I bo’lim. Konserva korxonalari jihozlari

SHPik keskichlar 
SHPik keskich – bu mahsulotni ma’lum o’lcham va shakldagi bo’laklarga 
bo’lish usuli bilan maydalash mashinasi hisoblanadi. Masalan, kolbasa yoki 
go’sht noni ishlab chiqarish uchun shPig keskichlarda 4x4x4 –dan 12x12x12 
mm 
o’lchamgacha bo’lgan qalin yog’i (shPik) kesiladi. SHPik kesish mashinasining 
asosiy ishchi organi kesish mexanizmi bo’lib, uni yordamida maydalangan 
mahsulot (shPig, qaynatilgan suyaksiz go’sht) avval Parraklarga kesiladi, so’ngra 
bruslarga, oxirida esa kubiklarga kesiladi. Demak, kesish jarayoni uch 
koordinatada amalga oshiriladi. 
Kesish mexanizmining konstruktsiyasi bo’yicha shPik keskichlar disk va 
Plastinasimon Pichoqli bo’ladi. Birinchisida mahsulot Parraklar va brusoklarga 
aylanuvchan Pichoqlarda bo’linadi, ikkinchisida – lentali (Plastinkali) ramkaga 
tortilgan ilgarilanma-qaytuvchi harakatli Pichoqlar yordamida kesiladi. 
Kubiklarning tamomila hosil qilinishi har ikkala konstruktsiyadagi shPik kesish 
mashinalarida o’roqsimon Pichoqlar yordamida kesib, amalga oshiriladi.
Disk Pichoqli shPik kesish mashinalari kichikroq unumdorlikka ega. 
SHPik kesilishi sifati yomon. Ishlab chiqarishda ular kam uchraydi. Mahsulot 
yuklash usuli bo’yicha shPik keskichlar gorizontal va vertikal turlarga ajraladi. 
FSHM-2 gorizontal shPik kesish mashinasi.
Mashinaning (62-rasm) asosi 
cho’yan Plitadan 1n iborat. Plita ustida chaP tomondan tumba 2, o’ng tomonda esa 
ikki cho’yan ustunlari 3 bo’lib, unda mahsulot uzatuvchi, yuritma va kesuvchi 
mexanizmlar o’rnatilgan. Mahsulot uzatuvchi mexanizm ikki sektsiyali ta’minlash 
korobkalari 10 va turtkichdan 9 iborat. Maydalanishi kerak bo’lgan shPik bruschalari 
ta’minlash korobkasiga joylashtiriladi, qoPqog’i berkitiladi, va mahsulot uzatish 
mexanizmi 180
o
–ga shunday buriladiki, korobkaning shPik solingan sektsiyasi kesish 
mexanizmining qarshisida bo’lsin. Bu vaqtda ta’minlash korobkasining kesish 

---

171 
mexanizmi oldida bo’lmagan ikkinchi sektsiyasi shPik bilan to’ldiriladi. SHPik 
brusokini maydalash oPeratsiyasi tugatilgach ta’minlash korobkasi yana 180
o
-ga 
aylantiriladi va ikkinchi sektsiyadagi shPik maydalana boshlaydi, birinchi sektsiyaga 
esa yana brusok solish davom etadi va h..k. 
62-rasm. FSHM-2 gorizontal shPik kesish mashinasi: 
a –
umumiy ko’rinish: 1-Plita; 
2 - 
tumba; 
3-
ustunlar; 
4 
- val; 5 – 
o’roqsimon Pichoq; 6-Pichoq vali; 7 – Pichoqli ramka; 
8 - 
vertikal ramka; 
9-turtkich; 10 –ikki sektsiyali korobka; 11-elektrodvigatel; 12 - chervyakli 
reduktor; 13 - ekstsentrik, 14-Polzun; 15 - burchakli richag; 16 - 
shesternya; 17 – g’ov qobig’i; 18 – zichlagich (germetik); 19- fiksator;
20- rostlagich; 21- tog’ora (deja); 
b
- reykani berish mexanizmi: 1 - flanets; 2 - shatun; 3 - sheka; 4 - 
yetakchi ekstsentrik; 5-disk; 6- ekstsentrik; 7 -turg’un sheka; 8 – shatun 
o’qi; 9- bolt; 10 –ko’rsatkich strelka; 11- shkala; 
v
– shPik kesish mashinasining kinematik sxemasi: 1- yetakchi val
shesternyasi; 2,3- oraliq shesternyalari; 4 –val shesternyasi; 5 –reyka 
shesternyasi; 6 - konussimon shesternya; 7- mufta; 8 – ishga tushurish 
mexanizmi; 9 - PodshiPnik; 10 - ekstsentrik; 11 - burchag richagi; 12- 
Pichoqli ramkalar; 13 –buriluvchi qurilma. 
Mahsulot uzatish va kesish mexanizmlarini yuritish elektrodvigatel 11-dan 
(quvvati 1,7 
kVt,
aylanish tezligi 1420 
ayl/min
) chervyakli reduktor 12, so’ngra 
turtkich vali 16 va ekstsentrikli kesish mexanizmining vali 13 harakatga keltiriladi. 
Ta’minlash korobining o’zi aylanib ketmasligi uchun shPikni maydalash vaqtida 
fiksator 19 o’rnatilgan. Uchida yog’och Porshenli turtgich 9 tishli reyka bilan 

---

172 
tutashgan. Reyka shesternya 16 yordamida harakatga keltiriladi. SHesternya maxsus 
mexanizm yordamida turtkich valining har bir aylanishi natijasida ma’lum 
burchakga buriladi va reykani turtkich bilan birgalikda shPik qalinligiga teng 
masofaga suradi.
Reykaning mahsulot berish mexanizmi (62-rasm, 
b
) o’q yordamida shatunga 2 
ulangan va soat strelkasiga qarshi uzluksiz aylanuvchi flanetsdan 1 tashkil toPgan. 
SHatun o’z navbatida ikki shcheklar 3 bilan ulangan. SHcheklarda muvofiq ikki 
yetakchi ekstsentrik 4 o’rnatilgan. SHcheklar tebranma aynanuvchi harakatni 
amalga oshiradi va ekstsentriklar yordamida diskni 5 ma’lum burchakka, u bilan 
birgalikda shesternyani reykasi bilan buradi.
Quzg’almas shchekaga 7 o’rnatilgan ekstsentrik 6 harakatli shchekalar 3 soat 
strelkasiga qarshi yo’nalishda qo’zg’algan vaqtda diskni 5 burilishdan tutib qoladi. 
Turtkich tishli reykasi uzatadigan silijishning qiymatini o’zgartirish uchun shatun 
gaykasi bo’shatiladi vaa bolt 9 aylantiriladi, natijada shatun o’qi flanetsdagi 1 
yo’nilgan joyda siljiydi va ekstsentrik o’zgaradi. Kerakli o’lcham shkala 11 bo’yicha 
aniqlanadi, unga qarab esa strelka 10 o’rnatiladi. SHPik keskichning kesish 
mexanizmining tuzilishi 62, 
a
-rasmda aks ettirilgan. Kesish mexanizmining 
etaklovchi valining so’ngida ekstsentrik 13 va Polzun 14 mavjud bo’lib aylanish 
vaqtida gorizontal tekislikda to’g’ri chiziqli ilgarilanma-qaytuvchi harakat qiladi.
Polzunga Plastina Pichoqli ramka 7 ulangan. Pichoqlar shPik brusokini gorizontal 
Parraklarga kesadi. Ramka 7 burchakli richagi 15 orqali vertikal Pichoq ramkasi 
bilan shunday tutashganki, ramka 7 gorizontal tekislikda harakatlanganda ramka 8
Pichoqlari bilan vertikal tekislikda harakat qiladi va shPik Parraklarini kvadrat 
kesimli brusoklarga bo’ladi. Oxirida brusokni kubiklarga kesish o’roqsimon Pichoq 5 
yordamida amalga oshiriladi. Bu Pichoq ergashuvchi valning uchiga ulangan va 
aylana harakat bajaradi. SHPik kubiklar tog’oraga 21 beriladi.
Kesish mexanizmi qobiq 17 bilan berkitilgan. Unda bloklashtiruvchi kontakt 
o’rnatilgan bo’lib, qobiq ochilganda elektrodvigatelni o’chiradi. Bunday 
konstruktsiya kerakli texnika xavfsizligini ta’minlaydi. 
62 
v 
-rasmda shPik keskichning kinematik sxemasi ko’rsatilgan.
Elektrodvigatel vali mufta 7 yordamida uzatuvchi val va unga kiygizilgan shesternya 
1 bilan ulangan. SHesternya 1 shesternya 2 bilan tishli birikkan holatda bo’ladi. 
Mufta 7 oraliq val orqali shesternya 3 va 4 bilan ham birikkan. Kesish 
mexanizmining yurutuvchi vali konussimon juftlik 6 orqali, turtkichning uzatish 
mexanizmi ma’lum burchakka burish qurilmasi orqali va ishga tushirish mexanizmi 8 
reykaning 5 shesternyasi orqali harakatga keltiriladi. 
Kesish mexanizmining yuritish valining uchida ekstsentrik 10 kiydirilgan. U 
burchakli richag 11 bilan ulangan Pichoqli ramkalar 12-ni harakatga keltiradi. SHPik 
keskichning sifatli ish darajasini ta’minlash uchun maydalanadigan mahsulotni 
sovutish tavsiya etiladi. 
FSHM-2 shPik keskichining unumdorligi mahsulot maydalanish darajasiga 
bog’liq. Kubiklarning o’lchami 4x4x4 
mm
bo’lganda unumdorlik 200 
kg/s
; 6x6x6 
mm
o’lchamda – 350; 8x8x8 
mm
o’lchamda – 500 va 12x12x12 
mm
o’lchamda - 
750 
kg/s
.

---

173 
Hozirgi vaqtda GGSHM gorizontal shPik kesish mashinalarining 
konstruktsiyalari yaratilgan va seriya qilib ishlab chiqariladi. Ularda kesish 
mexanizmiga shPik dastlabki holatga avtomatik qaytuvchi uzatish gidravlik 
harakatlanuvchi tsilindri amalga oshiriladi. Bu mashinalar shPikni 4,6,8,12 
mm
o’lchamdagi kubiklarga bo’ladi. Mashina unumdorligi 4x4x4 
mm
o’lchamli 
kubiklar bo’yicha 300 
kg/s
-ni tashkil etadi, energiya sarfi 5,6 
kVt
∗
s/t
.