Fanidan Amaliy mashg’ulotlar

Kimyoviy tarkibi.
Igir ildizpoyasi tarkibida 5% gacha efir moyi, achchiq akorin 
glikozidi, oshlovchi moddalar, smola va 25,5% gacha kraxmal bo'ladi. Igir bargi 
tarkibida efir moyi, 150 mg% gacha vitamin C va oshlovchi moddalar bor. 
Ishlatilishi.
Igir preparatlari achchiq xushbo'y dori sifatida ishtaha ochish va ovqat 
hazm qiiish jarayonini yaxshilashda yordam beradi. Buyrak, jigar, o't pufagi 
kasalliklarini davolashda ham qo'lla-nilgan. Igir ildizpoyasi parfumeriya va oziq-ovqat 
(likor tayyorlashda) sanoatida ham ishlatiladi. 
Dorivor preparatlari — qaynatma. Ildizpoya achchiq nastoyka, achchiq rovoch 
nastoykasi va me'da kasalliklarida hamda ishtaha ochish uchun ishiatiladigan yig'ma-
choylar tarkibiga kiradi. 
Igir ildizpoyasining efir moyi buyrak va o't yo'lari tosh kasalligini davolashda 
hamda uning oldini olishda ishlatiladigan ,,01imetin" preparati, ildizpoya kukuni — 
me'da va o'n ikki barmoq ichak yara kasalligida ishlatiladigan ,,Vikalin" va ,,Vikair" 
preparatlari tarkibiga kiradi. 
Uchbarg
(Uchbargli meniantes
)Menyanthes trifoliata.; 
menuantdoshlar
—
Mepuapthaceae
oilasiga kiradi. 
Ko‗p yillik, yo‗g‗on, uzun, sudralib o‗suvchi, 
bo‗g‗imli, yuqori qismi ko‗tariluvchi ildizpoyali o‗t o‗simlik. Ildizpoyaning yuqop
i qismidan uzun bandli (bandi qinli), uch plastinkali ildizoldi barglar o‗sib chiqadi. 
Gul o‗qi tuksiz,15—35 

---

~ 89 ~ 
sm uzunlikda bo‗lib, erta bahorda taraqqiy etadi. Gullari oq yoki och pushti rangli 
bo‗lib, cho‗ziq shingilga to‗plangan. Gulkosachasi 5 tishli, birlashgan, meva bilan 
birga saqlanib qoladi. Gultojisi voronkasimon, 
5 bo‗lakli, och pushti rangli, otaligi 5 
ta, onalik tuguni bir xonali, yuqoriga joylashgan. Mevasi sharsimon, bir xonali, o‗t
kir uchli, ko‗p urugli, pishganda ochiladigan ko‗sak. 
May-iyul oylarida gullaydi, mevasi iyul- avgustda etiladi. 
Uchbarg 
Ukraina, Belorus,Boltik bo‗yi, Rossiyaning Ovrupo qismining hamma tumanlarida,
G‘arbiy va Sharqiy Sibirda, Uzoq SHarq va Kavkazda ko‗lmak suvda, botqoqlikda,
ariq, ko‗l yoqalarida, botkoqli o‗tloqlarda va o‗rmonlarda o‗sadi.
O‗simlikni gullaganida barglari kalta bandli qilib qirqib olinadi, so‗ngra yup
qa qilib yoyib, havo kirib turadigan joyda quritiladi.Tayyor mahsulot uch plastinka
li, tuksiz va uzunligi 3 sm bo‗lgan bandli bargdan iborat. Bargchalari kalta bandli, 
yupqa, yashil, ellipssimon yoki cho‗ziq-
teskari tuxumsimon, tekis yoki bir oz notekis qirrali (qirrasida oqish yoki jigarrang 
g‗uddachalar — suv ustitsalar bor) bo‗lib, uzunligi 5—8.sm, eni 3—5 
sm. Mahsulot hidsiz, mazasi juda achchiq. Qirqilgan mahsulot 1—7 
mm 
li turli shakldagi bo‗lakchalardan tashkil topgan bo‗ladi. 
Kimyoviy tarkibi.
Mahsulot tarkibida meniantin, meliantin, foliamentin va bo
shqa achchiq glikozidlar, gensianin alkaloidi, flavonoidlar (rutin, giperozid), 
3% gacha oshlovchi va boshqa moddalar bo‗ladi. 
Ishlatilishi
.
Meniantes (uchbarg) o‗simligining dorivor preparatlar ishtaxa oc
hish va ovqat hazm qilish jarayonini yaxshilash uchun ishlatiladi, shuningdek jigar 
va o‗t yo‗llari kasalliklarini davolashda qo‗llaniladi. 
Dorivor preparatlari. 
Damlama. Mahsulot achchiq nastoyka va ishtaha ochu
vchi, o‗t haydovchi hamda tinchlantiruvchi choy — yig‗malar tarkibiga kiradi.