Q o d IL o V, Q. O d IL o V umumiy elektrotexnika va elektronika asoslari

Elektromagnitli kontaktor. 
Elektromagnitli kontaktortortuvchi 
g 'altak , tortuvchi yakor, bosh k o n tak tiar sistem alari, yoyni 
o ‘chiradigan tuzilmalardan iborat. Ko‘pincha blok-kontaktlar bilan
94
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

r
10.2.5-rasm.
Suriluvchi kontaktli rezistor (a), rama konstruksiyali (£), 
quyma cho'yanli (d), elekrrotexnika po'Iatdan shtampa qilingan rezistor (e).
hirga ta'm inlanadi. Bosh kontaktlar juda katta toklam i (1000 
ampergacha) o ‘chirish va ulash uchun xizmat qiladi. Tortuvchi
g‘altak kam tok iste’mol 
qiladi, masofadan bosh- 
qariladi. Elektromagnitli 
o‘zgarmas tok kontakto- 
rining tuzilishi 10.2.6- 
rasmda ko'rsatilgan.
0 ‘ram (9) uyg'otish 
toki paydo b o ‘lganda, 
b o sh k o n ta k tla r (3) 
prujina (7) ta ’sirida ula- 
nadi. Konstmksiyada yoy 
o'chiruvchi kamera (1) 
inis p la stin k a d a n (2) 
yasalgan reshyotka yoy- 
ning issiqligini yaxshi 
o'tkazishi uchun ishla- 
tila d i. (4) u la n u v c h i 
kontaktlar; (5) m e’yor- 
lovchi vint; (6) p ru - 
jin a n i k o n tak tg a b ir- 
iashtiruvchi plastinka;
10 2.6-rasm.
Elektromagnitli o'zgarmas 
tok kontaktorining tuzilishi.
95
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

(8) temir o ‘zak. 0 ‘ninchi raqamli sim tok o'tkazgichni uning 
uchlariga ulash uchun kerak.
E lektrom agnitli o ‘zgaruvchan tok k o n tak to rlari m agnit 
puskatellarda, uch qutbli komplekt tuzilmalarda, issiqlik relelarida, 
masofadan boshqarishda va asinxron elektr dvigatellarni katta 
toklardan saqlashda ishlatiladi.
Rele. Rele iste'm olchini katta elektr toklaridan saqlash uchun 
ishlatiladi. Relega mexanik, issiqlik, elektr va boshqa miqdorlar 
ta'sir etishi mumkin.
Amalda ishlatish uchun elektrom agnitli, m agnitoelektrli, 
elektrodinamikali, induksiyali relelar keng tarqalgan.
Maksimal tok relesining ishlash prinsipi quyidagicha (10.2.7- 
rasm). Kuchli kontakt 
K
priyomnikni elektr zanjiriga ulaydi Uning 
g‘altagi ham 
Kn2
knopka ulanganda ulanadi. Blokirovat qiladigan 
K
kontakt 
Kn2
knopkani blokirovat qiladi, bu esa knopkani qisqa holatda 
bosib turilganda, uni qo ‘yib yuborishga imkoniyat beradi.
Kn
knopkani bosganda priyom nik o 'c h a d i, y a 'n i elektr 
zanjiridan uziladi, shuning bilan birga, K g‘altakning zanjiri ham 
uziladi. Maksimal tok /, relesining g‘altagi nazorat qilib turiladigan 
zanjir bilan ketm a-ket ulangan bo'lib, zanjirda tok m e'yordan 
oshib ketsa ishlaydi. Bu holatda boshqarishdan zanjirdagi 
P
kontakt 
uziladi va 
K
k o n ta k to rn in g g ‘altag i, kuchli va b o sh q arish
zanjirlaridan ajraladi. Tok uzatish butunlay to ‘xtaydi. Uni ulash 
uchun yana 
knopkani bosish kerak bo‘ladi.
Priyomnikjar ^ 
10.2.7-rasm.
Elektroenergiya priyomnigini himoya
(i\te m< 
r,
qjlish uchun maksimal lok rele sxemasini ulanishi.