Azərbaycan respublġkasi təHSĠl nazġRLĠYĠ «AZƏrbaycan hava yollari» qsc mġLLĠ avġASĠya akademġyasi

5.2. Radioaktiv materialların daĢınması üzrə 
 məhdudiyyətlər 
 
Radioaktiv maddələrin xüsusi xarici əlamətləri, yəni rəngi, 
qoxusu və s. olmadığından onları yalnız radioaktiv şüaları 
aşkarlama qabiliyyəti olan cihazların köməyi ilə aşkarlamaq 
mümkündür. 
Radioaktiv maddələr təhlükəli yüklərin 7-ci sinfinə aiddirlər 
və 
xüsusi aktivliyi 74 kBk/kq (0,002 mk Ku/q)- 
dan böyük olan
 
radioaktiv maddələr bu sinfə aid edilir. Xüsusi aktivliyi 
74 
kBk/kq
-dan aşağı olan radioaktiv maddələr, eləcə də, tərkibinə 
çətin parçalanan radioaktiv elementlər daxil olan cihazlar, 
məsələn, saatlar, televizorların elektron boruları, aparatlar və 
başqaları aviasiya təhlükəsizliyinə və uçuşların təhlükəsizliyinə 
hədə yaratmadığından onlar təhlükəsiz radioaktiv maddələrə aid-
dir və hava nəqliyyatında adi yüklər kimi daşınır. Aktivliyi yuxa-

---

139 
rıda göstərilən həddən artıq olan radioaktiv maddələr kate-
qoriyalara bölünür (cədvəl 5.1) və onların hava yolu ilə daşın-
masında qabların və bağlamaların, daşınma şərtlərinin və təhlü-
kəsizlik tədbirlərinin təsviri Mülki Aviasiyanı idarə edən dövlət 
orqanı tərəfindən verilir. Bu baxımdan radioaktiv maddələri 
vaxtında aşkar etmək və onların doza gücünü ölçmək aviasiya 
təhlükəsizliyinin təmini üçün çox vacibdir.
Radioaktiv yüklər daşınarkən onların nəqliyyat indeksləri 
nəzərə alınır. Nəqliyyat indeksi (Tİ) 50-dən artıq olan radioaktiv 
materiallar eyni zamanda daşına bilməz. Məsələn, əgər şirkətin 
20 bağlaması varsa, onların hər biri üzrə radiometrin göstəricisi 
1m məsafədən 3,0 nəqliyyat indeksi olarsa, o zaman şirkət 
yükdaşıyana 50/3, yəni 16 bağlamadan artıq yük verə bilməz. 
Qablaşdırılmış yüklərin və nəqliyyat indekslərinin kateqoriyaları 
Cədvəl 5.1 
Şərtlər 
Nəqliyyat 
indeksi 
Xarici səthin istənilən nöqtəsində 
maksimal şüalanma dozası 
Kateqo- 
riyalar 
0 

0,005mZv/saat (0,5mRem/saat) 
I-ağ 
0,1-1 
0,005mZv/saat - 0,5mZv/saat
(0,5mRem/saat - 50 mRem/saat) 
II-sarı 
>1-10
0,5mZv/saat - 2mZv/saat 
(50 mRem/saat - 200mRem/saat) 
III-sarı 

10 
>2mZv/saat (200mRem/saat) 
III-sarı


Müstəsna istifadə şəraitində daşınmalıdır. 
Qeyd: 1 Zv = 100 Rem
Şəkil 5.6-də Beynəlxalq qablaşdırma etiketləri, onların 
müvafiq doza gücü və nəqliyyat indeksi göstərilmişdir.

---

140 
Kateqoriya- I Ağ etiket 
Kateqoriya- II Sarı etiket 
Kateqoriya- III Sarı etiket