N. M. Kayumova

roli va o‘qitish uslubini qamrab olgan (Siraj-Blatchford, 1998). Kognetiv
sotsiyalizatsiya Pedagogikani uchinchi jihati deb hisoblanadi. U o‘z
ichiga bolani yoshligidagi strategik o‘qitish asnosida bo‘lib u bolani
xarakteristik va o‘qiy olish jihatidan yosh bolalik o'yinqaroqliklarini
kamaytirib katta hayotga, ya'ni ommaviy muhitga tayyorlab beradi.
Professional Development for Early Childhood Professionals:
Examining Pedagogy in Early Childhood 8 October 2010.
Pedagog - tarbiyachi shaxsini shakllantirish
Tarbiyachi maktabgacha yoshidagi bolalarga tabiat, jami­
yat hodisalari, kattalarning mehnati haqida boshlang'ich bilim 
va tushunchalar beradi, ularga madaniy axloq, o'z tengdosh­
lari va kattalar bilan madaniyatli manosabatda bo'lish odatla- 
rini singdiradi, yaxshilik, haqiqatgo'ylik, adolat, jasurlik, kam- 
tarinlik, kattalarga hurmat bilan qarash, tabiatga qiziqish, ku- 
zatuvchanlik, o'simlik va hay vonlarga g'amxo'rlik bilan qarash, 
mehnatsevarlik, kattalar mehnati natijalarini asrab-avaylash 
kabi axloqiy sifatlar tarbiyalaydi.
Xalq san'ati, musiqa, ashula, adabiyot, tasviriy san’atni bi­
lish, san'atga muhabbat tarbiyachini madaniyatli qiladi, bola­
lar bilan olib boradigan ishida yordam beradi. Pedagog kerakli 
bilim, malaka va ko'nikmalarni ma’lum bir izchillik bilan egal­
lab borsagina bolalarni tarbiyalash va ularga ta'lim berish ishi­
da yaxshi natijalarga erishadi. Tarbiyachi o'z kasbining mohir 
ustasi bo'lish uchun maxsus tayyorgarlik ko'rishi kerak. U qu­
yidagi shartlarga amal qilishi kerak:
1. 
Pedagog yosh avlodni tarbiyalash uchun yuqori 
ma'lumotli, kerakli bilimlarni egallab, kerakli adabiyotlarni 
tanlay oladigan, ilmiy adabiyotlar bilan ishlay oladigan, ilg'or 
tajribali pedagoglarning tajribasini o'rganib, o'z ishiga tatbiq 
eta oladigan bo'lishi;
106

---

2. Pedagog bolalarni kuzata oladigan, ularning xulqi, xatti- 
harakati sabablarini to'g'ri tahlil qilib, unga ijobiy ta'sir etuvchi 
vositalarni topa olishi;
3. Yosh avlodni kerakli bilim, malaka, ko'nikmalardan 
xabardor qilish uchun pedagogning nutqi ravon, aniq, man- 
tiqiy, ixcham bo'lishi lozim. Ta'lim berishda texnikaviy vosita­
lardan samarali foydalana olishi kerak. Bolalar bilim, malaka, 
ko'nikmalarni yaxshi o'zlashtirib olishlari uchun ularni faol­
lashtirib savollardan foydalanishi;
4. Tarbiyachi o'ziga yuklangan vazifani bajarish uchun bo­
lalarda o'sha faoliyatiga nisbatan qiziqish uyg'ota olish, ularn­
ing diqqatini jalb qilib, faolligini o'stirish, bolalarning xulqini, 
xatti-harakatini haqqoniy baholay olishi;
5. Har bir faoliyat uchun kerakli materiallarni oldindan 
tayyorlab qo'yishi;
6. Kun tartibini to'g'ri tashkil eta bilishi, bolalar jamoasiga 
undagi har bir a'zoni e'tiborga olgan holda rahbarlik qila bilish;
7. Bolalarning ruhiy va jismoniy holatini aniqlay bilishi va 
buni bolalar bilan amalga oshiriladigan ta'lim-tarbiyaviy ish- 
larida e'tiborga olishi;
8. Tarbiyachi ota-onalar bilan muntazam ravishda suhbat- 
Iar, uchrashuvlar o'tkazib, axborot almashtirib turishi;
9. Pedagog bolalarga nisbatan xayrixohlik munosabatda 
bo'lishi, har bir bola uchun qulay sharoit yaratishi, xafa bo'lsa 
ovuntira olishi;
10. Kun tartibida olib borgan ta'lim-tarbiya ishini tahlil qila 
bilishi va uni yanada yaxshilash yo'llarini topa olishi kerak.
Eng muhimi - tarbiyachi bolalarga ishonch bilan qarashi, 
ularning mehnatsevarligi, mustaqilligi, tashabbuskorligini 
to'g'ri taqdirlashi va mustaqil faoliyat qilishlari uchun imkoni- 
yat yaratishi kerak. Buni bolalar yuqori baholaydilar.