Agar betonning bo’ylama cho’zilishga bo’lgan me’yoriy qarshiligi tajriba yo’li bilan
aniqlansa, u holda quyidagi formuladan foydaniladi:
64
,
1
1
R
R
btm
btn
(2)
bu yerda
R
btn
- betonning cho’zilishdagi o’rtacha mustahkamligi.
Betonning
cho’zilish mustahkamligi bo’yicha klasslari
B
t
miqdor
jihatidan
uning cho’zilishdagi mustahkamligiga teng bo’lib
0,
95 aniqlikda (8.2) formuladan
aniqlanadi. Betonning mustahkamligiga baho beradigan asosiy ko’rsatkich uning
kubik mustahkamligidir.
Betonning
siqilish mustahkamligi bo’yicha
klassi - V beton kublarni sinash
yo’li bilan aniqlanadi. Kubning qirralari
15 sm dan bo’lib, 28 sutka mobaynida
20
2
S
haroratda, havo namligi 95% dan kam bo’lmagan sharoitda saqlangandan
keyin sinaladi. Betonning kubik mustahkamligi quyidagi formula yordamida
aniqlanadi:
tot
,
b
u
A
F
R
(3)
bu yerda
F
u
-buzuvchi kuch;
A
b,tot
- kubikning ko’ndalang kesim yuzi.
Beton va temirbeton konstruktsiyalar uchun og’ir betonning siqilishga bo’lgan
mustahkamligi bo’yicha quyidagi klasslar ko’zda tutilgan:
V3,5; V5; V7,5; V10;
V12,5; V15; V20; V25; V30; V35; V40; V45; V50; V55; V60.
Og’ir betondan ishlanadigan temirbeton konstruktsiyalarda klassi
V7,5 dan past
bo’lgan betonlarni qo’llash ruxsat etilmaydi. Takroriy yuklar ta’sir etadigan
konstruktsiyalarda klassi
V15 dan yuqori bo’lgan betonlar qo’llaniladi. Siqiluvchi
temirbeton
elementlari V15 dan kam bo’lmagan betonlardan va katta yuk ostida
bo’ladigan konstruktsiyalarda esa (masalan, ko’p qavatli binolarning quyi qavat
ustunlarida) klassi
V25 dan kam bo’lmagan betonlar qo’llash tavsiya etiladi.
Zo’riqtirilgan elementlar uchun
V20...V60 bo’lgan beton klasslari ishlatiladi.
Hisob ishlarida betonning prizmatik mustahkamligi qo’llaniladi. Betonning prizmatik
mustahkamligi kubik mustahkamligining 72-77% ini tashkil etadi:
R
b
=0,75R.
Betonning bo’ylama cho’zilish mustahkamligi bo’yicha klassi
V
t
ko’pgina
inshootlarda (masalan, gidrotexnika inshootlarida) beton
mustahkamligining asosiy
ko’rsatkichi hisoblanadi. Betonning cho’zilishdagi mustahkamligi siqilishdagiga
nisbatan 10-20 marta kam bo’lib, quyidagi empirik formula yordamida aniqlanadi:
3
2
bt
R
5
,
0
R
(8.4)
Bo’ylama cho’zilish mustahkamligi bo’yicha betonning quyidagi klasslari
belgilangan:
B
t
0,8; B
t
1,2; B
t
1,6; B
t
2; B
t
2,4; B
t
2,8; B
t
3,2. Beton klassi
konstruktsiyaning vazifasi va ishlash sharoitiga bog’liq
holda texnik-iqtisodiy
ko’rsatkichlar asosida belgilanadi.
Betonning qirqilishdagi mustahkamligi
R
sh
=2R
bt
ushalishdagi (skalыvaniya)
mustahkamligi (
1,5...2)
R
bt
, ko’p sonli takroriy yuklanishlardagi mustahkamligi
R
r
=(0,95...0,5R
bt
) bo’ladi.
SHunday qilib, turli xil kuch ta’siri ostida betonning mexanik mustahkamligi
taxminan quyidagi qiymatlarga ega:
kubiklarni siqqanda
R;
prizmalarni siqqanda
(0,7...0,8)R
o’q bo’ylab cho’zilishda
(0,05...0,1)R
egilishdagi cho’zilishda
(0,1...0,8)R
sof qirqilishda
(0,05...0,3)R
yorilishda
(0,1...0,2)R
Betonning
sovuqbardoshlik bo’yicha markasi deganda suv shimdirilgan
betonni navbatma-navbat muzlatib eritganda beton namunalari bardosh beradigan
tsikllar soni tushuniladi. Og’ir beton uchun sovuqbardoshlik bo’yicha quyidagi
markalar belgilangan:
F50; F75; F100; F150; F200; F300; F400; F500.
Suv o’tkazmaslik bo’yicha beton markasi sinalayotgan
namunadan suv sizib
o’tishi kuzatilmaydigan bosimni ifodalaydi. Suv o’tkazmaslik markalari -
W2; W4;
W6; W8; W10; W12, bunga mos keladigan suv bosimlari
0,2; 0,4; 0,6; 0,8; 1; 1,2
MPa. Zo’riqtirilgan element uchun
W12 dan kam bo’lmasligi kerak.
Zichlik bo’yicha beton markasi uning quritilgan holatdagi o’rtacha
zichligini
ifodalaydi. Yengil betonlarning zichlik bo’yicha markasi
D800 dan
D2000 ga qadar,
har 100 oraliqda o’zgarib boradi. Zichligi 2000-2200 kg/m
3
bo’lgan betonlar o’rta
vaznli, 2200 kg/m
3
dan ortiq bo’lganlari esa og’ir betonlarga kiradi.
Dostları ilə paylaş: