Mаvzu: boshlang’ich sinflarda matematika o’qitish metodikasi fan sifatida

O‘quv-uslubiy аdаbiyotlаr vа elеktrоn tа’lim rеsurslаri ro‘yхаti 
Аsоsiy dаrslik vа o‘quv qo‘llаnmаlаr 
1. Jumayеv M.E, Boshlang‘ich sinflarda matеmatikadan laboratoriya mashg‘ulotlarini 
tashkil etish mеtodikasi. Toshkеnt. “Yangi asr avlodi” 2006 yil.300 b.
2.Tadjiyeva 
Z.G.,Abdullayeva 
B.S.,Jumayev 
M.E.,Sidelnikova 
R.I.,Sadikova 
A.V.Metodika prepodavaniya matematiki.-T. “Turon-Iqbol” 2011. 198 b. 
3. Saidova M, Dilova N, Abdullayeva B, ” Ta’limda multimedia texnogiyalardan 
foydalanish”.Toshkent “O‘qituvchi” 2021 yil.166 b. 
4. Saidaova G, Yusufzoda Sh, Yarashov M, ” Matematika o‘qitish metodikasidan amaliy 
mashg‘ulotlar” Buxoro «Durdona» nashriyoti-2021 yil.102 b. 
5. Hakimova M, ”Matematika o‘qitish metodikasi” Buxoro «Durdona» nashriyoti-2021 
yil.93 b.
 
 
 
Elektron ta’lim resurslari: 
 
1.
w.w.w.tdpu.uz 
2.w.w.w.pedagog.uz 
3.w.w.w.ziyonet.uz 
4.w.w.w edu.uz 
5.tdpu-INTRANET.Ped 
 
Oʻzbekiston mustaqillikga erishgandan buyon yurtimizda barcha sohada juda 
katta o‘zgarishlar bo‘lmoqda, jumladan ta’lim sohasida ham xavas, qilsa arzigulik natijalarga 
erishib kelmoqdamiz. Bularning barchasi sobiq birinchi prezidentimiz Islom Karimov va hozirda 
amaldagi prezidentimiz Shavkat Mirziyiyev tashabbusi, qo‘llab quvvatlashi va eng asosiysi 
sharoitlar yaratib berayotganligida va albatta yoshlarga katta ishonch bildirganligidadir. 
O‘quvchilarning yutuqlari o‘qituvchilarning mahoratiga bog‘liq. O‘quvchilarning bilim va 
malakasini umumiy ravishda tahlil qilish mamlakatdagi ta’lim sifati darajasini belgilaydi. Shu 
maqsadda o‘qituvchilar o‘ratsida yil o‘qituvchisi nominatsiyasi, o‘quvchilar o‘rtasida bilimlar 
bellashuvi, olimpiadalar o‘tkaziladi.O‘quv yili davomida har bir ta’lim muassasasida ichki va tashqi 
monitoring o‘tkazib boriladi, va natijasiga ko‘ra, eng namunali maktablar ketma-ketligi aniqlanadi. 
O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq taʼlimi tizimida taʼlim sifatini baholash 
sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish choratadbirlari toʻgʻrisida”gi qarori asosida PIRLS, 
TIMSS, PISA va TALIS xalqaro tadqiqotlarini Oʻzbekistonda joriy etilishi belgilab qoʻyilgan 

---

98 
boʻlib, mazkur tadqiqotlarni joriy etish maqsadida Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi 
huzurida Taʼlim sifatini baholash boʻyicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi 
tashkil etilgan. Mazkur xalqaro baholash dasturlari va ular doirasidagi tadqiqotlar Iqtisodiy 
hamkorlik va taraqqiyot tashkiloti (OECD)
Taʼlim sohasidagi yutuqlarni baholash xalqaro assotsiatsiyasi (IEA) tomonidan 
muayyan davriylik asosida dunyo mamlakatlari bilan hamkorlikda tashkil etiladi. Oʻzbekiston 
TIMSS va boshqa xalqaro tadqiqotlarda qatnashish orqali rivojlangan mamlakatlar tajribalarini 
Oʻzbekiston taʼlim tizimida qoʻllash, oʻz natijalarini boshqa davlatlar natijalari bilan qiyosiy 
taqqoslash imkoniyatlariga ega boʻladi. Shu maqsadda O‘zbekiston ham TIMSS-2023 xalqaro 
dasturida qatnashishga kirishdi. Bu borada IEA tashkilotining “Xalqaro matematik va ilmiy 
tadqiqotlar (TIMSS) 2023 tendensiyalarida qatnashish uchun rasmiy taklifi”ga muvofiq 
Oʻzbekistonning TIMSS dasturida ilk marotaba qatnashishi masalasida Taʼlim inspeksiyasi 
huzuridagi Taʼlim sifatini baholash boʻyicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy markazi 
oʻrtasida olib borilgan muloqotlar asosida IEA rahbariyatining dastlabki roziligiga erishildi. IEA 
rahbariyati Oʻzbekistonning ushbu tadqiqotda qatnashishishidan mamnun ekanligini aytib, 
Oʻzbekistonning taʼlim sharoitiga TIMSSning qaysi turi mos kelishi haqida maslahatlar berdi. 
TIMSS (Trends in International mathematics and science study) 4- va 8- sinf oʻquvchilarining 
matematika va tabiiy yoʻnalishdagi fanlardan oʻzlashtirish darajasini baholash dasturi boʻlib, bu 
tadqiqot toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladi. TIMSS xalqaro baholash dasturida 4- va 8-sinf 
oʻquvchilarining matematika va tabiiy fanlar boʻyicha egallagan bilim darajasi va sifatini 
solishtirish hamda milliy taʼlim tizimidagi farqlarni aniqlash bilan bir qatorda,qoʻshimcha ravishda 
maktablarda matematika va tabiiy fanlar boʻyicha berilayotgan taʼlim mazmuni, oʻquv jarayoni, 
taʼlim muassasasining imkoniyatlari, oʻqituvchilar salohiyati, oʻquvchilarning oilalari bilan bogʻliq 
omillari oʻrganiladi. TIMSS dasturi oʻzining birinchi tadqiqotini 1995-yilda boshlagan boʻlib, 2019-
yilga qadar har toʻrt yilda 1999, 2003, 2007, 2011, 2015 va 2019-yillarda tashkil etib kelindi
Navbatdagi 8-davriylik 2023-yilda amalga oshirilishi rejalashtirilgan. Dasturning 
24yillik faoliyati davomida unga qatnashayotgan davlatlar soni ham tobora ortib bormoqda, 
jumladan 2015-yildagi TIMSS tadqiqotida 57 ta mamlakat qatnashgan boʻlsa, 2019-yilda bu 
koʻrsatkich ortib, 60 dan ortiq davlatni tashkil etganida ham koʻrish mumkin. O‘zbekiston ham 8-
davriylikda yuqori natijaga erishib chet davlatlarda oldingi o‘rinlarda turish niyatida matematika va 
tabiiy fanlarga e’tiborni anchayin kuchaytirdi, zero prezident maktablariga imtihon matematika va 
chet tillaridan bo‘lganligi va bu maktabga eng salohiyatli, o‘ta bilimli, malakali kadrlarni saralab 
olinishi so‘zimiz isboti desak mubolag‘a bo‘lmaydi. Tadqiqotning har toʻrt yillik davriyligida 
uzluksiz ravishda ishtirok etish global miqyosda mamlakatimiz taʼlim tizimining samaradorligini 
kuzatib borish imkonini beradi. Ushbu dasturlar Oʻzbekiston Respublikasi milliy baholash tizimini 
takomillashtirish, kompetensiyaviy baholash tizimini joriy qilish orqali taʼlim sifatini oshirishga 
xizmat qiladi. 
Shu maqsadda, Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq taʼlimi tizimida 
taʼlim sifatini baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari toʼgʼrisida” 
2018-yil 8-dekabrdagi 997-sonli qarori bilan Oʼzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi 
huzuridagi Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi huzurida Taʼlim sifatini baholash 
boʼyicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish Milliy markazi tashkil etildi. Shu bilan birga, taʼlim 
sifatini baholash boʼyicha xalqaro tadqiqotlarda ishtirok etish vazifalari belgilandi: PIRLS – 
boshlangʼich 4-sinf oʼquvchilarining matnni oʼqish va tushunish darajasini baholash; TIMSS – 4- 
va 8-sinf o‟quvchilarining tabiiy-ilmiy yo‟nalishdagi fanlardan savodxonligini baholash; TALIS – 
rahbar va pedagog kadrlarning umumiy oʼrta taʼlim muassasalarida oʼqitish va taʼlim olish muhitini 
hamda oʼqituvchilarning ish sharoitlarini oʼrganish; PISA – 15 yoshli oʼquvchilarning oʼqish, 
matematika va tabiiy yoʼnalishdagi fanlardan savodxonlik darajasini baholash. Ushbu loyihalar 
oʼquvchi-yoshlarning ijodiy va tanqidiy fikrlash koʼnikmalari, egallagan bilimlarini hayotda qoʼllay 
olish layoqatiga turli xil topshiriqlar orqali baho berish va keyinchalik bu koʼnikmalar rivojlanishiga 
turtki berishga xizmat qiladi. Ma‟lumotlar to‘plashning uchinchi o‘n yilligi va yettinchi davriylikni 
boshlagan TIMSS (Trends in International Mathematics and Science Study) - bu to‘rtinchi va 

---

99 
sakkizinchi sinflarda matematika va tabiiy fanlar bo‘yicha keng joriy qilingan xalqaro baholash 
dasturi. TIMSS tadqiqoti doirasida birinchi baholash 1995- yilda o‘tkazilgan va har to‘rt yilda 
takrorlangan: 1999, 2003, 2007, 2011, 2015, 2019. TIMSS 2019 tadqiqoti TIMSS tadqiqotlari 
ketma-ketligining eng oxirgisidir. 60 ga yaqin mamlakat global kontekstda o‘z ta‟lim tizimining 
samaradorligini monitoring qilishda TIMSS trend ma‟lumotlaridan foydalanadi va har bir 
davriylikda TIMSS tadqiqotiga yangi davlatlar qo‘shiladi.
Matematika va tabiiy fanlarni baholash bo‘yicha TIMSS tadqiqoti ta‟lim 
samaradorligini monitoring qilishda qimmatli manba hisoblanadi, chunki, odatda, STEM deb 
nomlanadigan tabiiy fanlar, texnologiya, muhandislik va matematika o‘quv dasturining asosiy 
yo‘nalishlaridir. Shubhasiz, hatto bugungi kunda ham ko‘pgina ish o‘rinlari uchun matematika va 
tabiiy fanlardan asosiy tushunchalarga ega bo‘lish talab qilinadi va bu kelajakda ham o‘z 
dolzarbligini yo‘qotmaydi. STEM kasblarida ishlaydiganlar ochlikka qarshi kurash va yashash 
joylarining yo‘qolishi kabi dunyo muammolariga yechim topish, shuningdek, global iqtisodiyotda 
o‘sish va barqarorlikni qo‘llab quvvatlashga mas‟uldirlar. Shuningdek, matematika va tabiiy fanlar 
kundalik hayotning asosi hisoblanadi. Tabiiy fanlar - bu tabiat, jumladan, bizning ob-havo, yer va 
suv, oziq-ovqat va yoqilg„i manbalarimiz. Matematika bizga kundalik vazifalarni bajarishga 
yordam beradi va biz tayanadigan kompyuter, smartfon, televizor kabi texnologiyalarni yaratishda 
muhim ahamiyatga ega. Boshlang‟ich sinf o‘quvchilarini TIMSS xalqaro baholash dasturiga 
tayyorlash ayni vaqtda muhim hodisa. Agar Boshlang‟ich sinf o‟quvchilarini TIMSS xalqaro 
baholash dasturiga tayyorlash samarali tashkil etilsa; 
•
Boshlang‟ich sinf o‟quvchilarini TIMSS 
xalqaro baholash dasturiga tayyorlash usul va vositalari faollashtirilsa; 
•
O‘qituvchi ta’lim 
jarayonida ijodiy ishlab, matematika va tabiatshunoslik darslarida hayotiy misollar, mantiqiy 
tushunchalardan o‘rinli foydalanilsa, o‘quvchilarning o‘quv-bilim faoliyat samarali bo‘ladi. 60 dan 
ortiq mamlakatlar о’quvchilarining bilim, kо„nikma, malakalari darajasini aniqlashning global 
resursi jahonning eng ilg„or tajribasi asosida ishlab chiqilgan. TIMSS yordamida о„quvchilarning 
ta‟limiy yutuqlari: bilish, qо’llash, mulohaza yuritish baholanadi. “Bilish” bо’limi о’z ichiga 
matematikadan masalalar yechishni olgan bо„lib, masalalar yechish о„quvchilardan sonlarning 
xususiyatlari va oddiy geometrik jismlar haqidagi nazariy bilimlar, ta’riflarni takroran aytib berish, 
standart grafik va diagrammalardan ma’lumot olishni о’z ichiga qamrab oladi. О’quvchilar tabiiy 
fanlardan alohida organizmlar va obyektlarning xususiyatlari, hodisa va jarayonlar, tabiiy-ilmiy 
atamalar va о’lchov birliklari haqidagi bilim darajasini namoyish etishlari kerak. “Qо’llash” ga oid 
test topshiriqlarini bajarishda о’quvchilar hayotiy vaziyatlarni о’zida aks ettiradigan matematik va 
tabiiy-ilmiy masalalarni yechish, jadval, sxema, diagramma, grafiklarni talqin qilish, tajribalarni 
о’tkazish kо’nikmalarini namoyish etishlari zarur. “Mulohaza yuritish”ga oid topshiriqlar 
о’quvchilarning mantiqiy va tizimli fikrlash malakalarini aniqlaydi. Mulohaza yuritishni talab 
etadigan masalalar taklif etilayotgan vaziyatning yangiligi, savolning murakkabligi, yechish 
bosqichlari sonining kо’pligi, turli bо„limlardan bilimlarni integratsiyalashning zarurligi bilan bir-
biridan farqlanishi mumkin.
TIMSS & PIRLS xalqaro o‘rganish markazining TIMSS 2019ni ishlab 
chiqish, amalga oshirish va natijalarini hisobot qilish uchun foydalanilgan usul va tartiblar haqidagi 
texnik hisobotda (Maykl O. Martin, Matias fon Davier va Ina V.S. Mullislar) TIMSS 2019 ga 
o‘tishning dastlabki bosqichi bo‘lgani uchun turli xil texnik qiyinchiliklar mavjud edi. eTIMSSga, 
qariyib yarim mamlakatlar baholashni kompyuter orqali boshqaradi, qolgan mamlakatlar esa qog‘oz 
va qalam formatidan foydalanadi. Shunday qilib, TIMSS 2019 baholash va soʻrovnomalari “e” va 
qogʻoz formatlarida ishlab chiqildi va boshqariladi. Keyinchalik, yutuqlarni masshtablashtirishga 
ko‘p qirrali yondashuv TIMSS shkalasi bo‘yicha har ikkala mamlakatlar to‘plami uchun 
taqqoslanadigan tendentsiyalar haqida hisobot berishga imkon berdi. TIMSS 2019 muvaffaqiyati 
barcha ishtirokchilarga, jumladan, TIMSS & PIRLS xalqaro tadqiqot markazi, IEA Amsterdam, 
IEA Gamburg, Statistics Canada hamda ishtirokchi mamlakatlardagi Milliy tadqiqot koordinatorlari 
va ularning jamoalariga berilgan hurmatdir. 2023-yilda IEA va TIMSS & PIRLS xalqaro oʻquv 
markazi toʻrtinchi va sakkizinchi sinflarda TIMSS (Xalqaro matematika va fanlarni oʻrganish 
tendentsiyalari) sakkizinchi siklini oʻtkazib, oʻquvchilarning matematika va tabiiy fanlar boʻyicha 

---

100 
yutuqlari boʻyicha qariyb 30 yillik trend maʼlumotlarini taqdim etadi. TIMSS 2023 TIMSS ning 
TIMSS 2019 bilan boshlangan raqamli baholashga o‘tishini yakunlaydi, bu texnologiya maktablar 
va jamiyatda keng qo‘llanilishini aks ettiradi. TIMSS 2023 baholashlari oʻquvchilarni 
ragʻbatlantiradigan va raqamli muhitdan foydalanadigan yangi va jozibador element formatlari, 
interfaol xususiyatlar hamda ssenariy asosidagi muammolarni hal qilish va soʻrov vazifalarini oʻz 
ichiga oladi. Shuningdek, TIMSS tadqiqotida o‘quvchilar, ularning ota-onalari yoki vasiylari, 
o‘qituvchilari, maktab direktorlaridan ularning uydagi va maktabdagi faoliyati hamda matematika 
va tabiiy fanlarni o‘rganishdagi shart-sharoitlar haqidagi so‘rovnomalarni to‘ldirishlari so‘raladi. 
So‘rovnomalar puxta ishlab chiqilgan qamrov doirasiga muvofiq holda tuziladi, u TIMSS milliy 
tadqiqot koordinatorlari va TIMSS so‘rovnoma savollarini ko‘rib chiqish qo‘mitasining xalqaro 
ekspertlari tomonidan takroriy ko‘rib chiqishlar orqali har bir baholashda yangilanadi. Ushbu 
so‘rovnomalardan olingan ma‟lumotlar ta‟limni yaxshilash yo‘llarini taklif eta oladigan va muhim 
masalalarni ko‘tara oladigan ta‟lim siyosati va amaliyotlarining amalga oshirilishi haqida tasavvur 
hosil qiladi. TIMSS tadqiqotida o‘zlashtirish dinamikalarini muntazam baholashga, mazmun sohasi 
va ta’lim olish uchun kontekstlarda paydo bo‘ladigan muammolarga e’tibor qaratiladi hamda 
samarali usul va faoliyat ishtirokchi mamlakatlarda ta‟limga oid qarorlarni qabul qilishda muhim 
ahamiyat kasb etadi. TIMSS tadqiqotida o‘zlashtirish to‘g‘risida olingan ma‟lumotlar bilan 
kontekstli so‘rovnomalar shkalalari birgalikda quyidagi maqsadlarda qo‘llanilishi mumkin:tizim 
darajasidagi o‘zlashtirish dinamikalarini global kontekstda monitoring qilish;TIMSS tadqiqotlari 
natijalaridan ta‟lim siyosatini yurituvchilarni xabardor qilish va yangi yoki qayta ko‘rib chiqilgan 
siyosatning samaradorligini monitoring qilishda foydalanish; Past natija ko‘rsatayotgan har qanday 
hududlarni aniqlash va o‘quv dasturlarini isloh qilishni rag„batlantirish; o‘tgan davriylikdagi 
to‘rtinchi sinf kogortasi keyingi davriylikda sakkizinchi sinfda qanday ishlashini kuzatish; uy va 
maktabda ta’lim olish va ta’lim berish sharoitlariga bog‘liq holda o‘quvchilarning matematika va 
tabiiy fanlarni o‘zlashtirishlari haqidagi muhim ma’lumotlarni olish. 
Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining “Xalq taʼlimi tizimida taʼlim sifatini 
baholash sohasidagi xalqaro tadqiqotlarni tashkil etish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi qarori asosida 
PIRLS, TIMSS, PISA va TALIS xalqaro tadqiqotlarini Oʻzbekistonda joriy etilishi belgilab 
qoʻyilgan boʻlib, mazkur tadqiqotlarni joriy etish maqsadida Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat 
inspeksiyasi huzurida Taʼlim sifatini baholash boʻyicha xalqaro tadqiqotlarni amalga oshirish milliy 
markazi tashkil etilgan. 
Mazkur xalqaro baholash dasturlari va ular doirasidagi tadqiqotlar Iqtisodiy hamkorlik va 
taraqqiyot tashkiloti (OECD) Taʼlim sohasidagi yutuqlarni baholash xalqaro assotsiatsiyasi (IEA) 
tomonidan muayyan davriylik asosida dunyo mamlakatlari bilan hamkorlikda tashkil etiladi. 
Taʼlim sifatini nazorat qilish davlat inspeksiyasi bilan OECD hamda IEA tashkilotlari 
oʻrtasida imzolangan kelishuv hujjatlariga binoan Oʻzbekiston Xalqaro oʻquvchilarni baholash 
PISA-2022 (avvalgi PISA-2021) hamda Oʻquvchilarning matnni oʻqib tushunish darajasini 
baholash xalqaro dasturi PIRLS-2021 da ishtirok etishga kirishilgan. 
Endilikda, TIMSS-2023 xalqaro dasturida qatnashishga kirishildi. Bu borada IEA 
tashkilotining “Xalqaro matematik va ilmiy tadqiqotlar (TIMSS) 2023 tendensiyalarida qatnashish 
uchun rasmiy taklifi”ga muvofiq Oʻzbekistonning TIMSS dasturida ilk marotaba qatnashishi 
masalasida Taʼlim inspeksiyasi huzuridagi Taʼlim sifatini baholash boʻyicha xalqaro tadqiqotlarni 
amalga oshirish milliy markazi oʻrtasida olib borilgan muloqotlar asosida IEA rahbariyatining 
dastlabki roziligiga erishildi. 
IEA rahbariyati Oʻzbekistonning ushbu tadqiqotda qatnashishishidan mamnun ekanligini 
aytib, Oʻzbekistonning taʼlim sharoitiga TIMSSning qaysi turi mos kelishi haqida maslahatlar berdi. 
Bundan tashqari, IEA 2021-yil fevral oyida Germaniyaning Gamburg shahrida oʻtkazilishi 
rejalashtirilayotgan milliy tadqiqot koordinatorlarining birinchi yigʻilishiga taklif qildi va Boston 
kolleji mutaxassislari bilan turli xil baholash modellarini muhokama qilish, tadqiqotlar 
yoʻnalishlarining afzallik va kamchiliklari haqida muhokamalar olib borish uchun qulay imkoniyat 
yaratib berilishi haqida maʼlum qildi. 

---

101 
TIMSS (Trends in International mathematics and science study) 4- va 8- sinf 
oʻquvchilarining matematika va tabiiy yoʻnalishdagi fanlardan oʻzlashtirish darajasini baholash 
dasturi boʻlib, bu tadqiqot toʻrt yilda bir marta oʻtkaziladi. 
TIMSS xalqaro baholash dasturida 4- va 8-sinf oʻquvchilarining matematika va tabiiy fanlar 
boʻyicha egallagan bilim darajasi va sifatini solishtirish hamda milliy taʼlim tizimidagi farqlarni 
aniqlash bilan bir qatorda,qoʻshimcha ravishda maktablarda matematika va tabiiy fanlar boʻyicha 
berilayotgan taʼlim mazmuni, oʻquv jarayoni, taʼlim muassasasining imkoniyatlari, oʻqituvchilar 
salohiyati, oʻquvchilarning oilalari bilan bogʻliq omillari oʻrganiladi. 
TIMSS dasturi oʻzining birinchi tadqiqotini 1995-yilda boshlagan boʻlib, 2019-yilga qadar 
har toʻrt yilda 1999, 2003, 2007, 2011, 2015 va 2019-yillarda tashkil etib kelindi. Navbatdagi 8-
davriylik 2023-yilda amalga oshirilishi rejalashtirilgan. 
Dasturda qatnashayotgan davlatlar soni ham tobora ortib bormoqda, buni 2015-yildagi 
TIMSS tadqiqotida 57 ta mamlakat qatnashgan boʻlsa, 2019-yilda bu koʻrsatkich ortib, 60 dan ortiq 
davlatni tashkil etganida ham koʻrish mumkin. TIMSS 2015 tadqiqot natijalariga koʻra, AQSH, 
Singapur, Gonkong, Koreya Respublikasi, Yaponiya, Rossiya, Buyuk Britaniya kabi davlatlarning 
taʼlim tizimi eng yuqori koʻrsatkichlarni egallagan. 
PISA 15 yoshli oʻquvchilarning oʻqish, matematik va tabiiy-ilmiy savodxonlik darajasini 
baholasa, PIRLS 4-sinf oʻquvchilarining matnni oʻqish va tushunish darajasini baholaydi. TIMSS 
xalqaro baholash dasturi esa, 4 va 8-sinf oʻquvchilarining matematika va tabiiy-ilmiy savodxonlik 
darajasini baholaydi. PIRLS va TIMSSni bir-birini toʻldiruvchi dasturlar deb eʼtirof etish mumkin. 
PISA va TIMSS tadqiqotlarini, ularning ustuvor yoʻnalishlaridan biri sifatida 
oʻquvchilarning matematik savodxonligini baholashini inobatga olinsa, Respublikamizda 
matematika sohasini rivojlantirish boʻyicha olib borilayotgan islohotlarga ham hamnafas boʻladi 
deb aytish mumkin. 
Oʻzbekiston TIMSS va boshqa xalqaro tadqiqotlarda qatnashish orqali rivojlangan 
mamlakatlar tajribalarini Oʻzbekiston taʼlim tizimida qoʻllash, oʻz natijalarini boshqa davlatlar 
natijalari bilan qiyosiy taqqoslash imkoniyatlariga ega boʻladi. 
Tadqiqotda, Oʻzbekistonning 4- va 8- sinf oʻquvchilari boshqa davlatlardagi tengdoshlariga 
nisbatan matematika va tabiiy fanlardan savodxonligi qay darajada yuqori? Matematika va tabiiy 
fanlar 4- va 8- sinf oʻquvchilari uchun qiziqarli fanmi? Oila tomonidan farzandlarga matematikani 
va tabiiy fanlarni oʻzlashtirishda qanday hissa qoʻshilmoqda? Bugungi kunda bizning 
mamlakatimizda matematika va tabiiy fanlarni oʻqitish jarayoni qanday tashkil etilgan? Oʻzbekiston 
matematika va tabiiy fanlar oʻqitish jarayonining boshqa davlatlarga nisbatan oʻziga xosligi bormi, 
agar bor boʻlsa u nimalarda namoyon boʻladi? Mamlakatimizda matematika va tabiiy fanlarni 
oʻqitish boʻyicha oʻqituvchilar metodlari boshqa mamlakatlar oʻqituvchilari metodlaridan nimasi 
bilan farq qiladi? kabi asosiy masalalar oʻrganiladi va tadqiq etiladi. 
Tadqiqotning har toʻrt yillik davriyligida uzluksiz ravishda ishtirok etish global miqyosda 
mamlakatimiz taʼlim tizimining samaradorligini kuzatib borish imkonini beradi. Ushbu dasturlar 
Oʻzbekiston Respublikasi milliy baholash tizimini takomillashtirish, kompetensiyaviy baholash 
tizimini joriy qilish orqali taʼlim sifatini oshirishga xizmat qiladi.