Cədvəl 1
Əkin sıxlığından asılı olaraq azot gübrəsinin müxtəlif dozalarının Samsun-155
tütün sortunun məhsuluna və keyfiyyətinə təsiri
Q
id
a s
ah
əs
i, s
m
Variantlar
1000 d
ən
in
kü
tl
əs
i, q
r
C
üc
ər
mə
e
n
er
ji
si
,
%
-lə
C
üc
ər
mə
fai
zi
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
p
u
n
d
a ol
an
qu
tu
cu
ql
ar
ın
sayı
, ə
d
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
p
u
n
d
a ol
an
toxu
ml
ar
ın
ç
ək
is
i,
qr
H
ek
tar
d
an
toxu
m
mə
hs
ul
u, s
en
.
70 x 10
Fon=P
60
K
60
0,065
30,3
63,0
80,3
4,20
2,3
Fon + N
30
0,068
33.8
70.9
83,8
4,52
2,9
Fon + N
45
0,076
35,3
75.8
90,2
4,72
3,1
Fon + N
60
0,073
40,7
80,2
95,2
5,10
3,2
70 x 15
Fon=P
60
K
60
0,069
32,2
68,2
83,8
5,16
2.8
Fon + N
30
0,076
35,8
73,3
85,6
5,13
2,9
Fon + N
45
0,077
38,2
78,9
90,3
5,42
3,3
Fon + N
60
0,076
32.3
83,3
98,6
5,52
3.1
70 x 20
Fon=P
60
K
60
0,069
32,5
70,2
85,3
5,48
2,6
Fon + N
30
0,079
33.0
76,9
90,8
5,72
2,9
Fon + N
45
0.079
40,2
80,3
93,9
5,83
3.5
Fon + N
60
0,080
39.0
85,0
99,8
6,22
3,2
Zaqatala-67 sortunda 70x10 sm qida sahəsində hektara P
60
K
60
verilən variantda
hektardan 2,6 sentner toxum məhsulu alındığı halda Fon + N
30
variantında 2,8 s/ha,
Fon + N
45
variantında 2,9 s/ha, Fon + N
60
variantında isə 3,4 s/ha toxum məhsulu
alınmışdır. 70x15 sm və 70x20 sm qida sahələrində də toxum məhsuldarlığında eyni
qanunauyğunluqla yəni bütün variantlarda qida sahəsi və azot gübrəsinin norması
artdıqca hektardan toxum məhsuldarlığında 1000 dənin kütləsində, toxumun cücərmə
enerjisində, cücərmə faizində, bir çiçək qrupunda olan qutucuqların sayında onların
toxumlarının çəkisində artım müşahidə olunmuşdur
2
(cədvəl 2).
450
Cədvəl 2
Əkin sıxlığından asılı olaraq azot gübrəsinin müxtəlif dozalarının Zaqatala-67
tütün sortun toxum məhsuluna və keyfiyyətinə təsiri
Q
id
a s
ah
əs
i, s
m
Variantlar
1000 d
ən
in
k
ütl
əs
i, q
r
C
üc
ər
mə
e
ne
rji
si
,
%
-lə
C
üc
ər
mə
fai
zi
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
p
u
n
d
a ol
an
qu
tu
cu
ql
ar
ın
s
ayı
,
əd
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
p
u
n
d
a ol
an
toxu
ml
ar
ın
ç
ək
is
i,
qr
H
ek
tar
d
an
toxu
m
mə
hs
ul
u, s
en
.
70 x 10
Fon=P
60
K
60
0,062
31,2
70.6
81,8
4,16
2.6
Fon + N
30
0.063
35,3
73.8
85,2
4,36
2.8
Fon + N
45
0,063
37,2
75,3
88.9
4.35
2,9
Fon + N
60
0,076
41.2
80,4
91,5
4,59
3,4
70 x 15
Fon=P
60
K
60
0,062
32,2
71,7
82,2
4,39
2,9
Fon + N
30
0,063
38,6
75,0
86,2
4,59
2,8
Fon + N
45
0.068
40,3
78.9
88,9
4.86
3,6
Fon + N
60
0,075
42,2
82,2
92,2
5,13
3,8
70 x 20
Fon=P
60
K
60
0,060
34.5
75,6
84,3
4.56
2,6
Fon + N
30
0,070
40,2
76,5
86,6
4,86
2,9
Fon + N
45
0,073
43,8
77,3
90,4
5,0
3.4
Fon + N
60
0,078
45,6
84,8
93.2
5.2
3,2
Azot gübrəsinin müxtəlif dozaları üç əkin sıxlığında Trapezond-285 ətirli tütün
sortunun toxum məhsuluna və onun keyfiyyətinə müxtəlif cür təsir göstərmişdir. Belə
ki, ən yüksək göstərici 70 x 10 sm qida sahəsində Fon + N
30
variantında 1000 dənin
kütləsi 0,064 qr, toxumların cücərmə enerjisi 32,9%, toxumların cücərmə faizi
73,4%, bir çiçək qrupunda olan qutucuqların sayı 89,2 ədəd, bir çiçək qrupunda olan
toxumların çəkisi 4,28 qr və hektardan toxum məhsulu isə 2,8 sentner olmuşdur.
Müvafiq olaraq bu göstəricilər 70 x15 sm qida sahəsində Fon + N
60
variantında 0,078
qr; 37,8%; 93,9 ədəd; 5,24 qr; 3,8 sentner və 70 x 20 sm qida sahəsində Fon + N
60
variantında 0,076 qr; 40,2%; 94,8 ədəd; 5,89 qr; 3,9 sentner olmuşdur (cədvəl 3).
Qeyd etmək lazımdır ki, bu sortların bioloji xüsusiyyətlərindən asılı olaraq fərqli
nəticələr alınmışdır. Belə ki, Samsun-155 sortunda bitkilərin çiçək qrupunun böyük
olmasına baxmayaraq hektardan toxum məhsulu az olmuşdur. Əksinə Trapezond-285
sortunun boyunun kiçik olmasına baxmayaraq, çiçək qrupunda qutucuqların sayı çox
və sıx, hektardan toxum məhsulu yüksək olmuşdur
2
.
451
Cədvəl 3
Əkin sıxlığından asılı olaraq azot gübrəsinin müxtəlif dozalarının Trapezond-
285 tütün sortun toxum məhsuluna və keyfiyyətinə təsiri
Q
id
a s
ah
əs
i, s
m
Variantlar
1000 d
ən
in
k
ütl
əs
i,
qr
C
üc
ər
mə
e
ne
rji
si
,
%
-lə
C
üc
ər
mə
fai
zi
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
pu
nd
a
ol
an
q
utu
cu
ql
ar
ın
sayı
, ə
d
Bi
r ç
iç
ək
q
ru
pu
nd
a
ol
an
toxu
ml
ar
ın
çə
ki
si
, q
r
H
ek
tar
d
an
toxu
m
mə
hs
ul
u, s
en
.
70 x 10
Fon=P
60
K
60
0,062
30,8
70,8
79,4
4.05
2,9
Fon + N
30
0,064
32,9
73,4
80,2
4,28
2,8
Fon + N
45
0,068
33,8
76,5
83,8
4,58
3,4
Fon + N
60
0,076
35,9
77,8
89,9
5,06
3,9
70 x 15
Fon=P
60
K
60
0,068
31.2
70,3
80,4
4,09
3,6
Fon + N
30
0,069
32,3
74,9
86.6
4,40
3,2
Fon + N
45
0,065
36,6
79,8
89,2
4,70
3,4
Fon + N
60
0,078
37,8
80,8
93,9
5,24
3.8
70 x 20
Fon=P
60
K
60
0,068
33,4
72,8
82,9
4,26
3,4
Fon + N
30
0,077
36.5
75,9
85,6
4,56
3,2
Fon + N
45
0.073
38.0
78.6
90.3
5,48
3,2
Fon + N
60
0,076
40.2
80,4
94,8
5,89
3,9
Beləliklə, aparılan tədqiqat işinin nəticəsinə əsasən ətirli tütün sortlarını 70 x 15
sm əkin sıxlığında əkdikdə hektara fosfor-60 kq, kalium-60 kq fonunda azot
gübrəsini 45 kq verdikdə yüksək və keyfiyyətli toxum məhsulu alınması müəyyən
edilmişdir.
ƏDƏBİYYAT
1.
Abbasov B.H. Tütün aqrotexnikasına dair tövsiyələr. Bakı, 1982, s.56.
2.
Abbasov B.H, Musayev C., Qarayev P. Azərbaycan SSR-də tütün bitkisinin
becərilməsinə aid tövsiyyələr. Bakı, 1990, s.28.
3.
Mövsümov Z.A. Azot gübrələri və onlardan səmərəli istifadə edilməsi üsulları.
Bakı, 1974, s.32.
4.
Həsənov M.H. Azot gübrələrinin tütünün keyfiyyətinə təsiri. Az.ETƏİ-nun
əsərlərinin tematik məcmuəsi. XVI cild.1972, s. 26-28.
5.
Заманов П.Б. Влияние удобрений на урожайность табака в основных
табаководческих районах Азербайджанской ССР. Автореферат канд.
Диссертации. Баку, 1966, ст.44.
6.
Приянишников Д.Н. Аммиак альфа и омега обмена азотистых веществ в
растении. Избр. Соч. т. 1, 1951, ст. 313-324.
452
ВОЗДЕЙСТВИЕ АЗОТНОГО УДОБРЕНИЯ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ
ГУСТОТЫ СТОЯНИЯ РАСТЕНИЙ НА ПРОДУКТИВНОСТ ЗЕРНА И
НА КАЧЕСТВО СЕМЯН
С.А.Кулиева
Научно – Исследовательский Институт Земледелия
В статье приведени результати проведенных исследований. Выявлено что,
при посеве сортов ароматного табака по густоты стояния растений 70 х 15 см,
увеличивается продуктивност зерна с использванием 45 кг азотного удобрения
на гектар на фоне 60 кг фосфора и калий.
EFFEKT OF NITROGEN FERBILIZERS DEPENDING ON PLANT
DENSITY ON QRAIN PRODUKTIVITY AND SEED QUALITY
Dostları ilə paylaş: |