V
h 5-6
=0,31x (2,9+1,2) x 4=5,1 m
3
/saat
V
h 6-7
=0,24x (2,9+1,2) x 8=7,9 m
3
/saat
V
h 7-8
=0,19x (2,9+1,2) x 16=12,5 m
3
/saat
1-2 hissəsində təzyiq itkilərini təyin etmək məqsədilə ardıcıl
olaraq aşağıdakı hesablamaları aparaq. İlk növbədə 1-2 hissəsinin
diametrini seçək (
d
1-2
=20 mm) və plan üzrə həmin hissənin uzunluğunu
l
1-2
=2,35m qiymətində götürək. Qaz kəmərlərinin hidravliki hesabat
üçün tərtib edilmiş xüsüsi nomoqramdan diametr
d
=20 mm və hesabi
sərf
V
h 1-2
=2,9 m
3
/saat qiymətləri üçün kəmər hissəsinin ekvivalent
uzunluğunu təyin edirik:
l
ekv 1-2
=0,58 ( =1). Plan və aksonometrik sxem
üzrə 1-2 hissəsində yerli müqavimətləri sıralayaq və onlar üçün
cədval 1. üzrə müvafiq əmsalları təyin edək:
3/4 bucaqlıq, 2 ədəd:
=2,1x 2=4,2
probkalı kran, 1 ədəd:
=2x 1=2
90 bucaq altında ayırma, 1 ədəd:
=0.3x 1=0,3
=6,5
123
Şək
il
2
. Q
az
kəm
ərl
ər
in
in
ak
so
no
me
tr
ik
g
örü
nü
şü
Şək
il
1
. 1
-c
i mər
tə
bə
ni
n p
la
nı
nd
a q
az k
əm
ərl
ər
in
in
yer
ləş
di
ri
lmə
si
124
Cədvəl 2
Qaz cihazlarının eyni zamanda işləmə əmsalları
M
ən
zi
ll
ər
in
s
ay
ı
Bi
r 4
g
özl
ü
p
li
tə
Bi
r 2
gö
zl
ü
p
li
tə
Bi
r 4
gö
zl
ü
p
li
tə
v
ə
bi
r ax
ın
lı
su
q
ızd
ır
ıcı
sı
Bi
r 2
gö
zl
ü
p
li
tə
v
ə
bi
r ax
ın
lı
s
u
qı
zd
ırı
cı
sı
Bi
r 4
gö
zl
ü
p
li
tə
v
ə
b
ir t
u
tu
m
lu
su
q
ızd
ır
ıcı
sı
Bi
r 2
gö
zl
ü
p
li
tə
v
ə
b
ir t
u
tu
m
lu
su
q
ızd
ır
ıcı
sı
1
1,00
1,00
0,72
0,75
1,00
1,00
2
0,65
0,84
0,46
0,48
0,59
0,71
3
0,45
0,73
0,35
0,37
0,42
0,55
4
0.35
0,59
0,31
0,325
0,34
0,44
5
0,29
0,48
0,28
0,29
0,29
0,38
6
0,28
0,41
0,26
0,27
0,27
0,34
7
0,27
0,36
0,25
0,26
0,26
0,30
8
0.26
0,32
0,24
0,25
0,26
0,28
9
0,26
0,29
0,23
0,24
0,25
0,26
10
0,25
0,26
0,22
0,23
0,24
0,25
15
0,24
0,24
0,19
0,20
0,22
0,23
20
0,23
0,23
0,18
0,19
0,22
0,22
30
0,23
0,22
0,18
0,18
0,21
0,22
40
0,23
0,21
0,17
0,18
0,21
0,21
50
0,22
0,21
0,17
0,18
0,20
0,20
60
0,22
0,21
0,17
0,17
0,20
0,20
70
0,22
0,21
0,16
0,17
0,20
0,20
80
0,21
0,20
0,16
0,17
0,20
0,20
90
0,21
0,20
0,16
0,17
0,20
0,20
100
0,21
0,20
0,16
0,17
0,19
0,20
Hesablanmış yerli müqavimət əmsallarının cəmini
=6,5 1-2
hissəsinin ekvivalent uzunluğuna vuraraq yerli müqavimətlərdə
yaranan təzyiq itkilərinin xətti itkilərinin qiymətinə uyğunlaşdırmaq
üçün əlavə uzunluq qiymətini təyin edək:
l
əlavə
=
l
ekv
x
=0,58 x 6,5=3,8 m
Sonrakı hesablamada 1-2 hissəsinin hesabi uzunluq qiymətini təyin
edirik:
l
hes
=
l
1-2
+
l
əlavə
=2,35+3,8=6,15 m
Qaz kəmərlərinin hidravliki hesabat üçün tərtib edilmiş xüsüsi
nomoqramdan 1-2 hissəsində (
d
1-2
=21,25 mm və
V
1-2
=2,9 m
3
/saat)
xüsüsi təzyiq itkiləri qiymətini təyin edirik:
P
=0,33 mm su süt./m.
125
Sonda alınmış qiyməti hissənin hesabi uzunluğuna vuraraq 1-2
hissəsində təzyiq itkilərini hesablayırıq:
P
1-2
= P
1-2
x l
hes 1-2
=0,33 x 6,5=2,02 mm su süt.
Analoji olaraq hesabatı digər hissələr üçün də aparırıq.
Hidrostatik basqıya görə düzəlişlər aparmırıq. Aparılmış hesabatın
nəticələri cədvəl də verilmişdir.
Hər hissə üçün alınmış təzyiq itkilərinin qiymətlərini toplayaraq
binadaxili kəmərlərdə təzyiq itkilərinin cəm qiymətini tapırıq:
31,35 mm su süt. Qaz plitəsi və su qızdırıcısının borularındakı təzyiq
itkilərini alınmış qiymətə əlavə edərək, təzyiq itkilərinin yekun
qiymətini hesablayaq: 31,35+4+9 =44,36 mm su süt.
Yekunda hesablanmış qiymət tələb olunan 40-45 mm su süt.
civarında olduğundan hesabat bitmiş hesab olunur.
Binadaxili kəmərin hidravliki hesabatının nəticələri
№
Q
az
ın
h
es
ab
i s
ərf
i
K
əm
ər h
is
sə
si
n
in
şə
rt
i
d
ia
met
ri
H
is
sə
ni
n uz
un
lu
ğu
E
k
v
iv
al
en
t uz
u
n
lu
q
(
=1
)
Y
er
li
m
üq
av
im
ət
əms
al
ları
n
cə
mi
Y
er
li
m
üq
av
im
ət
əms
al
ları
n c
əmi
n
in
ek
vi
va
len
t u
zu
nl
uğ
u
H
is
sə
ni
n he
sa
bl
an
mı
ş
uz
un
lu
ğu
X
üs
üs
i t
əzy
iq
it
k
il
əri
H
is
sə
d
ə
tə
zy
iq
it
k
il
əri
Y
er
li
m
üq
av
im
ətl
ər
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
1-2 2,9
20
2,35 0,58 6,5
3,8
6,15
0,33
2,02 2 bucaq 3/4
=2,1
x
2=4,2
=2
x
1=2
=0,3
=6,5
2-3 3,0
20
4,5 0,57 4,3
2,45
6,95
0,39
2,7 2 keçid
üçlük
=2x1=2
3/4
probkalı
kran =2
90 bucaq.
=0,3
=4,3
126
Cədvəlin ardı
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
3-4 3,8
20
3,0
0,51
1,0
0,51
3,51
0,7
2,46 Keçid üçlük
=1
4-5 4,32
20
3,0
0,52
1,0
0,52
3,52
0,91
3,2 Keçid üçlük
=1
5-6 5,12
20
0,6
0,54
3,6
1,95
2,55
1,15 2,94 Keçid üçlük
=1
Probkalı
kran С =2
2 ayırma 90
=0,3
x
2=0,6
=3,6
6-7 7,85
25
8,0
0,72
5,6
4,0
12,0
0,84 10,0 Keçid üçlük
=1
Probkalı
kran 1
=2
2 ayırma 90
=0,3
x
2=0,6
Xaçlıq =2
=5,6
7-8 12,5
32
9,5
1,01
5,9
6,0
15,5
0,52 8,05 Probkalı
kran 1
=2
3 ayırma 90
=0,3
x
3=0,9
Hidrob-cı
=2
Keçid üçlük
=1
=5,9
Yekun: binadaxili kəmərlərdə təzyiq itkiləri - 31,35 mm su süt.; qaz
plitəsinin borularında itkilər - 4,00 mm su süt.; su qızdırıcısının
borularında itkilər - 9,00 mm su süt; cəmləşdirilmiş təzyiq itkiləri -
44,35 mm su süt.
Yaşayış məskənlərində qaz şəbəkələrinin təsnifatı
Yaşayış məskənlərində qaz təchizatı sistemlərinin qaz kəmərləri,
nəql edilən qazın təzyiqindən asılı olaraq aşagıdakı siniflərə bölünür:
127
– I kateqoriyalı yüksək təzyiqli qaz kəmərləri – təbii qaz və qaz-
hava qarısığı üçün qazın işçi təzyiqi 0,6 MPa-dan (6kqq/sm
2
-dən)
yuxarı 1,2 MPa-ya (12 kqq/sm
2
-ə) qədər (daxil olmaqla), MKHQ
üçün 1,6 MPa-ya (16 kqq/sm
2
-ə) qədər;
– II kateqoriyalı yüksək təzyiqli qaz kəmərləri – işçi təzyiqi
0,3 MPa-dan (3 kqq/sm
2
-dən) yuxarı 0,6 MPa-ya (6 kqq/sm
2
-ə)
qədər;
– orta təzyiqli qaz kəmərləri – qazın işçi təzyiqi 0,005 MPa-dan
(0,05 kqq/sm
2
-dən) yuxarı 0,3 MPa-ya (3 kqq/sm
2
-ə) qədər;
– alçaq təzyiqli qaz kəmərləri – qazın işçi təzyiqi 0,005 MPa-ya
(0,05 kqq/sm
2
-ə) qədər (daxil olmaqla);
Paylayıcı sistemlərin seçilməsi, qazpaylayıcı stansiyaların (QPS)
və qaztənzimləyici məntəqələrin (QTM) sayının təyin edilməsi,
paylayıcı qaz kəmərləri sxemlərinin (həlqəvi, dalanlı, qarışıq) qəbul
edilməsi, qaz tələbatının həcmi, strukturu, sıxlığı, qaz təchizatının
etibarlığı, həmçinin tikintinin aparıldığı yerin vəziyyəti və istismar
səraiti nəzərə alınmaqla, texniki-iqtisadi hesabatlar əsasında həyata
keçirilməlidir.
Nəzərə almaq lazımdır ki, yaşayış məskənlərinin qaz şəbəkələri
QPS-dən başlanmaqla sənaye, kommunal-məişət qaz istehlakçılarının
qaz təchizatı işinə xidmət edir. Qaz paylayıcı sistem özündə müxtəlif
təyinatlı və təzyiqli qaz kəmərlərini, qaz tənzimləyici məntəqələri,
avtomatik idarəetmə və rabitə vasitələrini, qaz kəmərlərini
korroziyadan mühafizə edən avadanlıqları, həm də qaz təsərrüfatını
istismar etmək üçün yaradılan xidmət sahəsini birləşdirir.
Şəhərlərdə və digər yaşayış məskənlərində qaz kəmərləri
təzyiqlər, təyinatlar və qoyulmuş qaydalar, qaz paylayıcı sistemləri isə
təzyiqlər fərqinə görə pillələrin sayı üzrə təsnif olunurlar. Şəhər və
yaşayış məntəqələrində bir pilləli, iki pilləli, üç pilləli və çox pilləli
qazın paylanılması sistemləri tətbiq oluna bilər.
"Qaz təsərrüfatında təhlükəsizlik Qaydaları"na ("Правила
безопасности в газовом хозяйстве") və "AzDTN 2.13-1. Qaz
təchizatı. Layihələndirmə normaları"na ciddi əməl edilməklə
layihələndirilməli, layihə əsasında inşa edilərək istismara qəbul
edilməlidir.
Təyinatlarına görə yaşayış məntəqələrində qaz kəmərləri
aşağıdakı kimi bölünürlər:
128
–
Yaşayış məskənləri ərasizində qoyulan paylayıcı, yaxud küçə
kəmərləri, bölüşdürücü, yaxud küçə kəmərləri;
–
Bolüşdürücü qaz kəmərlərində fərdi və yaxud qrup şəkilli qaz
istehlakçılarına ayrılan qollar;
–
Həyət və sexlər arası qaz kəmərləri;
–
Ev daxili və yaxud sexdaxili qaz kəmərləri.
Qazın bir pilləli paylanılması sisiteminin sxemi
1 – qaz-paylayıcı stansiya; 2 – magistral qaz kəməri; 3 – dairəvi qaz kəmərləri;
4 – istehlakçılara ayrılan qollar; 5 – dalan qaz kəməri.
Qazın iki pilləli paylanılması sisteminin sxemi
1 – qaz-paylayıcı stansiya; 2 – magistral qaz kəməri; 3 – aşağı təzyiqli dairəvi
qaz kəmərləri; 4 – istehlakçılara ayrılan qollar; 5 – aşağı təzyiqli dalan qaz
kəməri; 6 – orta təzyiqli dalan qaz kəməri; 7 – yüksək və orta təzyiqli qaz
kəmərləri; 8 – iri qaz istehlakçıları; 9 – aşağı təzyiqli qaz kəmərlərini
qidalandıran şəhər QTM-ləri.
Təzyiq pillələrinin sayına görə qaz paylayıcı sistem 1, 2, 3 və çox
pilləli ola bilər. Bir pilləli tənzimlənmə sistemində təbii qaz
4
1
2
3
5
1
2
3
4
5
6
7
8
9
129
istehlakçıları bir qaydada aşağı təzyiqlə verilir. İki və çox pilləli
tənzimlənmə sistemlərində qaz yüksək təzyiqlidən aşağı təzyiqli
şəbəkəyə tənzimləyici məntəqədən keçməklə ötürülür. Qeyd etmək
lazımdır ki, 2010-cu ildən başlayaraq "Azəriqaz" İB yaşayış
məntəqələrinin qazlaşdırılmasında və mövcud qaz şəbəkəsinin yenidən
qurulmasında bir pilləli sistemdən geniş istifadə etmişdir. Qaz
kəmərləri yeraltı və yerüstü ola bilər. Qaz şəbəkələri həndəsi
quruluşuna görə dairəvi, dalan və qarışıq olur.
Dairəvi (A) və dalan (B) qaz şəbəkələrinin sxemi
1 – qaz-paylayıcı məntəqə; 2 – qaz kəməri; 3 – qazla təmin oluna ərazi.
Dostları ilə paylaş: |