O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi guliston davlat universiteti turdiqulov T

P = D,
Ya‘ni otasining nasldorlik qiymati, qizlarining mahsuldorlik ko‘rsatkichlari 
bilan aniqlanadi. Bu usul soddaligi sababli, hozirgi vaqtda naslchilik xo‘jaliklarida 
boshqa usullarga nisbatan ko‘proq qo‘llaniladi. 
Ikkinchi usulda tekshirilayotgan buqa qizlarining o‘rtacha mahsuldorlik 
ko‘rsatkichlari onalarining o‘rtacha mahsuldorligi bilan taqqoslanadi. Bunda
quyidagi formuladan foydalanadi: 
P = D – M
Erkak hayvonlarning nasldorlik sifati, qizi (D) va onalarining (M) 
mahsuldorlik ko‘rsatkichlari orasidagi farq bilan baholanadi. Agar qizlarining 
mahsuldorligi onalarinikiga nisbatan yuqori bo‘lsa, tekshirilayotgan buqa 
yaxshilovchi; agar – past bo‘lsa yomonlashtiruvchi, agar - teng bo‘lsa – neytral 
hisoblanadi. Buni shartli ravishda quyidagicha ifodalash mumkin: 
 D > M – yaxshilovchi; D = M – neytral; D < M – yomonlashtiruvchi 
Yaxshilovchi va yomonlashtiruvchi ekanligini irsiyat panjarasi yoki 
korrelyatsiya panjarasi deb ataluvchi grafik tasvirni tahlil qilish asosida ham aniqlash 
mumkin (45-rasm). Buning uchun pastki gorizontal qatorga onasining 
ko‘rsatkichlari, chap tomonda vertikal bo‘yicha buqa qizining xuddi shu 
ko‘rsatkichlari joylashtiriladi.
 

---

82 
Q
i 6000 
z
i
n. 5000
s 
o 4000
g‘
i
m 3000 
i
3000 4000 5000 6000 
Onasining sog‘imi 
45-rasm. Yaxshilovchi buqaning korrelyatsiya panjarasi 
Keyin grafik to‘rini o‘rtasidan diognal chiziq tortilib, qizi va onasining 
mahsuldorlik ko‘rsatkichlari tegishli to‘rlarga qo‘yib chiqiladi. Agar ko‘pchilik 
nuqtalar diognaldan yuqorida joylashgan bo‘lsa, tekshirilayotgan buqa yaxshilovchi 
hisoblanadi, agar pastda joylashgan bo‘lsa – yomonlashtiruvchi hisoblanadi.