• Основные стратегические варианты

 
1.1-rasm. Marketingning asosiy kategoriyalari. 
Muhtojlik, kishini biron-bir yetishmovchilikni his etishidir. 
Ehtiyoj, individ shaxsning madaniy darajasiga asosan maxsus shaklga 
muhtojlikdir. 
Talab, bu xarid quvvatiga ega bo‘lgan ehtiyojdir. 
Talab – mavjud, potensial hamda xohish talabga bo‘linadi. 
1
Котлер Ф. Основы маркетинга. Краткий курс: /Пер. с англ. – М.: Изд. дом «Вильямс», 2010. – 
656 с. 
2
Беляев В.И. Маркетинг: основы теории и практики. Учебник. /В.И. Беляев. – 4-е изд., 
перераб. и доп. – М.: КНОРУС, 2010. – 680 с. 
3
Ламбен Жан-Жак. Менеджмент, ориентированный на рынок. – СПб.: Питер, 2006. – 800 с. 
Bozor
Ehtiyoj 
Marketingni asosiy 
kategoriyalari 
Tovar 
Qondirilganlik 
Ayirboshlash 

---

11 
Tovar, bu ehtiyojni yoki muhtojlikni qondira oladigan hamda bozorga 
e’tiborni tortish, sotib olish, ishlatish yoki iste’mol qilish maqsadida taklif 
etilgan barcha narsalardir.
Marketingning mohiyati tovarni ishlab chiqarish va xizmat ko‘rsatish, 
albatta iste’molchiga, talab, ishlab chiqarish imkoniyatlarini mo‘ljallashdan 
iborat. 
Hozirgi davrda jahon adabiyotida marketingga berilgan ikki mingdan 
ortiq ta’rif mavjud. Mutaxassislar o‘rtasida marketingning takror ishlab 
chiqarish jarayonida ishtiroki masalasida yagona fikr yo‘q. Hozir ko‘pgina 
chet ellik marketologlar zamonaviy marketing tushunchasi ishbilarmonlikka 
kiradigan faoliyatni o‘z ichiga olmog‘i kerak deb hisoblaydilar. Boshqalari 
esa bunday izohlarni tanqid qilib, ayirboshlashning hamma turlari ham 
marketing tusiga ega emasligini va marketing tamoyillarini hamma 
vaziyatlarga ham tatbiq etib bo‘lmasligini ta’kidlaydilar. Marketingga ta’rif 
berishda bunday xilma-xillikning sababi bor. 
Birinchidan
,
marketing 
konsepsiyasi mazmuni kapitalistik ishlab chiqarish usuli rivojlanishi bilan 
o‘zgarib keldi va uning mohiyatini aks ettirdi,