Investitsiya loyihalari tahlili

Ilm iy izlanish va rivojlanish loyihalari (R&D).
Yngi m ahsulotni ishlab chiqarish, qurilish sohasidagi izlanishlar yoki 
yangi inform atsion 
boshqaruv tizim larini ishlab chiqish quyidagi 
xususiyatlar 
bilan 
xarakterlanadi: 
loyihaning 
bosh 
m aqsadi 
aniq 
belgilangan, lekin alohida m aqsadlar xususiy natijalarga erishishi doirasida 
aniqlanishi kerak; loyihaning yakunlanishi va davom iyligi muddati 
oldindan aniqlangan, ularga iloji boricha aniq rioya etish zarur, ammo ular 
olingan oraliq natijalar va loyihaning um um iy siljib borishiga bog’liq 
ham da to ’g ’rilanishi ham kerak; loyihaning harajatlar rejasi odatda 
ajratilgan assignatsiyalar va oz m iqdorda loyihani haqiqatda siljib 
borishiga 
b o g ’liq; 
asosiy 
cheklashlar 
qu w atlard an
foydalanish 
im koniyatlarini cheklanganligi bilan b og’liq (uskunalar va m utaxassislar). 
Q oidaga asosan, mavjud quvvatlar loyihaning harajatlari va uning 
tayorgarlik m uddatini aniqlab beradi. B unday loyihalarga innovatsion 
loyihalarni misoli qilish mumkin.
T a sh k iliy m a sa la la r 
Korxonani 
qayta 
qurish, 
yangi 
boshqaruv 
tizim ining 
kontseptsiyalarini realizatsiya qilish, yangi tashkilotni tuzish yoki xalqaro 
forum o ’tkazish - loyiha sifatida quyidagicha xarakterlanadi: loyihaning
25

---

maqsadlari oldindan aniqlangan, biroq loyiha natijalarini sifat va m iqdor 
k o ’rsatkichlarini 
yuqoridagi k o ’rsatilgan loyihalarga nisbatan aniqlash 
qiyinroq, chunki ular tizim ning tashkiliy jihatdan yaxshilashi bilan b o g ’liq; 
m uddat va davom iylik taxm inan belgilanadi; resurslar im koniyat doirasida 
belgilanadi; loyiha harajatlari aniq belgilanadi va iqtisodiy nazoratga 
q o ’yiladi; 
biroq 
loyihaning 
siljib 
borishi 
yuzasidan to ’g ’rilanish 
(korrektirovka)ni talab qiladi.
Iq tiso d iy lo y ih a la r 
K orxonalam i xususiylashtirish, auditorlik tizim ini tashkillashtirish, 
yangi soliq tizim ini kiritilishi - bu o ’zining xususiyatlariga ega b o ’lgan 
barcha iqtisodiy loyihalar: loyihaning m aqsadi tizim ning iqtisodiy 
k o ’rsatkichlari ishlashining yaxshilanishi hisoblanadi, shuning uchun 
ulam i avvalroq k o ’rib chiqilgan holatlarga nisbatan baholash qiyinroqdir; 
m aqsadlar taxm inan belgilanadi, lekin loyihani siljib borishi bo ’yicha 
to ’g ’rilanishini (korrektirovka) talab qiladi; loyiha m uddatlari ham xuddi 
shunday, loyiha uchun resurslar zaruriyat yuzasidan im koniyat doirasida 
taqdim etiladi; harajatlar taxm inan aniqlanadi, iqtisodiyligi nazorat qilinadi 
v a loyihani siljib borishi aniqlanadi. Bu shuni bildiradiki, iqtisodiy 
natijalarga belgilangan 
m uddatlarda 
o ’m atilgan 
harajatlar 
asosida 
erishilishi kerak, resurslar talab b o ’yicha taqdim etiladi.