Zil o L a X u do y ber g a n o V a X a yru lla h a m id o V turk tilining

2 
Hozirgi o'zbek tilidagi ‘u ’ kishilik olmoshining o'zbek kiassik adabiyoti
namunalaridagi V//’ shakliga tez-tez duch kelinadi ("O l mahkemenin hiikmune
d erler m i adalet? ” tarjim asi: “Ul mahkamaning hukmiga derlarm i adolat? ”).
■
’ Turk tilidagi bunlar, §unlar va onlar so'zlari ko'rsatish sifati emas,
ko'rsatish olmoshi bo'lgan bu, $u va о ning ko'plik shakllaridir.
47

---

(kag yil), nice A hm et (hangi Ahm et)
kabi. Ushbu sifat hozirgi paytda 
turk adabiy tilida ju d a kam qo'llanadigan noaniq sifatdir: 
nice insan,
nice m utlu yilla r
kabi. Bunday qo'llanishda ‘k o ‘p \ ‘qancha qancha’ 
m a ’nosidagi tilak ifodalanadi: 
nice bayramlara, nice m utlu yillara
kabi.
O 'rin-payt kelishigi qo'shim chasi 
(-de)
va oidlik qo'shim chasi 
(-ki)
vositasida yuzaga kelgan 
neredeki
so'ro q sifati predm etning 
o'rn in i so'rovchi so'zdir: 
neredeki (yol), neredeki (kiz)
kabi.
N o an iq s ifa tla r 
(belirsizlik sifatlari
yoki 
belirsiz sifatlar)
predm etlarni noaniq shaklda ifodalaydi. Bunda otni noaniq holga 
keltirish uchun undan oldin 
"b ir”
so 'zi qo'shiladi: 
bir (giin), bir
(M am )
kabi. D arajalarga ega b o 'lg an noaniq sifatlar predm etlarning 
m iqdorini belgilaydi. N oaniq sifatlar quyidagilardir: 
bir, biitiin, ba§ka,
bazi, her, kimi, gogu, док, hig, falan, filan, az, fa zla (bir kadin, her
kadin, gogu kadinlar, kim i kadin, bir kag kadin).
Noaniq sifatlarning 
sodda va m urakkab shakllari mavjud: 
biitiin insanlar, bazi anneler.
basket adam
, 
obiir masa, hig bir tehlike
kabi. Ular orasida qoliplashgan 
egalik shakllari ham bor: 
gogu (zaman), oteki (adam), beriki (kiz),