Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ «AZƏrbaycan hava yollari» qsc mġLLĠ avġASĠya akademġyasi
Yüklə 3,55 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
64 Qurğunun konstruksiyası Qurğunun konstruksiyası «Rapiscan» firmasının SVS-232 yük rentgen keçidi ilə birgə işləmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Qurğu iki şkafdan ibarət olub, iki boru vasitəsilə birləşdirilərək keçid əmələ gətirir (şək. 3.5). Qurğunun qabarit ölçüləri 1940x1880x340mm-dir. Şkaflar 2mm qalınlıqlı əyilmiş dəmir təbəqədən və 25x25mm dəmir kvadrat profildən hazırlanmışdır. Qurğunun şkafları SVS-232 yük rentgen keçidinin transpor-terinin hündürlüyünə uyğun olaraq 367mm hündürlüklü boru da-yaqlar üzərində qurulmuşdur. Dayaqlar düpellər vasitəsilə döşə-məyə bərkidilir. Şək.3.5 Qurğunun prinsipial elektrik sxemi Şkafın hər birində müxtəlif səviyyələrdə iki detektor bloku yerləşdirilmişdir (şək. 3.6). Şkafın keçid tərəfindəki daxili divarı radioaktiv şüaların maneəsiz keçməsi məqsədilə 65 üzünə plastik çəkilmiş diktdən hazırlanmışdır. Qurğu, şkafın daxilinə girişi asanlaşdırmaq üçün onun kənar divarı boyu dörd vint vasitəsi ilə bağlanılan örtüklə təmin edilmişdir. Şkafın birində yalnız iki detektor bloku və yük keçən zaman qurğunun qoşulması üçün infraqırmızı ötürücü sxem yerləş-dirilmişdir. Əsas şkafda isə iki detektor bloku ilə yanaşı qurğunu qidalandıran +12V və +5V-luq qida blokları, mikrokontrollerlərin ölçü və idarəetmə sxemi, dörd rəqəmli göstərici tablo, idarəetmə düymələri və yük keçən zaman qurğunun qoşulması üçün infra-qırmızı ötürücü sxem yerləşdirilmişdir. 220V qida gərginliyinin girişi və həmçinin qurğunun mərkəzi nəzarət məntəqəsi ilə əlaqəsi üçün çıxışı da bu şkafda yerləşdirilmişdir. DB1- DB4 detektorlar bloku radioaktiv maddələrin ionlaş- dırıjı şüalanmasını TTL səviyyəli impulslara çevirir. İonlaşdırıcı şüalanmanın inten-sivliyinə uyğun olaraq impulsların sayı düz mütənasib olaraq artır. Detektor blokları XS1-XS4 ayırıcıları vasitəsi ilə 12V qida gərginliyi alır və impulsları A2 sxeminin DD1 «VƏ YA, YOX» məntiq mikrosxeminə ötürür. DD1 mikrosxemi detektor bloklarından gələn siqnalları cəmləşdirərək DD2 mikrokontrollerinin RC0- portuna sayılmaq üçün ötürür (şək. 3.6). DD2 mikrokontrolleri 4 MHs-lik ZQ1 kvarsı vasitəsi ilə sinxronlaşdırılır. Mikrokontrollerin işi onun proqramı vasitəsi ilə tənzimlənir. RC0 portundan girən siqnallar mikrokontrollerin TMR1 sayğacında 1 saniyə ərzində sayılır, detektorlar bloku dərəcələnmə əmsalına uyğun olaraq bölünür və A2 tablosuna indikasiya üçün çıxarılır. Tablo kimi 4 ədəd HG4 7 seqmentli yarımkeçirici işıq diod indikatoru istifadə olunur. Tablonun indikasiyası dinamik şəkildə həyata keçirilir (şək. 3.7). 66 Şək. 3.6. Qurğunun prinsipial elektrik sxemi 67 Şək. 3.7. İdarəedici panel Mikrokontrollerin RA0-RA3 çıxış portları HG1-HG4 indi-katorlarının ümumi katodlarına VT9-VT12 gücləndirici tranzis-torları vasitəsi ilə ardıcıl olaraq 60 Hs tezliklə qoşulurlar. Mikro-kontrollerin RD0-RD7 çıxış portlarından indikatorların seqment-lərinin VT1-VT8 gücləndirici tranzistorları vasitəsi ilə hər bir indikatorun katodu qoşulan zaman ona uyğun rəqəmin seqmentləri qoşulur. R12- R19 müqavimətləri indikatorlardan keçən cərəyanı məhdudlaşdırmaq üçün nəzərdə tutulmuşdur. Təbii radiasiya fonunun hüdud qiymətini mikrokontrollerin yaddaşına daxil etmək üçün qurğuda klaviatura nəzərdə tutul-muşdur. Mikrokontrollerin RB0-RB6 portlarına matris kimi (3 x 4) 12 düyməli klaviatura (A1) birləşdirilmişdir. Mikrokontroller proqramm vasitəsi ilə ardıcıl olaraq bütün qiymətləri sorğu edir. « » düyməsi (şək.3.7) basılmaqla 68 mikrokontrollerə fon şüa-lanmasının yeni hüdud qiymətini daxil etmək olur. Bu vaxt rəqəmlər yanıb – sönməyə başlayır. «0 - 9» qiymətləri vasitəsilə yeni hüdud qiyməti daxil edildikdən sonra «00» düyməsi basılaraq mikrokontrollerin yaddaşına yazılır. Ölçmə zamanı mikrokontrollerdə radiasiyanın cari qiyməti fon şüalanmasının hüdud qiyməti ilə müqayisə edilir və cari qiymət onu üstələdikdə mikrokontrollerin RA4 portu vasitəsi ilə HA1 səs vericisi işə qoşularaq işçi personalı radioaktiv yük haqqında xəbərdar edir. Mikrokontroller vasitəsilə aparılan bütün dəyişikliklər və ölçmələr RC6 və RC7 portları vasitəsilə personal kompüterlə mü-badilə aparmaq üçün DD3 çevirici mikrosxeminə ötürülür. Burada mikrokontrollerin TTL səviyyəli siqnalları RS-232 siqnalına çevrilərək mərkəzi kompüterin COM portuna, oradan gələn siq-nallar isə TTL səviyyəsinə çevrilərək mikrokontrollerə ötürülür. Qurğunun yük keçən vaxtı qoşulması üçün şkafın birində infraqırmızı ötürücü, digərində isə fotoelektron qəbuledici – qoşucu yerləşdirilmişdir. İnfraqırmızı fotoötürücü iki gözləyici multivibrator əsasında qurulmuşdur. İki multivibrator DD1 və DD2 dövrə üzrə birləşdirilərək generator əmələ gətirmişdir. Generator 0,1 ms uzunluqlu və tezliyi 1,5 kHs olan impulslar əmələ gətirir. Burada C1, R1 dövrəsi siqnalın uzunluğunu, C2, R3 dövrəsi isə onun periodunu müəyyən edir. DD1 və DD2 mikrosxeminin 12-ci ayağından çıxan siqnal VT1 tranzistorunda gücləndirilərək VD1 infraqırmızı işıqdioduna verilir. İşıqdiodunun infraqırmızı impulsları şkafda hazırlanmış deşiklərdən yük keçən yerin aşağı hissəsini kəsərək infraqırmızı fotoqəbulediciyə daxil olur. VD1 fotoqəbuledicisinə düşən infraqırmızı impulslar burada elektrik impulslarına çevrilərək və gücləndirilərək DD1 mikrokontrollerinə daxil olur. Mikrokontroller gələn siqnalları 69 daim izləyir. Siqnallar aramsız olaraq gəlirsə mikrokontrollerdə heç bir dəyişiklik baş vermir. Yük nəzarət üçün iki şkafın arasından keçəndə, infraqırmızı şüalandırıcıdan gələn impulsların qabağını kəsdikdə, DD1 mikrokontrollerə gələn impulsların ardıcıllığı kəsilir. Bu vaxt mikrokontroller VT1 tranzistorunu açır və K1 relesini qoşur, o, da öz növbəsində K1.1. və K1.2. kontaktlarını qapayır. K1.1. kontaktları qurğunun ölçü sxeminə +5V gərginliyi, K1.2. kontaktları isə detektor bloklarını +12V ilə qidalandıran qida mənbəyi 220V şəbəkəsinə qoşur və qurğu növbətçi rejimindən tam işçi rejimə keçir. Yük keçdikdən sonra mikrokontrollerin GP5 girişinə yeni-dən VD1 fotoelektron qapayıcıdan impulslar ardıcıllığı daxil olmağa başlayır. Lakin növbəti gələn yükə kimi qurğunun işində fasilə olmasın deyə mikrokontroller onu hər sonuncu yükdən sonra 2 dəqiqə qoşulu saxlayır. Qurğunu iki qida bloku qidalandırır. Bunlardan biri +5V qida bloku kompensasiya tipli «Jakobs» firmasının qida bloku- dur. Bu blok gözləmə rejimində yalnız fotoverici və fotoqə- buledicini qidalandırır və yalnız yük keçdikdə +5V ölçü sxem- lərini qidalandırır. +12V qida bloku «Jakobs» firmasının MEE- 1312 RS tipli impuls qida blokudur. Bu blok detektor bloklarını qidalandırır və yalnız yük keçən zaman qoşulur. +5V-luq qida bloku 1,0 A, +12V-luq qida bloku isə 2,5A cərəyan vermək qabi-liyyətinə malikdir. Qurğu qoşulan ilk anda və ya fon şüalanmasının hüdud qiyməti dəyişdirilən zaman bu haqda informasiya həm də mərkəzi nəzarət kompüterinə verilir. Mərkəzi nəzarət kompüterində fon şüalanmasının hüdud qiyməti və cari şüalanmanın qiyməti zamandan asılı olaraq sürü-şən qrafik şəklində əks olunur (şək. 3.8). Cari şüalanmanın qiyməti fon şüalanmasının hüdud qiy- mətindən artıq olduğu halda qrafikin buna uyğun hissəsi qırmızı rəngdə göstərilir və onun qiyməti, vaxtı və tarixi 70 yazılmaqla qrafikin üstündəki cədvəldə əks olunur və eyni zamanda kom-püterin yaddaşına yazılır. Şək. 3.8. Fon və cari şüalanmanın monitorda qrafik təsviri Yüklə 3,55 Mb. Dostları ilə paylaş:
|