Toshkent Moliya instituti
R.H. Ayupov va G.R. Boltaboeva
sharoitlaridan kelib chiqib va qo’yilgan talablarga qarab unisini yoki bunisini
o’z faoliyatida ishlatishi mumkin. Shifrlash usullarining
esa ikki asosiy turi
mavjud:
simmetrik kalitli shifrlash
va
ochiq kalitli shifrlash tizimlari
. Bir
qancha sabablarga ko’ra, simmetrik kalitli shifrlash usullaridan oldinroq
foydalanila boshlangan. Uning amalga oshirilishi uchun ma’lumotlarni
shifrlash va deshifrlash maqsadlarida bittagina kalit ishlatiladi.
Bu kalitdan
ikki shaxs orasida ma’lumot almashinish uchun foydalaniladi. Agarda
ma’lumot almashinish jarayonida
bir nechta inson ishtirok etsa, u xolda
ularning har biri ma’lumot almashinuvchi shaxslar biladigan o’z
shaxsiy
kalitlariga ega bo’lishlari lozim. Shuning uchun ham bu xolda ma’lumot
almashinishda ishtirok etadigan shaxslar soni ortib borishi bilan kalitlar soni
ham geometrik progressiya tezligida osha boshlaydi.
Bu xolda bir vaqtning
o’zida ikki kishi bitta kalitga egalik qilgani uchun u yoki bu xujjatni
jo’natuvchi kim ekanligini aniqlashning yoki
identifikatsiya qilishning
imkoniyati bo’lmaydi. Simmetrik shifrlashning eng ko’p ishlatiladigan
protokoli 1976
yilda
AQSH davlati tomonidan kritik bo’lmagan
informatsionmassivlarini himoya qilish uchun ishlatishga mo’ljallangan
kriptografik standart –
Dostları ilə paylaş: