mantiqiyligi, umumiyligi, dinamikligi, qamrovliligi, noma’lum-
ga intiluvchanligi, yechimda nostandartligi, yig‘iqligi, yoyiqli-
gi, originalligi, haqchilligi, izchilligi, bosqichma-bosqichligi,
to‘g‘ri va teskari yo‘nalganligi, uzluksizligi va h.k.1 Z.Nishano-
va o‘z izlanishlarida ijodiy tafakkurning ijtimoiy tabiatini, ijodiy
tafakkurga ta’sir etuvchi ijtimoiy psixologik omillarni o‘rgana-
di. Z.T.Nishanovaning ta’kidlashicha, mustaqil ijodiy fikrlash
darajasi yuqori shaxslar o‘zlarini noadekvat baholaydilar. Gu-
ruh muhitida tan olingan a’zolari o‘zlariga guruhiy baholashga
nisbatan quyi baho beradilar, lekin ularda mustaqil ijodiy fikr
yuqori ko‘rsatkichga ega. Guruhdan ajralib qolgan a’zolar esa
guruhiy baholashga nisbatan o‘zlarini yuqori baholaydilar, biroq
ularda mustaqil, ijodiy fikr ko‘rsatkichi quyi rivojlangan2.
0
‘smir o‘quvchi!arning aqliy rivojlanish xususiyatlarini tadqiq
etgan T.S.Jo‘rayev aqliy taraqqiyotni ro‘yobga chiqaruvchi asosiy
omil sifatida o‘quv faoliyatining umumlashgan usullarini ko‘rsata-
di3. Muallifning fikricha, o‘quvchilarning yoshi va saviyasi orta
borishi bilan murakkab usullarni yangi sharoitga ko‘chirish uquvi
ularda takomillashadi, usullarning ko‘chish ko‘lami kengayadi va
fanlararo xususiyat kasb etadi, bu aqliy faoliyatning muhim omi-
li sanaladi. T.S.Jo‘rayev o‘quvchilar aqliy faoliyatining ko‘rsat-
kichi bir xil emasligini ta’kidlab, bu xususiyat ularning saviyasi-
ga, topshiriqni yechish motivatsiyasiga bog‘liqligini aytib o‘tadi.
Muallif ta’lim jarayonida o‘smir o‘quvchilarda aqliy faoliyat usul
larini shakllantirish shaxs aqliy kamolotini ta’minlashning mu
him mezoni deb hisoblaydi.
X.G.Sharafutdinova tomonidan uzluksiz ta’lim tizimining
barcha bo‘g‘inlarida aqliy qobiliyatlar tadqiq etilib, uning uzluk-
Dostları ilə paylaş: 
