Tafakkur ziyosi
Yüklə 4,15 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- G.Esirgapova
- TAHRIRIYAT MINBARI SHARAFLI KASB MAS’ULIYATI HAQIDA O‘YLAR
|
Л.Р.Бекмирзаева
Идейная совокупность произведений Чингиза Айтматова “Плаха”, “Белый карабль” и Шойима Бутаева “Крепость луны” (“Укреплённый месяц”) ..................................................................................................................................................................205 G.Esirgapova Abdulla Qahhor ijodining tarjimadagi hissasi ......................................................................................................................................209 D.N.Raxmatova Ma’rifatga chorlagan ma’rifatparvar ...............................................................................................................................................213 D. Azimova “Jannatga yo‘l” dostonida davr va shoir shaxsi muammosi talqini .....................................................................................................218 MUNDARIJA 3 “TAFAKKUR ZIYOSI” ilmiy-uslubiy jurnali 2021/4-son TAHRIRIYAT MINBARI SHARAFLI KASB MAS’ULIYATI HAQIDA O‘YLAR Shavkat Safarovich Sharipov – pedagogika f.d., professor Jizzax davlat pedagogika instituti Usmonjon Qosimov – fil.f.d., Jizzax davlat pedagogika instituti Bu mavzudagi o‘y-xayolllar va muammolarimizga hazrat Alisher Navoiy hikmatlari va saboqlari eng to‘g‘ri va oqilona javob bo‘la oladi. Navoiyning ustoz va shogirdlik munosabatlari xususida bitgan birgina baytida ifodalangan shart va talablar ham teran ma’nolari bilan o‘ziga xos bir dastur bo‘la olishi mumkin: Haq yo‘lida kim sanga bir harf o‘qutmish ranj ila, Aylamak bo‘lmas ado oning haqin yuz ganj ila. (“Mahbub ul-qulub”) Haq yo‘lida, ya’ni Olloh yo‘lida beg‘araz, beta’ma saboq berish kerakligi uqdirilgan; Ikkinchidan esa, ustozning dars-sabog‘i talabalarni haqiqat, to‘g‘rilik va ezgulikka boshlashi lozim. Yana muhimi: o‘zgalarga saboq berish uchun ustoz bir umr o‘qitish-o‘rgatish mashaqqatini, ranj-zahmatini sabr-bardosh bilan chekishi talab etiladi. Barchamiz uchun birinchi ustoz – ota va onalarimiz bo‘ladi. Garchi ota-onalarimiz o‘zlari qiyin sharoit tufayli o‘qimagan bo‘lsalar- da, lekin ularning o‘qishga, ilm va ijod ahliga munosabati ibratli bo‘lgan. “Mehnatning og‘iri- o‘qish, ilm olish”,– der edi keksalarimiz. Yaxshi ota-onalar farzandlari, yaqinlariga, qo‘ni-qo‘shni va mahallasidagilarga ham so‘zi, ishi va to‘g‘ri maslahati bilan ta’sir eta oladi. O‘qituvchi-ustozlar esa yuzlab, minglab yoshlarga saboq berishi va ularning ongu-tafakkuriga va qalbiga ta’sir o‘tkaza olishi mumkin. O‘qituvchi-murabbiylarning hayotda va jamiyatda tutgan yuksak mavqe-martabasining qadri ham zimmasidagi vazifasining muhim va sharafli ekanligi bilan bog‘liq. Shu boisdan ham shoir va mutafakkirlar Ustoz-muallimsiz qolsa bir zamon, Qaro bo‘lur edi butun jahon. deb, o‘qituvchilik kasbi qanchalar ulug‘ligini ta’kidlashgan, ayni paytda, uning jamiyat va xalq oldidagi burch-mas’uliyati nechog‘lik yuksak va sharafli ekanligidan ham ogoh etishgan. Chinakam o‘qituvchilik darajasiga yetishish uchun umrbod izlanish va hayotni muttasil o‘rganish, teran mushohada qilish qobiliyati kerak bo‘ladi. O‘quvchilariga saboq berishi uchun o‘qituvchi ulardan o‘n, balki yuz karra ko‘p o‘qigan, o‘qiganlarini uqqan, anglab yetgan bo‘lishi shu yuksak talablarning biridir. Muqaddas kalom va hadislarda ham ustod va shogirdlik insoniyat tamadduni uchun qanchalar zarur va ahamiyatli ekanligi ta’kidlangan. Ko‘p asrlik tariximiz va buyuk ajdodlarimiz hayoti va hikmatlari misolida ham bunga ishonch hosil qilamiz. Masalan, “Boburnoma”da o‘tmishda ilm toliblarining, jumladan, shahzoda va beklarning ham ustozlardan dars-saboq olishlarida qanchalik odob saqlashi, hamisha diqqat-e’tiborli bo‘lganligi xususida shunday ibratli bir voqea keltiriladi: zamonasining piri komillaridan bo‘lgan Xoja Ahror Valiyning navbatdagi va’zxonlik-suhbati chog‘ida kutilmagan holat voizning diqqatini tortadi. Ya’ni ustozga hurmati, irodat-e’tiqodi baland bo‘lgan va juda xushxulq bir sultonzodaning ko‘p betoqat bo‘layotgani va nimadandir ozor chekayotganday qiynalib o‘tirganini sezib qoladi. Suhbatini tamomlagandan so‘ng xodimlariga o‘sha sultonzoda muridi “o‘tirgan joyni ko‘zdan kechiringlar”, – deb buyuradi. Qarashsa, haligi sultonzoda o‘tirgan to‘shanchi-sholchaning ostida uchi pichoqday o‘tkir tig‘li suyak chiqib turgan ekan. O‘sha o‘tkir tig‘li suyak sultonzodaning oyog‘i-soniga ancha botib kirgan va yaralagan. Shu holatda ham sultonzoda tanasidagi jarohat og‘rig‘iga chidab o‘tirgan va ustozining va’zini oxirigacha tinglagan ekan... Yoxud Shayx Sa’diyning mashhur “Guliston” dostoni necha yuz yillar davomida oliy madrasalarda darslik sifatida o‘qitilib kelingani ma’lum. (Yosh Alisher Navoiy. Husayn Boyqarolar ham bu kitoblarni katta qiziqish bilan mutolaa qilishgan) Asardagi hikoyatlarda ham ustoz-shogird munosabatlari va ularning saboq olishlarida qunt va intizom bilan birga ustozning talabchanligi alohida ahamiyat kasb etishi hayotiy misollar orqali bayon etiladi. Chunonchi, o‘sha davrdagi bir podshohning o‘g‘li ustozning dars- saboqlariga e’tiborsizlik va quntsizlik qilganligi oqibatida boshqa hamsaboqlariga nisbatan chalasavod bo‘lib qoladi. Podsho buning sabablarini surishtirib, bilgandan so‘ng o‘g‘lining bo‘yniga bir taxta bitik osib qo‘ydiradi va bu taxtaga shunday satr yozdiradi: Yüklə 4,15 Mb. Dostları ilə paylaş:
|