F. M. Şİrzadov tribotexniKİ avadanliq və vasiTƏLƏR

Şəkil 2.8. Elektrodinamik üsulla vibrasiyanın yaradılması 
sxemi: 
1, 6, 8, 10- maqnit axını yaradan içlik, 2- elastik lövhə, 
3- lövbər, 4- hava boşluğu, 5- dolaq, 9- sabit maqnit və ya sabit 
maqnit yaratmaq üçün sabit cərəyan dolağı. 
 

---

42 
2.4. 
Səthin almaz hamarlama üsulu ilə 
emalı xüsusiyyətləri 
Bu üsulla səthin yüksək keyfiyyəti təmin edilir, 
resurs artır və detalın kontakt möhkəmliyinin 
artırılması ilə onun yeyilmısi azaldılır (əsasən 
diyirlənmə şəraiti üçün). Almazla hamarlama 
(sığallama) və vibro-hamarlamanın səmərəliliyi 
bilavasitə seçilmiş alətin xarakteristikasından, onun 
keyfiyyətindən, davamlılığından, etibarlılığından və s. 
asılıdır. Daha çox səmərə tablanmış səthlərdə 
müşahidə olunur və prosesin diqqətli emalı tələb 
olunur. 
Hamarlayıcının işçi hissəsi intensiv sürüşmə 
sürtünməsinə məruz qalır və kontakt sahəsində yüksək 
temperatur təsir edir. Hamarlama zamanı əmələ gələn 
qüvvələr, hamarlayıcının səthində yüksək kontakt 
təzyiqi yaratdığından, onun materialı yüksək bərkliyə, 
yeyilməyə qarşı davamlılığa, sıxılmada yüksək 
möhkəmlik həddinə, metalın səthi üzrə aşağı sürtünmə 
əmsalına, yaxşı emal olunmaya, yüksək istilik 
tutumuna və istilikkeçirməyə malik olmalıdır.
Qeyd olunan bütün bu tələblərə almaz material 
yüksək səviyyədə cavab verir və onun fiziki-mexaniki 
xüsusiyyətləri 
başqa 
materiallarla 
müqayisədə 
qaneedicidir. Almazın bərkliyi bərk ərintilərin 
bərkliyindən 6 dəfə və alət poladlarının bərkliyindən 
isə 10 dəfə böyükdür. Ən yüksəl elastiklik moduluna 
(720-940Gpa) malikdir. İstilikkeçirmə əmsalının 

---

43 
yüksək olması (0,35kal/c∙sm∙
0
C), alət poladlarına 
nisbətən 
istiliyin 
kontakt 
sahəsindən 
uzaqlaşdırılmasına imkan verir. Emal zamanı praktik 
olaraq deformasiya olunmur və tətbiq olunan müəyyən 
radiusun (praktik olaraq tətbiq olunan almaz sferaların 
radiusu- 0,05-3,5mm) səthdə izi stabil alınır. Amma, 
almazın bərkliyi onun yüksək yeyilməyədavamlılığına 
imkan versə də, onun kövrəkliyini artırır. Sıxılmaya 
qarşı yüksək möhkəmliyə malik olsa da, əyilmə 
möhkəmliyi alət poladları üçün nəzərdə tutulan 
materialların möhkəmliyindən geri qalır.
Səthi hamarlama zamanı normal qüvvə 49-294N 
qəbul olunur ki, bu da diyirləmə üsulu ilə emala 
nisbətən xeyli aşağıdır. Almaz ucluq, kürə formalı 
gövdəyə aşağı ərimə temperaturuna malik (600-
650
0
C), gümüş materialla lehimlənir.