O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent kimyo-texnologiya instituti yoqilg‘i va organik birikmalar kimyoviy

 
 
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR
……………………………………...46
 
 
 
 

---

4 
 
1 – MA’RUZA.
KIRISH
Aziz talabalarga o‘quv davrining 5 semestrida o‘qitiladigan va 
o‘rgatiladigan 
ushbu 
fanning 
asosiy 
maqsadi, 
ularni 
soxa
korxonalarining asosiy va yordamchi sexlari ichkarisida, hamda 
sexlararo 
yo‘llarda ishlatiladigan transport vositalari bilan 
tanishtirishdir. Bu fanni o‘qib, uqib o‘zlashtirgan talaba quyidagi
BKM (bilim, ko‘nikma va malaka) larga ega bo‘ladi: 
-
yuk ortish, tashish va tushirishda zavod va sex ichida
ishlatiladigan transport vositalari – ko‘targich (pod’emnik) 
kran, konveyerlar, avtoyuklagich, elektro-shtabeler va
gidravlik mexanizmlar xaqida umumiy bilimga ega bo‘ladi. 
-
ularning asosiy texnik iqtisodiy ko‘rsatkichlarini aytib bera 
oladi. 
-
transport vositalarining ayrim detal va uzellarini konstruktiv 
xisob-kitob ishlarini bajara oladi. 
Ushbu fanni yaxshi tushunish uchun talabalar « Amaliy 
mexanika», « Elektrotexnika, elektr yuritmalar» kabi fanlardan 
ma’lumotga ega bo‘lishlari lozim. 
Fanni o‘qib egallangan BKMlar malakaviy bitiruv ishini 
yozishda talabalar uchun asosiy poydevor bo‘lib xizmat qiladi. Fan 
dasturiga ko‘ra 14 soatlik amaliy mashg‘ulot (seminar) xam 
rejalashtirilgan. Ularning xomaki ro‘yxati, taxminan quyidagicha 
bo‘lishi mumkin. 
1.
Yog‘och payraxa (qipiq)larni ma’lum balandlikka ko‘tarib 
beruvchi cho‘michli elevatorlarni hisoblash; 
2.
Yog‘och payraxa (qipiq)larni ma’lum joyga ko‘chiruvchi 
tasmali konveyrlarni hisoblash; 
3.
Pnevmotransport kurilmalarini hisoblash; 
4.
Sex uchun kerakli aravacha (telejka,avtokran), rolikli 
yuritmasiz konveyrlar sonini hisoblash; 
5.
Avtoyuklagich 
(avtopogruzchik) 
sxemasini 
chizib 
o‘rganish va ishlashi xamda konstruksiyasini tushuntirib 
berish; 
6.
Pnevmotransport qurilmasi sxemasini chizib o‘rganish va 
ishlash prinsipini tushuntirib berish; 
7.
Elektryuklagich 
(elektropogruzchik) 
sxemasini 
chizib 
o‘rganish va ishlash prinsipini izoxlab berish; 

---

5 
8.
Pnevmotransport qurilmalari tarkibiga kiruvchi siklon va 
fil’trga tavsif berish, hamda sxemasini chizib ko‘rsatish 
kabi ishlar kiradi. 
Mashg‘ulotni bajarishda kerak bo‘ladigan dastlabki ma’lumotlar 
amaliyot davrida joyida olinadi yoki o‘qituvchi tomonidan variantlar 
qilib (tuzib) beriladi. Xisoblab topishga mo‘ljallangan misol va 
masalalar ma’ruza vaqtida aytiladigan adabiyotlarda ko‘rsatiladi. 
Masalan, A.B.Silaev. Gruzopod’emn ыe i transportnыe ustroystva v 
derevoobrabatыvayuщiy promыshlennosti; V.A.Xrabrov va boshkalar. 
Vnutritsexovoy transport v derevoobrabatыvayuщey promыshlennosti; 
Gruzopod’emnыe 
i 
transportnыe 
ustroystva. 
Programma, 
metodicheskie ukazaniya i zadaniya dlya kontrolnыx rabot. VZLT 
(Vsesoyuznыy zaochnыy lesotexnicheskiy texnikum). 
Tekshirish uchun savollar: 
 
1. Fani oldiga qo‘ygan maqsadi va vazifalari nimadan iborat? 
2. Fanning avval o‘rganilgan fanlar bilan o‘zaro aloqasi nimalarda 
qo‘rinadi? 
Tayanch so‘z va iboralar: 
 
yukni ortish vositalari, yukni tushirish vositalari, davriy va 
uzluksiz ishlovchi transport vositalari, yuk qo‘tarish mexanizmlari.