Aholi geografiyasi – iqtisodiy geografiyaning muhim va alohida tarmog’I

Horijiy Evropa. Evropa mamlakatlari aholisining milliy tarkibi buyicha 3 

---

- 44 - 
guruhga bo’lamiz: 1. Bir millatli davlatlar. 2. Ko’p millatli davlatlar. 3. oralik 
davlatlar. 
Bir millatli davlatlarga Evropada 20dan ortik davlatlar kiradi (Polьsha, 
SHvetsiya, Germaniya, Vengriya, Daniya, Porto’g’aliya va boshkalar). Ba 
davlatlarning har birida o’z asosiy millati halqning 90%ini yoki undan ortigini tashkil 
etadi. 
Ko’p millatli davlatlarga Buyuk Britaniya, Ispaniya, Shveytsariya, Chehiya, 
Sloveniya, Belьgiya va boshka davlatlar kiradi. Jumladan B. Britaniyaning asosiy 
millati inglizlardan tashkari, shotlandiyaliklar, irlandlar, yahudiylar va boshka 
mamlakatlardan kuchib kelgan ko’plab muhojirlar yashaydi. 
Ispaniyaning shimoliy-sharqida katalonlar, shimoliy-garbida gelisiyaliklar va 
shimolida basklar istiqomat qiladi. Bunday misollarni Horijiy Evropaning ayrim 
boshka mamlakatlarida ham kurish mumkin. 
Horijiy Evropaning ko’pchilik mamlakatlarida milliy masala hali ham hal 
qilinmagan. Evropadagi dunyoning boshqa qismlaridan kuchib kelgan immigrantlar 
esa ogir ahvolda yashaydi. Fakat mustaqil davlatlardagina teng hukukli hisoblanadi. 
Horijiy Osiyo aholisining soni jihatidangina emas ko’p millatligi bo’yicha 
ham dunyoning boshqa qismlaridan ajralib turadi. Bu erda bir millatli davlatlar juda 
kam. Bir millatli davlatlarga asosan Yaponiya, Koreya va ayrim arab davlatlarining 
kiritish mumkin. Arab mamlakatlaridan Iroq, Suriya, Livan, va shuningdek Turkiyada 
asosiy mamlakatlardan tashkari ko’plab mayda millatlar yashaydi. Eron – Osiyoda 
aholisining etnik tarkibi hilma hil bo’lgan mamlakatlardan biridir. Eronda asosiy 
millat va elatlar (20 dan ortik xalqlar) yashaydi. Afgoniston, Pokiston, Myanma, 
Hitoy 
va 
Filippin 
ham 
ko’p millatli davlatlardir. Osiyoning ko’pchilik 
mamlakatlarida milliy masala hal qilingan emas. Ayrim xalqlar bir necha davlatlarga 
bulinib ketgan, masalan kurdlarning etnik xududi Turkiya, Eron, Iroq, Suriya 
o’rtasida bulib olingan balujlar etnik hududi Eron, Afgoniston, Pokiston o’rtasida, 
Afgonlar, - Afgoniston bilan, bunday misollarni esa ham bir nechtasini keltirish 
masalan. Bunday hollar esa milliy o’zaro hamkorlikni kiyinlashtiradi va davlatlar 
o’rtasida munosabatlardaayrim nizolarni keltirib chiqaradi. Kurd va kushtun 
muammolari milliy masala negizida kelib chiqan va murakkab, keskin siyosiy 
muammoga aylangan. Hitoyda mayda millatlarga karshi, millatlarni «hitoylashtirish» 
siyosati yahudiy-arab mojarolari ana shunday muammolardandir. 
Afrika 
aholisining 
milliy 
tarkibi 
o’ziga hos, o’zok davom etgan 
mustamlakachilik afrikaliklarning ijtimoiy iqtisodiy va madaniy rivojlanishni ancha 
orqada qoldirdi. Ularning yirik millatlar va elatlarga birlashuviga halgl berdi. 
Mutahassislar Afrikani aholisini milliy tarkibiga karab 3ta etnik viloyatga bo’ladi: