aktlarına qədər vergi hüququ tamam ayrı,
daha primitiv formada
fəaliyyət göstərirdi. Vergi hüququ təsdiqlənəndən və yığılan vergilərin
həcmi imkanları, aşkarlandırdan sonra büdcə dərəcələrinin müəyyən
edilmə və təsdiqlənmə hüququnun təşəkkül mərhələsi başlanır.
Büdcə dövlət idarəçiliyinin ən nüfuzlu
siyasi vasitələrindən biri
iqtisadi siyasətin tərkib hissəsi olan maliyyə siyasətinin ən mühüm
alətidir. Dövlət xərcləri, gəlirləri və borcları siyasətindən çıxış
edərək
biz dövlət büdcəsini, müxtəlif siyasi məqsədlərə çatmağın( gəlir
mənbələrindən
səmərəli istifadə, gəlirin bölüşdürülməsində ədalətlilik ,
iqtisadi sabitlik, iqtisadi artım və inkişaf)
siyasi vasitəsi kimi
qiymətləndirə bilərik. Dövlət büdcəsi idarəetmə vasitəsi kimi də kimi rol
oynayır. Büdcənin xərc və gəlir ölçülərinə təsiri iqtisadiyyatın bütün
sahələrində özünü göstərir.
Büdcə iqtisadi siyasətin çox vacib və zəruri bir alətidir. Bütün iqtisadi
baxışlar
tam məşğulluğa , pul siyasəti əvəzinə maliyyə siyasətinin
səmərəliliyinə, özəlliklə də iqtisadi sabitliyə nail olunmasında bir vasitə
kimi büdcədən istifadə olunmasına üstünlük verir.
Gəlirlərin ədalətli bölgüsü, iqtisadi artım və inkişaf baxımından
büdcənin xərc və gəlir hissələrinin ( vergilər, transfert və investisiyalar ,
borclar) mütənasibliyi çox böyük əhəmiyyətə malikdir.
Büdcə olmadan dövlət idarəçiliyinin
fəaliyyət göstərməsi mümkün
deyil.
Büdcə həm planlaşdırma vasitəsi, həm də dövlətin mərkəzləşdirilmiş
maliyyə planıdır. Onun ilk keyfiyyətini ( planlaşdırma vasitəsi olmasını)
aşağıdakı iki məqamla izah etmək olar:
1.Proqnozlaşdırma. Büdcə formaca elə bir plandır ki,
orada pul
vəsaitlərinin və dövlət sektoru xərclərinin necə və hansı həcmdə olacağı
qarşıdakı müəyyən müddət üçün proqnozlaşdırılır. Bundan başqa büdcə
proqnozları müxtəlif mənbələrdən gələn və dövlətin fəaliyyət sahələrini
təmin etməli olan pul vəsaitlərinin qiymətləndirilməsidir. Bununla belə,
proqnozlaşdırma fiziki kəmiyyət aspektində də aparıla bilər:
Plan qismində olan büdcənin aşağıdakı əsas xüsusiyyətləri var:
-büdcə dövlət gəlirləri və xərcləri ilə bağlı maliyyə əməliyyatını təmin
edən plandır;
Dostları ilə paylaş: