MÖVcud cəMİYYƏTLƏRDƏ NƏ baş veriR?

İttifaq  müqaviləsinini tez tapardı (bu həmişə mümkün idi) və ittifaq 
xilas  edilərdi. SSRİ  daxilində  respublikalar    bu  ittifaqdan  hansı  zərəri 
görürdülər? heç bir zərəri- çoxusu daha çox alırdılar, nəinki verirdilər. 
Ümumi müdafiə, ümumi əməklə qazanılmış gəliri bərabər bölmə, azad 
əmək və azad yaşayış yeri seçmək mümkün idi. Xalqları narahat edən
 
Kommunist  diktaturası  idi  ki,  onun  nəticəsində  əldə  edilən  ümumi 
nemətlərin  böyük  hissəsi  xarici  köməyə,  hərbi  silahlanmağa    gedir, 
səhv  planlaşdırma,  səhv  idarə  nəticəsində  məhsullar  xarab  edilir, 
hesabdan silinir, insan həyatının  yaxşılaşdırılması daha davam etdirilə 
bilmirdi;  İnsanlara  zərər  vuran  SSRİ    deyildi,  kommunist  diktaturası 
idi-bu  idarə  və  qanunvericilik  azad,  demokratik  edilsəydi,  problem 
aradan  qalxacaqdı.  İnsanlar  problemlərin  həllini  irəli  sürəcəkdi  və  bu 

 
61 
optimal həll tapılacaqdı. Düzgün strategiyalar qurulacaqdı. Nəticədə ən 
azı  çatışmayan  fərdi  yaradıcılığa,  fərdi  biznesə  Çindəki  kimi  icazə 
veriləcəkdi. 
Səhv 
planlaşdırma  aradan  qalxacaqdı,  yarımçıq 
kommunist rəhbərlər daha ağıllı adamlarla əvəzlənəcəkdi. 
      Sovet dövlətini və Sosializmi bir qrup kommunistlər(şirlər) yaratdı, 
digər  qrup  kommunistlər(tülkülər)  dağıtdı.  Mən  deməzdim  ki,  Çin 
kommunistləri  də  Çini  dağıdır.  Onlarda  başqa  mədəniyyət,  başqa 
baxışlar  mövcuddur.  Qlobal  dünyada  ABŞ,  Avropa  və  Rusiya 
hegemoniyasına  qarşı  durmaq,  1.5  milyard  əhalini  yaşatmaq, 
Sosializmin  Çin  variantını  inkişaf  etdirmək  vəzifələri  düşünürəm  ki, 
Çin rəhbərlərini  daha məsuliyyətli edəcəkdir, və onlar qlobal kapitalist 
tələsinə düşməyəcək, özlərini Rusiya kimi itirməyəcəklər. 
     Sosializmin  kapitalizmdən  fərqli  olaraq  böyük  üstünlükləri  və 
imkanları vardır.  Bu gün Çin artıq 2-ci hegemon dövlətidir, 2030 –cu 
ilə o artıq  ən böyük lider olacağı  proqnozlaşdırılır.  Bu fakt  sübut edir 
ki  rasional sosializm, yəni ictimai əmlak, istehsal və xidmətlərlə şəxsi 
biznesin optimal balansı daha uğurludur. Bu variant bütün bəşəriyyətə 
universal  yol  kimi  təklif  edilə  bilər.  Sosializmdən  imtina  etmiş 
dövlətlər  bütün  Şərqi  Avropa,  Rusiya,  Qafqaz  ölkələrinin  xalqları 
tezliklə peşman olacaqlar və böyük səhv etdiklərini həyatlarına çətinlik 
gətirdiklərini  anlayacaqlar.  Nə  üçün  onlar  kapitalist  hegemolarının 
qurduğu  tələyə  tez  düşüb  yaxşı  şanslardan  istifadə  etmədilər.  Səbəb 
onların marksizm- leninizmi yaxşı başa düşməmələri, şəxsi varlanmaq 
maraqlarına  daha  çox  aludə  olmaları,  burada  demokratiyanın 
olmaması,  diktaturaın  hakim  düşüncə  olmasında  (rəhbərlərə  inam  və 
onlara  arxayın  olmaq)  idi.  Məhz  bu  iki  amildən  ABŞ  kəşviyyatı 
istifadə  etdi  1)  yuxarıdan  rəhbərləri  ələ  aldı;  2)  xalqlar  arasında 
nayrazılığı radiolar və pulla alınmış yerli ziyalılar vasitəsilə qızışdırdı, 
onları  ayırdı;  3)  insan  hüquqları,  demokratiya  kartından  istifadə  etdi. 
Bunlar  ancaq  vasitə  idi,  reallıqda  onlar  demokratiyanı  heç  də 
istəmirlər.  Çünki  demokratik  kapitalist  ölkələrin  hökumətləri  görürlər 
ki,  öz  ölkələrində  insan  hüquqları  və  demokratiya  onların 
idarəetməsinə  mane  olur,  onları  məhdudlaşdırır.    Elə  bu  gün  də 
sosializmdən  imtina  etmiş    ölkələrdə  nə  insan  hüquqları,  nə 
demokratiya  var,  yalnız  maskası  vardır.  Bəs  nə  üçün  indi  bu 
nastavniklər  daha  demokratiya  və  insan  hüquqlarını  müdafiə  etmirlər. 
Bu fakt sübut edir ki, onlara bu lazım deyildi. Onlara belə vasitələrdən 
istifadə  edib  sosializmi  məhv  etmək  və  yeni,  yaxud  köhnə  rəhbərləri 
ələ almaqla onların vasitəsilə yeni azad bazarlar, istismar etməyə ərazi, 
təbii  ehtiyatlar  və  insanlar,  pullarını  artırmağa  imkanlar  əldə  etsinlər, 
həmin  ölkələri  zəif  vəziyyətə  salıb  onları  özlərindən  asılı  etsinlər. 

 
62 
Onları  xammal  göndərənə,  satış  bazarına  çevirsinlər.  Sosializmi  nə 
üçün  onlar  istəmirdilər,  çünki  sosializmi  kommunist  və  sosialist 
partiyalar  qoruyurdu  və  kapitalist  sistemi  ilə  rəqabət  apararaq  onların 
gəlirini  azaldırdı.,  Kapitalist  dövlətdə  isə  daim  30%  kasıb,  50  % 
ortabab  20%  varlı  var  idi.  Bütün  qanunvericilik  və  idarəetmə  80% 
əhalinin  hesabına    bu  20%-n  rifahına  xidmət  edirdi  .  Sosializmdə 
kasıblıq  və  kənar  varlılıq  yox  idi,  o    xalqlara  bərabər  və  kafi  həyat 
şəraiti yaradaraq kapitalizmin mənəvi dayaqlarını sarsıdırdı. 
Savaş    kapitalizmi  tərifləyən  kitabında  yazır  ki,    kapitalizmin  tam 
qələbəsi üçün   hər şey özəl olmalıdır (13). O sübut etməyə  çalışır ki, 
bəs  özəl  olduqda  müəsisələr,  xidmətlər  daha  gəlirli  olur  və  deməli 
bütün  ictimai  müəsisələri  özəlləşdirmək  lazımdır.  Tamamilə  səhv  və 
sosial  səmərəliliyi  sübut  olunmayan  baxışdır.  Onun  məqsədi 
müəsisələrin  daha  çox  gəir  almasıdır.  Lakin  cəmiyyətə  isə  gəlir  yox, 
yaşamaq  (  qida,  geyim,  müalicə,  təhsil,  sanatoriya,  kurort  və  s.) 
lazımdır. Gəlin  Savaşın özəl müəsisəsi ilə ictimai müəsisəni müqayisə 
edək Savaş müəsisəsi az adamla çoxlu pul qazanır və bu pulun çoxunu 
sahibkar  mənimsəyir,  insanlar  kiçik  maaşla  saxlanır,  təhlükəsizlik 
qaydaları,  sosial  təmintalar  əsasən    icra  olunmur,  30  %  işçi  ixtisar 
olunur. Hər bir özəl müəsisə  az adamla işləməyə  çalışır,  azad  edilmiş 
adamlar  harada  işləsin,  necə  yaşasın?  Onlara  işləmədən  əlavə  yardım 
vermək daha pis seçimdir, nəiniki onların yerində qalıb işləməsi. Digər 
tərəfdən  Savaşın  müəsisəsində  insanlar  Teylor  metodu  ilə  tam  fiziki, 
zehni gücdən salınır, onun fikirləşməyə, istirahətə, mədəni tələbatlarını 
ödəməyə  vaxtı  qalmır,  insan  vaxtından  əvvəl  qocalır  və  ölür.  Təbii 
ehtiyatlar  vəhşicəsinə  istismar  olunur  və  təbiət  korlanır.  Ictimai 
müəsisədə isə hamı işləyir, ixtisar yoxdur, təlükəszlik və sosial təminat 
icra  edilir,  iş  ağılla  planlaşdırılır  və  bankrot  olmaq  təhlükəsi  yoxdur. 
Qiymətlər  nəzarətdədir,  şişirtmə,  aldatma  yoxdur.  İnsanlar  mədəni 
tələbatlarını  təmin  edir,  istirahət,  dincəlmək  tamamilə  mümkündür. 
Gəlir ədalətlə bölünür. Sahibkar yoxdur ki, özünə çox götürsün, bütün 
qalan  gəlir  müəsisənin  inkişafına  və  dövlət  büdcəsinə  gedir.  Ictimai 
müəsisədə  də  bütün  proses  nəzarət  oluna  bilər  və  o  daha  effektiv  ola 
bilər,  onun  xeyli  potensialı  vardır.  Məgər,  sovet  ittifaqı  2-yerə 
çıxmamışdı? Bu zaman hamı işləmiş, kasıb olmamışdır, hamının insan 
kimi  yaşamağa  şəraiti  olmuşdur  ABŞ  isə  1-ci  yerə  30%  əhalinin 
kasıblığı, işsizliyi hesabına çıxmışdır. 
       Marks  öz  tədqiqatında  müəyyən  edir  ki,  dövlətdə  hakim  ideyalar 
hakimiyətdə  olan  siniflərə  məxsusdur  və  idarə  formasından  asılı 
olmayaraq  dövlət  -  istehsal  vasitələrinə  sahib  olan    hakim  sinfin 
diktaturasıdır.  Bunu  kəşv  edəndən  sonra  Marks  fəhlə  sinfinin 

 
63 
diktaturası  ideyasına  gəlir  (6,  səh  516.  Bəli  bu  belədir,  lakin  istehsal 
vasitələrinə  sahib  olmaq  vacib  deyil.  Sovetlərdə  istehsal  vasitələri 
ictimai  idi,  guya  fəhlə  kəndli  sinfinə  məxsus  idi.  Lakin  həmin  sinif 
hakimiyətə  sahib  deyildi,  hakimiyət  yenə  də  hər  bir  cəmiyyətdə  tarix 
ərzinə olduğu kimi fırıldaqçı, varlanmağa həris, şöhrətpərəst təbəqənin 
əlində  idi  ki,  bunlar  hamısı  kommunist  partiyasına  soxulmuşdular, 
hansı ki ictimai mülkiyyət onlara da tabe deyildi. Bu təbəqə SSRİ də 
kommunist 
partiyasının 
yuxarıdan 
aşağıya 
rəhbərləri- 
funksionerlərindən ibarət idi. Adi kommunistlərə bunun dəxli yox idi, 
onlar həmin güruh tərəfindən zorla aldadılaraq və ya vəzifə, imkanlarla 
şirnikləndirilərək partiyaya üzv edilmişdilər. Məsələn, İranda da 1979- 
cu  ildə  dini  ruhanilik  hakimiyəti  əlinə  aldı  və  indiyədək  diktatutanı 
davam  etdirir.  Bu  iki  fakt  göstərir  ki  heç  də  hakimiyyəti  ələ  almaq 
üçün  mülkiyyətə  malik  olmaq  vacib  deyil.  Istənilən  hakimiyət 
dəyişiliyində  klassik  fəhlə-  kəndli  sinfi,  indi  isə  muzdlular  adlanan 
bütün  zəhmətkeşlər  fırıldaqçı  və  dələduzlar  üçün  vasitə  rolunu 
oynamışlar.  Onlara  heç  nə  düşməmişdir  .  Onlar  həmişə  qara  işi 
görmüş,  xeyrini  isə  zirək  fırıldaqçılar  görmüşlər.  Beləliklə  Marks  və 
Engelsin  tarixin  analizi  vasitəsilə  əldə  etdikləri  nəticə  dövlətin  hakim 
sinfin  diktaturası  olması  və  yeni  ədalətli  cəmiyyət  qurmağa  həmin 
diktaturaya  fəhlə  sinfinin  sahib  olması  yolu  ilə  çatmaq  ideyası  səhv 
olmuşdur.  Tarix  sübut  etmişdir  ki,  heç  bir  sinfin  diktaturası  xilas  və 
inkişaf yolu deyildir. Bəşəriyyət  yeni  yol  axtarmalıdır. Hakimiyyəti 
və  idarəni  siniflərə,  qruplara  bağlamamalıdır.  Məhz  onların  həll  edici 
rolunu ləğv etməlidir ki , yalnız bu xilas üçün şans verərdi. Lakin sovet 
təcrübəsi  məsələni  dərk  etmək    və  səhvlər  etməmək  üçün  qalmış 
sosialist dövlətlərinə xeyli faydalıdır, əgər onlar düzgün anlasalar. 
 
3.2    Qafqaz  respublikaları  Rusiya  və  NATO  arasında  rəqabətin 
qurbanıdır  
  
         
Hegemon  dövlətlər,  bizə  məlum  olan  Rusiya  və  ABŞ
 
qeyd 
etdiyim  şeytani  dövlət  (evil  state)  formalaşdırmaq  yolu  ilə  dünyada 
region  ölkələrini  idarə  etməyə  cəhd  edirlər.  Məsələn,    Qafqazda 
Ermənistanı  həm  ABŞ  həm  Rusiya  qara  qüvvə  kimi  regionda  sülhü 
pozmaq  və  öz  mənafelərini  qorumaq,  region  ölkələrini  idarə  etmək 
üçün  istifadə  edir.  Yaxın  şərqdə  isə  İsraildən  region  dövlətlərini 
tabeçilikdə  saxlamaq  və  istismar  etmək  üçün  istifadə  edir.  Soruşmaq 
lazımdır  ki,  bəs  Ermənistan  üçün  bunun  nə  xeyri  var?  Heç  bir  xeyri, 
erməni  xalqı  yeni  torpaq  qəsbləri  ilə  aldadılaraq  onun  susması  təmin 
edilir, halbuki ona heç bir özgə torpağı  lazım deyil,  etnik təmizlədiyi 

 
64 
öz ərazisindən və qəsb edilmiş torpaqlardan o heç bir xeyir götürmür,  
20  ildən  çoxdur    boş  qalıb  bitkiləri  heyvanalrı  məhv  edilir,  yaşayış 
məskənləri  dağıdılır,  meşələri  çölləri  vəhşicəsinə  yandırlır.  Erməni 
xalqına  düşünmək,  müzakirə  etmək,  demokratiya  verilməyərək  ona 
özünü dərk etməyə, başına açılmış bu problemi görməyə və bu qara işi 
görən  şeytan  rolundan  xilas  olmağa  imkan  verilmir.  Nə  öz  dövləti 
tərəfindən nə manipulyator dövlətlər (ABŞ, Fansa, Rusiya) tərəfindən.  
     Erməni  xalqı  tarixən  indiki  Türkiyə  ərazisində  Van  gölü  ətrafında 
yaşamışdır. Tarixin bir anında, Eradan əvvəl cəmi 70 il ərzində o ətraf 
situasiyadan  istifadə  edərək  ətraf  torpaqları  işğal  etmişdir,  eyni 
zamanda  indiki  Azərbaycan  ərazisini.    Sonrakı  tarix  ərzində 
dövlətçiliyini itirmişdir. Lakin 1920-ci ildə Lenin  Azərbaycan xalqının 
yaşadığı  ərazidə  hansı  ki    90%  olmuşdur,  indiki    Ermənistan 
respublikasını  yaratmış  və  ermənilərə  dövlət  vermişdir.  Artıq    110 
ildən  çoxdur  ki,    Erməni  xalqında    qəribə  bir  sueverlik  yaranmışdır. 
Onun  beyninə  millətçi  bir  partiya  belə  ideya  yeritmişdir  ki,  onlar 
dənizdən  dənizə,  yəni  Qara  dənizdən  Xəzər  dənizinə  qədər  əraziləri 
tutmalıdırlar,  çünki  2  min  il  əvvəl  onlar  bunu  qəsbkarlıq  edərək 
etmişlər.  Onların  beyninə  belə  bir  fikir  yeridilmişdir  ki,  onlar  tarixi 
təkrar 
etməlidirlər. 
Bu 
əraziləri  tutub  başqa  millətlərdən  
təmizləməlidirlər.  Bu  millətlərə  isə  azərbaycanlılar,  gürcülər,  ruslar, 
kürdlər  aid  edilmişdir.  Ermənilərin  niyə  belə  etməsinin  izahını 
Filosoflar Mokiy B.C.və Şeqay O.E. tədqiqatlarında müəyyən etmişlər 
(14).  Onlar  yazırlar  :”Yer  kürəsi  ərazilərini  loskutlardan  tikilmiş 
odeyala  oxşatmaq  olar  ki,  burada  bəzi  zonalarda  insanların  beyninin 
elektromaqnit  ritmləri  fərqlidir.  Belə  ritmlər  əsasən  uşaqlarda  və 
psixikası  pozulmuş  yaşlılarda  olur.  Belə  ərazilərin  insanları  başqa 
ərazilərin  adamlarının  sözlərinin  həqiqi  mənasını  başa  düşmək 
qabiliyətini  itirirlər.  Yaşamaq  üçün  onlar  özlərinə  xüsusi  dünyagörüş 
və  dini  doqmaların  xüsusi  mənasını  uydururlar.  Belə  neqativ  təsirə 
məruz  qalan  zona  bütün  dövləti  əhatə  edirsə  onların  dünyagörüşünün 
mənəvi  etik  normaları  dövlətin  proqnazlaşdırla  bilməyən  daxili  və 
xarici  siyasətini  müəyyən  edir.  Belə  zonanın  adamları  uşaq  kimi 
hərəkət  edir və öz hərəkətlərinə hesabat vermirlər, özlərini psixi xəstə 
kimi  aparırlar.  Bütün  dövlətlərdə,  harada  ki  daim  sosial  siyasi 
gərginliklər  vardır;  silahlı  münaqişələr,  terrorizm,  separatizm, 
zorakılıq, başqa mədəniyyətləri, millətləri  sevməmək ideologiyalarını 
daşıyırlar,  onlar  hamısı  neqativ  zonalarda  yerləşirlər.  Belə  davam 
edərsə  bəşəriyyət  iki  qrpa  ayrılacaq:  başa  düşənlərə  və  başa 
düşməyənlərə  (невменяемые)”.  Müəlliflər  təklif  edir  ki,  bütün 
bəşəriyyət belə dövlətlərə münasibətdə xüsusi davranış seçməlidir. Bu 

 
65 
xalqların əvvəl beyinlərini müalicə etmək lazımdır ki, bunun üçün yeni 
transdisiplinar yanaşma tələb olunur.  
          Göründüyü  kimi  xəstə  bir  təffəkkürün  -  faşist  və  Nazi  rasist 
ideyaları  ilə  bir  kateqoriyaya  uyğun  olan  millətçi  bir  ideya  bu  milləti 
ağılla  yaşamağa, dünya ilə qonşular ilə bir əməkdaşlıq etməyə imkan 
vermir.  Onların  belə  düşüncəsi  və  hərəkətləri  bəşəriyyətin  yaxşı 
gələcəyinə,  dünya  dövləti  və  idarəsi  qurmağa,  sərhədlərin  rolunun 
itməsinə gölgə salır. Bu hərəkətlər bütün bəşəriyyətin gələcəyinə ziddir 
və  bunu  güclü  dövlətlər  -  ABŞ,  Avropa  ittifaqı,  Rusiya,  şübhəsiz, 
anlayır və aqressoru noxtalamır. Nə üçün ? Çünki bu dövlətlər əslində 
dünya  gələcəyini, sülhü  saxlamağı  öz  əsas məqsədləri hesab  etmirlər, 
onlar  üçün  birinci  dəyər  xristian  dövlətlərinin  müsəlman  dövlətləri 
qarşısında  üstün  maddi  rifahı,  daha  çox  əraziyə  sahib  olması, 
konfliktlərin  əbədi  qalması  və  bunlardan  öz  mənafeyi  üçün  istifadə 
etməkdir.  Belə  bir  düşüncə  hansı  ki  belə  hegemonlar  müdafiə  edirlər, 
bəşəriyyətə  yaxşı  heç  nə  vəd  etmir.  Görünür  elə  hegemonların  əli  ilə 
planetdə  insan  sivilizasiyaları  məhv  olacaqlar.  Hegemonları  isə 
hökmən kapitalist ictimai sistemi yetişdirir. Bunun axırı hara gedir? Bu 
dövlətlər  məhz  sülhə  məsul  olduqlarını  desələr  də,  yenə  də  xəbis 
məqsədlərindən  əl  çəkmirlər.  Konfliktlərin  arxasında  duraraq  biri 
dünyanın  bir  yerində  öz  şəxsi  hegemonluğu  üçün  çalışır,  digəri  isə 
bunu  qəbul  edir,  digər  yerdə  isə  özü  belə  hegemeonluq  üçün 
çalışır.Yəni  dünyanı  istismar  ərazilərinə  bölüb  onun  hesabına 
yaşayırlar.  Nəticədə  hegemonların  mənafeləri  ödənir,  hamısı  razı 
qalır. Məgər dünya zonalara bölünərək hegemonlara yem olmaq üçün 
qurulub?  Ermənilərin  belə  bir  milli  məqsədindən  ətraf  hegemon 
qüvvələr  ABŞ  və  Rusiya  çox  hiyləgərliklə  istifadə  edərək  burada 
yaşayan  xalqları  idarə  etməyə,  öz  mənafeyinə  tabe  etməyə  çalışır. 
Maraqlıdır, bu dövlətlər terrorçuluğa qarşı mübarizə, sülhü qorumaq və 
saxlamaq  uğrunda  proqramlar  elan  etsələr  də,    belə  şeytan  işləri 
müdafiə  edirlər.  2010  ildə  yayılmış  wikileaks  internet  səhifəsinin 
məlumtları da bu fikirləri sübut edir. Bu faktlara əsasən deyə bilərik ki, 
biz siyasi ikiüzlülüklə qarşılaşırıq, onların əsil məqsədləri elan etdikləri  
deyil,  yenə  də  dünyada  dominantlığa  sahib  olmaqdır.  Bütün 
mütəfəkkirlərin müəyyən etdiyi  bir fikir:  bütün  davranışlar siyasətlər 
yalnız  şəxsi(qrup)  mənafeyə  xidmət  edir,  elan  edilən  məqsədlər, 
şüarlar,  sözlər  isə  maska  rolunu  oynayır-daim  düz  çıxır.  Məhz  bu 
həqiqəti  bilərək,  sülhpərvər    bəşər  dünyası    effektiv,  etibarlı 
konstruksiya edilməlidir ki, bu hələ də yoxdur. 
      Ermənistanın eyni şeytan rolundan ABŞ (habelə Rusiya) Türkiyəyə 
qarşı da istifadə edir. Halbuki ABŞ və Türkiyə ikisi də Natoya üzvdür. 

 
66 
Məsələn, 2009 il Avqustda Türkiyəni  Ermənistanla sərhədləri açmağa 
məcbur  etmək  üçün  ABŞ  rəsmiləri  deyir:    “əgər  sən  sərhədləri 
açmasan  mən  erməni  soyqırımını  konqresdə  müzakirəyə  qoyacam”. 
Türkiyə  blok  daxili  belə  xəyanətə  nə  üçün  dözür?  O  şübhəsiz, 
alternativ haqda düşünməlidir. Lakin artıq arxiv sənədləri sübut edir ki, 
genosid  olmamışdır  və  bu  uydurma  bəhanə    dünyadan  sui-istifadə 
etmək  ,  kömək  almaq  üçün  uydurulmuşdur.  Maraqlıdır,  ABŞ  işğalçı 
Ermənistanı  nə  üçün  müdafiə  edir,  hətta  maliyyə  yardımı  edir,  lakin 
ondan işğal etdiyi Azərbaycan ərazisini  tərk etməyi tələb etmir? Orta 
şərqdə  ABŞ  İsraili  maliyyə  və  silahlarla  müdafiə  edərək  Orta  Şərqin 
jandarmı rolunu ona vermişdir və bununlıa müsəlman dünyasını idarə 
etməyi, tabe və istismar etməyi həyata keçirir. Bu fakt və hədsiz digər 
faktlar  göstərir ki, ABŞ, elə Rusiya da dünyada sülhü birinci pozandır 
və bəşəriyyətin  gələcəyinə böyük təhlükədir.  Onun məqsədi  yalnız öz 
dominantlığıdır  və  dünya  üzərində  ağalıq  etmək  xülyasıdır. 
Amerikanın  dünyadakı  mənfi  roluna  kifayət  qədər  faktlar  vardır. 
Məsələn, Galtung  Johan kitabında yazır: “1945-ci ildən bəri ABŞ  35  
siyasi  qətl,  11  işgəncə,  25  bombardman,  67  qlobal  intervensiya,  11 
dəfə  seçkilərin  saxtalaşdırlması  olmaqla      dünyada  cəmi  161    siyasi 
zorakılıq  törətmişdir  (Galtung,  Johan.  „  September  11,  2001: 
diagnosis,  prognosis,  therapy”.  http://www.transcend.org/.    Bunlara 
2003-cü ildən sonra   İraq və  Əfqanıstanı da əlavə etməliyik.Hələ yeni 
qurbanlar  planlaşdırılır.  Buradan  digər  hegemonların  Amerikan  və 
Rusiya dominantlığına qarşı  əks tarazlıq yaratması zərurəti doğur. Bu 
təsvirdən  yenə də belə aşkar olur ki  dini mənsubiyyət  dünyanın  məhz 
birinci  bəlasıdır.  Dinlərinə  görə  dövlətlər  bir  -  birinə  qarşıdır.  Əgər 
hamının dini eyni olsaydı, onda dini amil meydana çıxmazdı. Yəni dini 
fərqliyi aradan qaldırmaq üçün bəşəriyyətin universal  yeni  elmi - ruhi 
dünyabaxışları  qəbul  etməsi  və  köhnə  dinləri  ləğv  etməsi  daha  yaxşı 
olardı. Böyük mütəfəkkirlərin göstərdiyi trendlər: a) dünya dövlətinin 
yaranmasın  doğru  hərəkat  ,  b)  qlobalizasiya,  c)  bəşəriyyətin  sistem 
formasında daim qurulması və ticarətdə, iqtisadiyyatda, mədəniyyətdə, 
elmdə  inteqrasiyası,  d)  ümumi  planet  problemlərinin  həlli  və 
ekologiyanın  qorunması  hərəkatı  mövcuddur.  Lakin  bu  faydalı 
trendlərə  qarşı  əks  trendlər,  əks  fəaliyyətlər  də  vardır  ki,  bizdə 
ümidsizlik  yaradır.  Əks  trend  nasionalist,  ənənəçilik,  dini  ayrılıq, 
tribalizm,  hegemonçuluq  ,  izolyasionizmdir.  Erməniləri  Qafqazda, 
İsrailin Orta şərqdə bəşəri prinsipləri və UN nizamnaməsini pozmaqla 
davranışları:  aqressiyası,  mədəni  sərvətləri  məhv  etməsi,  çayları 
zəhərləməsi,  çölləri  yandırması  təbiətə  qarşı  vəhşiliyi  dünyanın  yaxşı 
gələcəyə  doğru  inkişafına  manedir.  Hələ  bir  erməni  intellektualı 

 
67 
meydana  çıxmamışdır  ki,  ağılla  erməni  hərəkətlərinə  qiymət  verə 
bilsin,  bəşəriyyətə  zidd  olduğunu  görsün,  bəşəriyyətin  inkişaf 
trendlərini görə bilsin və ondan faydalı istifadə etmək üçün planlar irəli 
sürsün, belə ki erməni xalqının böyük şansları vardır.  
        Ermənistan  şeytan,  dağıdıcı,  araqarşıdırıcı  roluna  məhkum 
edilmiş  dövlət  rolunu  oynamağa  məhkum  edilmişdir.  Kim  onları 
məhkum etmişdir? Şübhəsiz, özləri və xarici maraqlı dövlətlər -Rusiya 
və ABŞ- bunu etmişlər, bəşəriyyətin irrasional idarə strukuruna malik 
olması səbəbinə görə (onlara bu imkanı verdiyinə görə), planetdə vəhşi 
bioloji  qanunlarla  işləyən  yırtıcı  hegemon  dövlətlərin  olmasına  görə. 
Bu  da  şübhəsiz,  təbii  qanuna  uyğundur.  Proqressiv  qüvvələrə  qarşı 
daim  reqressiv  qüvvələr,  inkişafın  tormozları  durur.  Məsələ 
burasındadır  ki,  müxtəliflik  şəraitində  məhz  hegemonlar  birtərəfli, 
özlərinin  inkişafını  başqalarının  isə  geridə  qalmasını  istəyirlər. 
Bəşəriyyyətin 
ərazilərində,  xalqlarında  qeyri  bərabər  inkişaf 
strategiyası  hansı  ki  məqsədli  olaraq  edilir,  məhz  tormozların, 
şeytanların –vasitələrin yaranmasına imkan verir. Deməli, ilkin olaraq 
dövlətlərin  bir-  birinə  mane  olmasına,  aqressiyalarına  son  qoymaq 
zəruridir.  Planet  ərazilərinin  elə  bir  birgə  istifadəsi  haqda  müqavilə 
bağlamaq  lazımdır  ki,  narazılıqlar,  konfliktlər  yaranmasın,  sərhədlər 
formal,  yalnız  bəzi  az  miqdarda  spesifik  hallarda  əhəmiyyətə  malik 
olsun.  Buradan  belə  nəticə  çıxır  ki,  bəşər  sistemi,  hər  dövlətin  idarə 
sistemi  dəyişlməli,  qanun  və  qərar  qəbulunda  hegemon  siniflər  bütün 
xalqla əvəz edilməlidir. Çünki bütün xalq varlı hakim siniflərdən fərqli 
olaraq  aqressiv,  eqoist    deyil,  daha  çox  humanist,  dinc  yaşamaq 
istəyən,  planetə,  yaşadığı  əraziyə,  gələcək  nəslinə  qayğı  çəkən, 
qoruyandır.  Başqa  yol  yoxdur.  Əgər  bu  dəyişmə  olmasa  bəşəriyyətin 
xilası  yoxdur,  heç  bir  İsa,  Mehdi,  Budda  gəlib  onu  xilas  edə  bilməz. 
Lazımdır ki, insanların özləri belə müdrik olsunlar. İstənilən hegemon 
dövlət  digərinə  qarşı  atom  silahı  işlədə  bilər,  istənilən  an  qlobal 
müharibə  törənə  bilər.  1969-cu  ildə  Sovet  hökuməti  Ussuri 
konfliktində    Çinə  qarşı  atom  bombası  işlətmək  haqda  qərar  vermişdi 
və  ABŞ  -  ın  neytrallığını  saxlamaq  haqda  xahiş  etmişdi.  Lakin  ABŞ 
əvəzində  belə  etsə  124  Sovet  şəhərinə  atom  bombası  atacağı  ilə 
hədələyəndən sonra sovetlər bu ideyadan çəkindilər. Bu misal göstərir 
ki,  bəşəriyyətin  hegemon  siyasi  strukturlarının  ağlına  istənilən 
axmaqlıq  gələ  bilər,  onları  özbaşına  buraxsan,  onlar  planeti  də  məhv 
edərlər. 
      Yuxarıdakı təsvirdən xalqlara çox aydın bir məsləhət yaranır. Onlar 
həqiqi 
səbəbləri
 
anlayaraq  hegemonların  tələsinə,  kökəsinə 
uymamalıdırlar.  Onlar  özləri  münaqişələri  həll  etməli,  hegemonların 

 
68 
onlara  sırıdığı  baxışları  rədd  etməlidirlər.  Ən  yaxşı  həll  bütün  kainat 
varlıqlaının  əks  mənalı  hissələrdən  ibarət  olduğu  kimi,  onların    da 
birləşməsi,  yeni  ittifaq  yaratmasıdır.  Bu  təbii  dünya  qanununa  uyğun 
həlldir. Münaqişədə olan ölkələr və bütün zəif ölkələr özləri öz ağılları 
ilə  dünya  bilik  xəzinəsindən  özlərinə  optimal  siyasi  ictimai  mədəni 
quruluş,  itisadi inkişaf, yeniləşmə, demokratiya və idarəetmə, dövlətə 
nəzarət,  qərar  qəbulu,  təhsil  ,  səhiyyə,  əməyin  təminatı  modelləri  
seçməli  və  ya  uyğun  konstruksiya  etməlidirlər
.   
Bu  dövlətlər
 
hegemonlar  tərəfindən  onlara  təklif  olunan  hər  təklifin  arxasında  nə 
durduğunu  araşdırmalı,  öz  strategiyalarını  qurmalı  və  onlarla  bu 
strategiyaya  uyğun,  heç  bir  şərtsiz  könüllü  əməkdaşlıq  qurmalıdırlar. 
Adətən, ABŞ və qərb imperializmi, onların orqanı olan Dünya Bankı, 
Valyuta  fondu  əməkdasşlıq  etdikdə  böyük  siyasi  şərtlər  irəli  sürür. 
Belə şərtlərdən imtina etmək lazımdır və özünə güvənmək-yəni xalqlar 
öz  evlərində  olan  qızıl  və  zinət  əşyalarını  toplayıb  onlarla  öz 
inkişaflarını maliyyələşdirməlidirlər , öz elm və texnikasını, istehsalını 
inkişaf  etdirmək,  milli  birliyə,  əməksevərliyə,  daxili  ehtiyatlardan 
istifadə etməyə çalışmaq  lazımdır. Bütün münaqişədə olan ölkələr və 
bütün orta və zəif ölkələrin xalqları lazımı maariflənmə, təşkilatlanma, 
yeni düşüncə  vasitəsilə öz hökumətlərini yaratmalı və bu hökumətlərə 
nəzarət  etməli  ,  hökumətləri  əlinə  keçirmiş  bütün  zərərli  və  xalqı 
faciəyə  sürükləyən  hakimiyyətdə  olan  n  bütün  diktatorları,  müxtəlif 
rasist,  qəsbkarlıq,  nasionalizm  uyduran  liderləri  ifşa  etməli,  onları 
hakimiyyətdən uzaqlaşdırmalıdırlar.       
     Xalqlar  yol  verməməlidirlər  ki,  siyasi  hakimiyyəti  hiylə  ilə  əlinə 
alan  sülalələr,  hərbi,  millətçi,  dini  qruplar  onları  başqa  dövlətlərin 
əlində  oyuncağa  çevirsinlər,  onların  sülh  içindəki  həyatlarına  mane 
olsunlar,  xalqın  xam  maddi  sərvətlərini  vəzifədə  qalmaq  üçün 
bağışlasınlar,  ümumi  mənafeyə  zidd  olaraq  xam  şəkildə  satsınlar  və 
mənimsəsinlər, ölkəni hegemon dövlətlər üçün xammal mənbəyinə və 
satış bazarına çevirsinlər. Bu bütün  orta və zəif dövlətlər üçün ümumi 
strategiya olmalıdır. 
      Hegemon dövlətlərin də xalqları sosialist, fəhlə, gələcək partiyaları 
yaratmalı və hakimiyyətə varlı bosları buraxmamalıdırlar, özləri məhz 
sülh  və  ədalət  sevən  orta  təbəqədən  ağıllı  adamları  rəhbərliyə 
seçməlidirlər.