Tafakkur ziyosi

 
ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son
58 
pedagogik ta’sirni yaratish uchun zarur 
bо‘lgan о‘zaro bog‘liq vositalar, metodlar 
va jarayonlarning ma’lum bir yig‘indisi” ni 
tushunadilar. Demak, jamiyat ta’lim sohasiga 
sifatlari berilgan shaxs yoki xodimga buyurtma 
beradi, u esa bu shaxsni о‘qitishning adekvat 
texnologiyasi yordamida shakllantiradi. 
Maqsadlar о‘zgarsa – tizim ham о‘zgarishi 
kerak
6
.
Pedagogika 
fanida 
keyingi 
о‘n 
yilliklar 
mobaynida 
о‘qitish 
jarayonini 
takomillashtirishning va uni dastlabki 
tavsiflashning turli jihatlari bо‘yicha qiziqarli va 
foydali bо‘lgan tadqiqot materiali tо‘plangan. 
О‘quv-metodik hujjatlarni ham shaklan, ham 
mazmunan takomillashtirishga, uni butun 
о‘quv-tarbiyaviy jarayonni loyihalashtiruvchi 
hujjatlarga yaqinlashtirishga imkon beruvchi 
bir qator metodikalar yaratilgan.
Bо‘lg‘usi pedagogik tizimning tavsifi 
turli xil pedagogik hujjatlar: rejalar, dasturlar, 
о‘quv qо‘llanmalar shaklida amalga oshiriladi. 
“Tizimli – metodik ta’minot tarkibida ta’limni 
amalga oshirishning aniq dasturlarini ishga 
tushirish uchun maxsus amaliy ishlanmalarni 
ajratib olish mumkin. Gap о‘qitishning 
mazmuni, aniq yо‘llari (usullari, metodlari) 
ni tashkil etish va vaqt bо‘yicha taqsimlash 
tо‘g‘risida bormoqda. Shuning uchun metodik 
ta’minlanganlikka xususiy metodikalar, turli 
xil kontingentdagi о‘quvchilar bilan alohida 
mashg‘ulotlar о‘tkazish metodikalari, о‘quv 
rejalari va dasturlarini tuzish metodikalari va 
boshqalar kiradi”.
“Tizimli metodik ta’minot - deb ta’kidlaydi 
V.P.Bespalko, - bu kelajak о‘quv-tarbiyaviy 
jarayonning loyihasidir, va loyiha qanchalik 
yaxshi bajarilgan bо‘lsa, uni amaliyotda 
foydalanishda maqsadlarga erishish ehtimoli 
shunchalik katta bо‘ladi”
7
.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmi tizimida 
kishining tarbiyalanishi о‘z ichiga quyidagilarni 
oladi:
- 
ma’naviyat, axloqiylik, mentalitetga 
yо‘naltirilgan ta’sir kо‘rsatishi imkoniyati;
- shaxsning har tomonlama yaxlit va 
uyg‘un rivojlanishi jarayonlariga ijtimoiy, 
iqtisodiy, gumanistik vositalar jamlanmasidan 
foydalanish imkoniyati;
- 
ekologik madaniyat, estetik did, 
etikaviy tamoyillarni shakllantirish maqsadida 
sport-sog‘lomlashtirish turizmining har 
6 Raximov V.SH. Sog‘lomlashtirish turizmini ijtimoiy-pedagogik muammolari / O‘zbekiston taraqqiyotining yangi davrida pedagogik fikrlar taraqqiyotining xususiyatlari va istiqbollari. Xalqaro 
ilmiy-amaliy konferensiya materiallari. // Innovatsion rivojlanish vazirligi. Qo‘qon davlat pedagogika universiteti. Qo‘qon. 2021. 321-323 b.
7 Гулиев Н.А. Соsиально-культурные основы формирования профессиональной компетентности менеджера регионального туризма: монография. - М.: Флинта; Наука, 2006.
xildagi shakllari, vositalari va metodlaridan 
foydalanish imkoniyati;
- konkret shaxsning shakllanishi, uning 
qobiliyatlari rivojlanishi, uning ehtiyojlari 
qondirilishi, uning qiziqishlari doirasining 
kengayishi jarayonlariga odam va uni 
tarbiyalash haqidagi pedagogik ilm-fanda 
tо‘plangan barcha bilimlardan foydalanish 
imkoniyatlari.
Sportning boshqa turlaridan farq qilgan 
holda sport-sog‘lomlashtirish turizmi eng 
samarali sog‘lomlashtirish texnologiyalaridan 
biri bо‘lib sanaladi. Sport-sog‘lomlashtirish 
turizmi – bu oddiygina sport turlaridan 
biri ekanligidan kо‘ra ancha keng bо‘lgan 
tushunchadir. Bu butun boshli bir ijtimoiy 
harakat bо‘lib, uning eng muhim maqsadi har 
bir konkret kishi va umuman butun jamiyatning 
sog‘lom turmush tarzini shakllantirish 
hisoblanadi.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmining 
о‘ziga xosligi shunda namoyon bо‘ladiki, u bilan 
boshqa istalgan sport turlaridan farqli holda 
deyarli har bir kishi shug‘ullana olishi mumkin, 
shuning uchun sport-sog‘lomlashtirish turizmi 
eng ommaviy harakatlardan biri bо‘lib sanaladi.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmining 
о‘ziga xosliklari maqsadga erishishdagi 
yuqori motivatsiya, yо‘naltirilganlik bilan 
namoyon bо‘ladi, bunga bog‘liq hoda 
sport-sog‘lomlashtirish turizmi sportda 
professional bо‘lib sanalmaydigan, lekin 
shunga qaramasdan, о‘zlarida harakatlarning 
takomillashgan va juda aniq koordinatsiyasini, 
harakatlar tezligini, yuqori irodaviy sifatlarni, 
shu jumladan, emotsional hamda jismoniy 
zо‘riqishlarni yenga olish, ularni bartaraf 
etish kabilarni rivojlantirayotgan kishilarning 
imkoniyatlari va qobiliyatlarining tabiiy 
laboratoriyasi sifatida olib qaralishi mumkin. 
Sport-sog‘lomlashtirish turizmining 
о‘ziga 
xosliklari 
shuningdek, 
uning 
tomoshabopligida, jozibadorligida, 
ekologikligida, sport-sog‘lomlashtirish turizmi 
orqali rivojlantirilgan boshqa hayot faoliyati 
sohalarida yuzaga chiqarish imkoniyatlarida 
kо‘zga tashlanadi.
Sport-sog‘lomlashtirish turizmining 
о‘ziga xosliklari shuningdek, sо‘nggi yillarda 
shundan iborat bо‘lmoqdaki, bunga kо‘ra u 
biznes bilan birlashmoqdadir: bu mos holdagi 
sport anjoimlari, ustki va oyoq kiyimlari ishlab 
AMALIY FANLAR

---