O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi a’zam xoliqov

asosiy tashkil
etuvchilari hisoblanadi: 
 
2-chizma. 
Shuni alohida qayd etib o‘tish zarurki, o‘qituvchilik kasbi murakkab 
va mas’uliyatli jarayondan iborat. Ushbu kasbning sharafliligi va murak-
kabligi shu bilan belgilanadiki, o‘qituvchi doimo ongning yagona sohibi 
bo‘lmish insonning ta’lim–tarbiyasi bilan shug‘ullanib, u bilan muloqot 
olib boradi. Ongli va tirik jonzot esa aqliy, ruhiy hamda jismoniy jihat-
dan doimo rivojlanishda bo‘ladi. Shu sababli, bo‘lajak o‘qituvchilar 
tarbiyalanuvchi bilan doimiy muloqotda bo‘lishi, unga ta’sir ko‘rsatish 
uchun muntazam ravishda psixologiya va tarbiya nazariyasini mukammal 
o‘rganib, o‘z kasbiy faoliyatini muttasil rivojlantirib borishi kerak.
O‘qituvchilarning shaxsiy fazilatlari sirasiga iymon–e’tiqodi, dunyo-
qarashining kengligi, faolligi, odob–axloqi, fuqarolik burchini his qilishi, 
ma’naviyati, dilkashligi, talabchanligi, qat’iyligi va o‘z maqsadlariga 
intilishi, insonparvarligi, huquqiy bilimdonligi mamlakatimizning ijtimo-
iy–siyosiy talablariga o‘z fikr-mulohazasi bilan faol ishtirok etishi kiradi.
O‘qituvchilarning kasbiy xususiyatlariga: o‘z kasbini, bolalarni sevi-
shi, ziyrakligi, hozirjavobligi, vazminligi, pedagogik nazokati, tasavvuri, 
PEDAGOGIK MAHORATNING TASHKIL ETUVChI 
KOMPONENTLARI
 

O‘qituvchilik kasbiga sadoqat;

o‘z fanining o‘qitish metodikasini mukammal bilishi;

pedagogik qobiliyatlarini namoyish eta olishi;

pedagogik texnikani o‘z o‘rnida qo‘llay bilishi. 

---

17 
qobiliyati, tashkilotchiligi, notiqlik madaniyati, chuqur va keng ilmiy 
saviyasi, kasbiy layoqatliligi, ma’naviy ehtiyoji va qiziqishi, intellekti, 
yangilikni anglay va qo‘llay olishi, kasbiy ma’lumotni muntazam oshi-
rishga nisbatan intilishi va boshqa fazilatlari kiradi. 
O‘qituvchilarning kasbiy pedagogik tayyorgarligi shartli ravishda 
quyidagi yo‘nalishlarda olib boriladi: 
1) O‘qituvchining shaxsiy fazilatlar bo‘yicha tayyorgarligi. 
2) O‘qituvchining ruhiy – psixologik tayyorgarligi. 
3) O‘qituvchining ijtimoiy – pedagogik va ilmiy – nazariy jihatdan
tayyorgarligi. 
4) O‘qituvchining maxsus va ixtisoslikka oid uslubiy bilimlarni
egallab borishi. 
Yana ta’kidlash joizki, pedagogik mahorat o‘qituvchilar hamda tar-
biyachilar shaxsiy va kasbiy sifatlarining yig‘indisi bo‘lib, o‘qituvchi 
mahoratini shakllantirishni ta’minlovchi omillarni, pedagogik–psixo-
logik, metodik bilimlarni doimiy egallab borishi lozim. Yuksak peda-
gogik mahoratni shakllantirishni ta’minlovchi 
omillar
quyidagilar: 
a) ixtisoslik bo‘yicha o‘quv predmetini, zamon, ilm–fan, texnika 
taraqqiyoti darajasida mukammal bilishi, uning boshqa o‘quv fanlari 
bilan o‘zaro aloqadorligini ta’minlash malakasiga ega bo‘lishi; 
b) ta’lim oluvchilarning yosh, fiziologik, psixologik hamda shaxsiy 
xususiyatlarini hisobga olishi, ularning faoliyatini obyektiv nazorat 
qilishi va baholashi; 
v) ta’lim jarayonini demokratlashtirish va insonparvarlashtirish aso-
sida o‘z faoliyatini tashkil etishi; 
g) o‘quv – tarbiyaviy jarayonni zamon talablari darajasida tashkil 
qilish uchun asosiy pedagogik– psixologik va metodik ma’lumotlarga 
ega bo‘lishi; 
d) fanlarni o‘qitish jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalari 
imkoniyatlaridan keng foydalanishni bilishi; 
e) jamoani «ko‘ra bilish», o‘quvchilarning qiziqishlari, intilishlari, 
ularning hayot faoliyatlarida uchraydigan qiyinchiliklarni tushunish va 
hamdard bo‘la olish, o‘z vaqtida ular fikrini anglay bilish, zukkolik bilan 
har bir bolaning xarakter xususiyati, qobiliyati, irodasini tushunish ham-
da ularga muvaffaqiyatli ta’sir ko‘rsatishning shakl, usul, vositalaridan 
xabardor bo‘lishi; 
j) o‘z shaxsiy sifatlari (nutqining ravonligi, tashkilotchilik qobiliyati, ba-
diiy ehtiyoji, didi va hokazo) ni takomillashtirish malakasiga ega bo‘lishi. 

---

18 
O‘qituvchining pedagogik mahorati pedagogika oliy ta’lim muassa-
salarida shakllanib boradi. Yuksak saviyali pedagogik kadrlar tayyor-
lashga nisbatan talablar, ularning malakasini oshirish va qayta tayyorlash 
tizimini takomillashtirish, o‘z kasbi bilan uzluksiz taraqqiyotga moslasha 
oladigan o‘qituvchining shakllanishi, bo‘lajak o‘qituvchi umummilliy 
mavqeining o‘sib borishini ta’minlaydi.