Büdcə iqtisadi kateqoriya kimi maliyyə
sisteminin tərkib hissəsidir,
pul münasibətlərini təzahür etdirir və maliyyənin funksiyalarını özündə
əks etdirir.
Dövlət büdcəsi onun mahiyyətini əks etdirən bir neçə çox mühüm
funksiya daşıyır.Ümumiqtisadi əhəmiyyəti
olan bu funksiyalar
iqtisadiyyatın hər bir sahəsi ilə yaxından bağlıdır. Büdcənin əsas
funksiyaları bölgü və nəzarət funksiyalarıdır.
Bundan başqa
iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi və həvəsləndirilməsi və dövlətin
sosial siyasətinin həyata keçirilməsinin maliyyə təminatı funksiyaları da
vardır.
Ümumiyyətlə büdcənin funksiyaları aşağıdakılardır:
-
Ümumi daxili məhsulun yenidən bölüşdürülməsi.
-
Iqtisadiyyatın dövlət tənzimlənməsi və həvəsləndirilməsi.
-
Dövlətin sosial siyasətinin həyata keçirilməsinin maliyyə təminatı.
-
Mərkəzləşdirilmiş pul vəsaitləri fondlarının yaradılması
və istifadəsi
üzərində nəzarət.
Bu gün dövlət maliyyəsinin heç bir bölməsi çoxcəhətli və geniş həcmli
pul vəsaitlərinin bölgüsünü həyata keçirə bilməz. Bu vəzifəni büdcə
yerinə yetirir. O, milli gəlirin bölüşdürülməsində mühüm rol oynayır və
bu prosesin təsir dairəsi çox genişdir. Məsələn,
bu mərhələdə bütün
istehsalçılar, yaxud istehsal iştirakçıları büdcə münasibətləri orbitinə
daxil olurlar. Dövlət büdcəsində əsas
yenidənbölgü obyekti xalis
gəlirdir. Vergilər və digər dövlət gəlirləri şəklində dövlət büdcəsinə
səfərbər olunan vəsait yenidən bölünərək milli iqtisadiyyatın
müxtəlif
sahələrinin inkişafına yönəldilir. Büdcənin bölüşdürülməsi funksiyası
dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanları səviyyəsində pul fondlarının
yaradılması və istifadəsi formasında özünü biruzə verir.
Büdcə milli iqtisadiyyatın bütün sahələrinin əlaqələndirilməsidir.
Ölkələrin əksəriyyətində ümumi milli məhsulun 15- 60 % - i büdcə
vasitəsilə
bölüşdürülür.
Mərkəzləşdirilmiş
planlı
iqtisadiyyat
ölkələrində bu göstərici yuxarı, bazar iqtisadiyyatı ölkələrində isə aşağı
olur. 2000- ci ildə Azərbaycan Respublikasında
ümumi milli məhsulun
həcmi 3,66 milyard manat olduğu zaman, dövlət büdcəsi 780
milyon
manat idi. Ümumi milli məhsulun bölgüsündə dövlət büdcəsinin xüsusi
Dostları ilə paylaş: