Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining



Yüklə 10,44 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə145/333
tarix03.09.2023
ölçüsü10,44 Mb.
#141311
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   333
Turk tilining nazariy grammatikasi. Xudayberganova Z, Hamidov X

Turk 
tilshunoslarining 
tadqiqotlari 
tahlil 
qilinganida,
sintaksisning o ‘rganish obyekti sifatida ikki til birligi - gap (ciimle)
hamda so'z guruhi (kelime grubu, kelime obegi) tilga olinadi. 0 ‘zbek
tilshunosligida esa. ma’lumki. sintaksis doirasida gap hamda so‘z
birikmasi tadqiq etiladi. Mantiqan qaralganida, "so'z birikmasi” va
“so‘z guruhi” sintaktik birlik sifatida mutanosib b oim og‘i darkor,
ammo «kelime gruplari» - so‘z guruhlari atamasi ostida beriluvchi til
birligini tasniflash, ta’riflashda farqli yo'nalish asosida ish ko'rilishi
ma’lum bo'ladi.
Turk tilshunosligida ikki va undan ortiq so’zlarning qo'snimcha.
yordamchi so'zlar yoki ohang yordamida birikishidan hosil
bo‘ladigan. tugallanmagan hukm bildiruvchi, gap tarkibida bir gap
bo‘lagi vazifasini bajaruvchi til birligiga «so‘z guruhi» nomi beriladi.
Bunda quyidagi farqlar namoyon bo'ladi: 0 ‘zbek tilida so‘z birikmasi
kamida ikki mustaqil ma’noli so‘zdan tashkil topmog‘i lozim. Turk
tilida so'z guruhi ixtiyoriy ikki so'z turkumiga kiruvchi so'zlardan
(«mustaqil so‘z + mustaqil so'z» yoki «mustaqil so‘z + yordamchi
so‘z» shaklidan) iborat bo'ladi. So‘z guruhi har doim ajralmas
sintaktik konstruksiya hisoblanadi, ya’ni so'z guruhlari gapda bir gap
bo'lagi vazifasida keladi.
Turk tilida so'z guruhlarining ba’zan sakkiz (T.Banguo'g'lu),
asosan o'n to’rt turi (L.Karaxan) borligi ilgari surilsa-da, ba’zi ishlarda
so'z guruhlarining o'n yettitagacha (M.Ergin) tipi tilga olinadi. Masa­
lan, E.Yaman so'z guruhining quyidagi o'n to'rt turini tasniflaydi: ot
birikma (isim tamlama), sifat birikma (sifat tamlama), sifatdosh guruhi
(sifatfiil grubu). ravishdosh guruhi (zarffiil grubu), harakat nomi

Yüklə 10,44 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   141   142   143   144   145   146   147   148   ...   333




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin