèéè éåð. Íÿáçèíè

éîõëàìàã. – Øàèð è÷ÿðè ýèðèá ñàëàì âåðäè,

Ìÿäèíÿíèí òàõòûíûí öñòöíäÿ îòóðóá íÿáçèíÿ

áàõäû. ×ÿìÿíçÿìèíëè.

2. ìÿú. Áèð øåéèí (ùàäèñÿíèí, ùÿéàòûí âÿ ñ.)

ðèòìè, òåìïè. Äåéèðëÿð êè, ýÿëÿúÿê àíúàã çà-

ìàíûí íÿáçèíè äöç òóòàíëàðûí, áó ýöíö éàõøû

àíëàéàíëàðûíäûð. Ì.Èáðàùèìîâ. [Õàíìóðàäîâ:]

Ìÿí áóðàéà áàõàðêÿí ùÿìèøÿ ÿñðèìèçèí íÿá-

çèíè äóéàðàì. ß.Ñàäûã. [Ëàëÿ] äþðäöíúö áó-

ðóüóí íÿáçèíè áèð àí ÿëèíäÿí áóðàõìàã èñòÿ-

ìèðäè. Ì.Ùöñåéí.

ÍßÚÀÁßÒ

èñ. [ÿð.] Íÿúèáëèê, ÿñèëëèëèê, òÿ-

ìèç áèð íÿñëÿ ìÿíñóáèééÿò, ñîéëóëóã. [Íà-

÷àëíèê:]  Îüëàí, ñþçöíö äå, íÿúàáÿòèíè èñáàò

åëÿìÿê ãîé ñîíðàéà ãàëñûí? Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

Ãîé íÿ ÿñëèí, íÿúàáÿòèí îëñóí; Íÿ íÿúèáàíÿ

ùàëÿòèí îëñóí. Ì.ß.Ñàáèð. [Íÿúÿô áÿé:] Ìÿíèì

ÿñëèì âÿ íÿúàáÿòèì ùå÷ âÿäÿ ãÿáóë åëÿìÿç êè,

ìÿíèì åâèìÿ èò-ãóðä ãûçû ýÿëñèí. ß.Ùàãâåð-

äèéåâ.

ÍßÚÀÁßÒËÈ

ñèô. Òÿìèç âÿ ÿñèë áèð íÿñëÿ

ìÿíñóá îëàí; ñîéëó, ÿñèëëè, ÿñèëëè-íÿñÿáëè, àäëû-

ñàíëû. Íÿúàáÿòëè àäàì. – [Ëåéëè:] Èáí-Ñàëàì,

ñÿí íÿúàáÿòëèñÿí, óúà ðóùëóñàí, ñÿí ìÿíÿ çöëì

åòìÿéè ðÿâà ýþðìÿçñÿí. ß.Ìÿììÿäõàíëû.

ÍßÚÀÒ

êëàñ.  á à õ íèúàò.  Åé ìÿíøÿéè-

úþâùÿðè-ùÿéàòûì; Õîøíóäëóüóíäàäûð ìÿíèì

íÿúàòûì! Ôöçóëè. ..Ìèí èë éóõóäà îëàí úàìààò

ùþêóìÿòèí ÿñàðÿò çÿíúèðèíè ãûðûá, þçëÿðè ö÷öí

áèð íÿúàò éîëó òàïñûíëàð. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

ÍßÚÚÀÐ

èñ. [ÿð.] êþùí. Äöëýÿð, õàððàò.

ÍßÚÚÀÐËÛÃ

èñ. êþùí. Äöëýÿðëèê, õàððàòëûã.

ÍßÚÈÁ

ñèô.  [ÿð.] 1. Íÿúàáÿòè, ÿñëè îëàí;

ÿñèëëè, ñîéëó, íÿúàáÿòëè. [Ùåéäÿð áÿé:] Àììà

ñèçÿ ëàçûìäûð êè, áèçèì êèìè íÿúèá êèìñÿíÿëÿðÿ

áèð ÷þðÿê éîëó ýþñòÿðÿñèíèç. Ì.Ô.Àõóíäçàäÿ.

[Ùÿñÿí:] Êèøè íÿúèá íÿñèëäÿí îëäóüóíó ùàìûéà

àïà÷ûã ýþñòÿðäè. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

2. Àëèúÿíàá, éàõøû, öðÿéè òÿìèç. [Ýöë÷þùðÿ:]

Àðøûíìàë÷ûíûí öçö íÿúèá àäàìûí öçöíÿ îõøà-

éûð. Ö.Ùàúûáÿéîâ. Ñèëèñò÷è Ñÿäðÿääèí áÿé éàõøû,

íÿúèá àäàìëàðäàí áèðèñè èäè. Ñ.Ì.Ãÿíèçàäÿ.

Öç-ýþçöíäÿí áèëèíèð êè, ãîíàüûí íÿúèá îüëàí-

äûð. Ì.Ùöñåéí. // Èñ. ìÿíàñûíäà. [Ðÿùèì:]

Áåëÿ îëàí ñóðÿòäÿ ðöñõÿò âåð, ýåäèì, ñöáóò

ýÿòèðèì êè, ìÿí þçöì äÿ íÿúèáëÿðäÿíÿì.

Í.Âÿçèðîâ.

3. ìÿú. Òÿìèç, ïàê, ìöãÿääÿñ. Íÿúèá äóé-

üó. Ìóñèãè éöêñÿê, íÿúèá ùèññëÿð èôàäÿ åäèð. –

Áÿñëÿéèðÿì ìÿí ñÿíè íÿúèá ÿìÿëëÿðèìëÿ; Äå-

éèðÿì êè, áàüáàí îë áèçèì áó ýþçÿë áàüà.

Ñ.Ðöñòÿì. Éåíè ñÿäðèí úÿñàðÿòëè ñþçëÿðè, íÿúèá

471

Íß

ÍßÚÈÁ

àðçóëàðû Ùÿáèáÿ áèð àç ãÿðèáÿ ýþðöíñÿ äÿ,

Ìÿäÿäèí áóýöíêö ñþùáÿòè îíà áÿðê òÿñèð åëÿ-

ìèøäè. ß.Âÿëèéåâ.

4. ìÿú. äàí. Ãÿøÿíý, ýþçÿë, èíúÿ, çÿðèô.

Íÿúèá öç (ñèôÿò). – [Ãûçûí] óçóí, íÿúèá áàð-

ìàãëàðûíà äèããÿò åäèð, ôèêðèíÿ ýÿëèð êè, áó áàð-

ìàãëàð ñÿíÿò ö÷öí éàðàíìûøäûð. Ìèð Úÿëàë.

◊ Íÿúèá ãàçëàð – àäÿòÿí áàøãà ãàçëàðëà

êèìéÿâè ðåàêñèéàéà ýèðìÿéÿí ãàçëàð. Íÿúèá

ìåòàëëàð – ùàâàäà îêñèäëÿøìÿéÿí ìåòàëëàð

(ãûçûë, ýöìöø, ïëàòèí).

ÍßÚÈÁÀÍß

ñèô. [ÿð. íÿúèá âÿ ôàðñ. ...àíÿ]

Íÿúèáëÿðÿ ìÿõñóñ, íÿúèá àäàìëàð êèìè. Íÿ-

úèáàíÿ ñèôÿò. Íÿúèáàíÿ òÿáèÿò. – Ãîé íÿ ÿñëèí,

íÿúàáÿòèí îëñóí; Íÿ íÿúèáàíÿ ùàëÿòèí îëñóí.

Ì.ß.Ñàáèð. Àüóøè-íÿúèáàíÿäÿ, àëäàíìà, éå-

ðèí éîõ! Ýÿð Ãåéñ èëÿ ùÿìäÿðäè-áèéàáàí îëà

áèëñÿí. Ú.Úàááàðëû. // Çÿðô ìÿíàñûíäà. Íÿúè-

áàíÿ äàíûøìàã. Íÿúèáàíÿ ùÿðÿêÿò åòìÿê.

ÍßÚÈÁÚßÑÈÍß

á à õ íÿúèáàíÿ.

ÍßÚÈÁËßØÌß

“Íÿúèáëÿøìÿê”äÿí ô.èñ.

ÍßÚÈÁËßØÌßÊ

ô. Íÿúèá îëìàã, èíúÿëÿø-

ìÿê, çÿðèôëÿøìÿê, ãÿøÿíýëÿøìÿê.

ÍßÚÈÁËÈÊ

èñ. 1. Íÿúàáÿò, ÿñèëëèëèê, àëèúÿ-

íàáëûã. ..Ìÿí Áàùàäûðûí íÿúèáëèéèíÿ, êàìàëûíà

öìèä áàüëàéûá, éÿãèí åäèðäèì, áèðëèêäÿ ÷àðÿ

òàïûëà. Í.Íÿðèìàíîâ. Ìóñà éîëäàøëàðû àðà-

ñûíäà ãîðõìàç âÿ úÿñóð îëìàñû èëÿ, íÿúèáëèéè

âÿ ìÿðäëèéè èëÿ ñå÷èëèðäè. ß.Âÿëèéåâ.

2. ìÿú. Çÿðèôëèê, èíúÿëèê, ãÿøÿíýëèê, ýþçÿë-

ëèê.

Íß×È

ÿâÿç. Áèðèíèí ñÿíÿòèíè, ïåøÿñèíè, ìÿø-

üóëèééÿòèíè áèëìÿê ö÷öí ñóàë ìÿãàìûíäà èø-

ëÿäèëÿí ñþç. Áèð ãûç òàíûéûðäûì. Ëàêèí íÿ àäûíû

áèëèðäèì, íÿ äÿ êèì âÿ íÿ÷è îëäóüóíó þéðÿíÿ

áèëìèøäèì. Ñ.Ùöñåéí. // Åéíè ìÿíàäà íÿ÷è-

äèð? íÿ÷èñÿí? øÿêëèíäÿ. [Ñóëòàí áÿé:] Äå

éàõøû, áèð ìÿíè áàøà ñàë ýþðöì, ñÿí êèìñÿí,

íÿ÷èñÿí âÿ êèìèí àäàìûñàí? Ö.Ùàúûáÿéîâ.

ÍßÄÀÌßÒ

[ÿð.] 1. èñ. Ïåøìàíëûã, ïåøìàí

îëìà. ßééàøëûüûí ñîíó éîðüóíëóã âÿ íÿäà-

ìÿò, ñÿôàëÿòèí – ùå÷ëèê âÿ ôÿëàêÿòäèð... À.Øàèã.

Íÿäàìÿò ÷ÿêìÿê – ïåøìàí îëìàã, ïåø-

ìàí÷ûëûã ÷ÿêìÿê. Ëàëÿ éàíàüûíäàí, íÿðýèç

ýþçöíäÿí; Ãþí÷ÿ ýöëöøöíäÿí íÿäàìÿò ÷ÿêÿð.

Àøûã Âàëåù.

2.  Íÿäàìÿòëÿ øÿêëèíäÿ  çÿðô  – ïåøìàí-

ëûãëà, ïåøìàí÷ûëûãëà. Øèðèí .. äÿðèí áèð íÿäà-

ìÿòëÿ ïû÷ûëäàäû. È.ßôÿíäèéåâ.

ÍßÄßÍ

ÿâÿç. Íÿ ö÷öí, íÿ ñÿáÿáÿ, íÿéÿ

ýþðÿ, íèéÿ? Íÿäÿí ñàðàëûáñàí ñÿí äÿ ìÿí êèìè;

Íÿäèð äÿðäèí, åé áè÷àðÿ øàìàìà? Ì.Ï.Âàãèô.

Ôÿëÿ, ìÿíÿ áèð ñþéëÿ, íÿäÿí ùþðìÿòèí îëñóí?

Àõûð íÿ ñÿáÿá ñþç äåìÿéÿ ãöäðÿòèí îëñóí?!

Ì.ß.Ñàáèð. 

Íÿäÿí êè, íÿäÿíäèð êè – ÷öíêè,

î ñÿáÿáÿ êè. Ìèðçÿ ×îïóðîâ äà îõóéà áèë-

ìÿéèáäèð, íÿäÿí êè, êöëÿê êàüûçû úûðûã-úûðûã

åëÿìèø(äè). Ñ.Ðÿùèìîâ.

ÍßÄßÍÑß

çÿðô Íÿ ñÿáÿáÿ ýþðÿ èñÿ, íÿéÿ

ýþðÿ èñÿ. [Êÿðèì áàáà:] Ùÿòòà ãóðäó íèøàí

àëûá âóðìàã èñòÿäèì. Íÿäÿíñÿ ôèêðèìäÿí âàç

êå÷äèì. À.Øàèã. Ìåùðèáàí .. îíà “Ìåùðèáàí

áàúû!” – äåéÿ õèòàá åäÿí Ñÿëèìäÿ íÿäÿíñÿ áèð

ñÿìèìèééÿò ýþðöðäö. Ñ.Ùöñåéí.

ÍßÄÈÌ

èñ. [ÿð.] êþùí. 1. Ñèðäàø, éàõûí àäàì,

äîñò, ùÿìñþùáÿò, ùÿììÿúëèñ. Ýþðäö êè, ýÿëèð

íÿäèìè-êàìèë. Ôöçóëè.

2. Êå÷ìèøäÿ øàùëàðûí, õàíëàðûí ìÿúëèñ-

ëÿðèíäÿ ýöëìÿëè ñþçëÿðè âÿ ùÿðÿêÿòëÿðè èëÿ îí-

ëàðû ÿéëÿíäèðÿí àäàì – òÿëõÿê. Ïàäøàùûí íÿ-

äèìëÿðè, ìÿçùÿêÿ÷èëÿðè îíó ÿéëÿíäèðìÿê ö÷öí

ýöëìÿëè íþìðÿëÿð ùàçûðëàéûð âÿ ìÿøã åäèðäè-

ëÿð. Ì.Ñ.Îðäóáàäè.

ÍßÄÈÌß

[ÿð. íÿäèìÿò] êþùí. “Íÿäèì”èí

ãàäûí úèíñè (á à õ íÿäèì 2-úè ìÿíàäà).

[Ìèðçÿ:]  Ùÿìèí Êÿðáÿëàéû Êàçûìûí àðâàäû

îí èëäèð êè, ùàúûíûí åâèíäÿ èøëÿéèð, þçö äÿ õà-

íûìûí íÿäèìÿñèäèð. Ï.Ìàêóëó.

ÍßÔ

èñ. [ÿð.] êëàñ. Õåéèð, ôàéäà, ìÿíôÿÿò.

[Èççÿò:] Ýþðÿê Õóäàéàð áÿéíÿí ñÿíèí íÿ àëûá-

âåðÿúÿéèí âàð? Êàòäàäû þçöíÿ êàòäàäû. Ýþ-

ðÿê [Õóäàéàð áÿéèí] êàòäàëûüûíûí ñÿíÿ áèð íÿôè

âàð? Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ. Øÿùÿð ìÿêòÿáèíäÿ

òÿëèì àëàí ôÿãèð øàýèðäëÿðèí íÿôè ö÷öí ìöÿë-

ëèìëÿðèí ùöììÿòè èëÿ .. áèð êîìåäèéà ýþñòÿðèëäè.

Ô.Êþ÷ÿðëè. 

Íÿô åòìÿê (åëÿìÿê) – ãàçàí-

ìàã, ôàéäà ýþòöðìÿê, õåéèð ýþðìÿê. Ñÿí áèçè

íÿôÿ åòìÿäèí âàñèë; Áàðè ãîé þçýÿ åëì åäÿê

ùàñèë. Ñ.ß.Øèðâàíè. Î èë Àüà Ùöñåéí ÷îõ áþ-

éöê íÿô åëÿäè âÿ áó íÿôè äÿ Õÿëèëèí àéàüûíûí

ñàéÿñèíäÿí ùåñàá åäèðäè. ß.Ùàãâåðäèéåâ.

ÍßÔÁßÐÄÀÐ

ñèô. [ÿð. íÿô âÿ ôàðñ. ...áÿð-

äàð] êþùí. Õåéèð ýþðÿí, ôàéäàëàíàí, ìÿíôÿÿò

ýþòöðÿí. 

Íÿôáÿðäàð îëìàã – ôàéäà ýþòöð-

ìÿê, õåéèð ýþðìÿê, ôàéäàëàíìàã. ..Áèç âà-

ïîðóí, òåëåãðàôûí, òÿáàáÿòèí íåìÿòëÿðèíäÿí

íÿôáÿðäàð îëóðóã. Ú.Ìÿììÿäãóëóçàäÿ.

[Èìðàí Ýöëçàðà:] [Àòàíûí] ôèêðè îäóð êè, ñÿíè

472

ÍßÚÈÁÀÍß