Международный
научный
журнал
№
6
(100),
часть
1
«
Новости
образования
:
исследование
в
XXI
веке
»
январрь
, 202
3
г
332
BOSHLANG’ICH SINF O'QITUVCHILIK FAOLIYATIDA PEDAGOGIK NIZOLARNI KELIB
CHIQISH SABABLARI VA OLDINI OLISH OMILLARI
Bazarova Shirin Desyarovna
Nizomiy nomidagi Toshkent davlat pedagogika universiteti
Boshlang’ich ta‘lim fakulteti talabasi
Annotatsiya:
Mazkur maqolada boshlang’ich ta’lim jarayonida o’qituvchi faoliyatida
pedagogik nizolarni kelib chiqish sabablari va oldini olish omillari haqida fikr-mulohazalar
yurutilgan.
Kalit so’zlar:
Ta’lim tizimi, pedagogik nizo, boshlang’ich ta’lim, o’qituvchi, odob-axloq,
Maxbub – ul – qulub.
«Pedagogik jarayondagi aloqalar tizimida o’qituvchi bilan o’quvchi o’rtasidagi
muomila – munosabatlar katta o’rin egallaydi. Muallim pedagogik jarayonda asosiy
figura, yetakchi kishidir. Unga yosh avlodni o’qitish va tarbiyalash vazifasi yuklatilgan.
O’qituvchi pedagogik ishda fidoyilik ko’rsatib, muallimlik
burchini yuksak darajada
bajarib, bolalarga bilim berib,
ular qalbiga halollik, go’zallik, haqiqat, odob – axloq
nurini singdira olganliklari, hushmuomilada bo’lganliklari uchun bunday obro’ va
xurmatga erishganlar. Afsuski, hamma muallimlar haqida ham shunday deb bo’lmaydi.
O’zining dangal muomilasi bilan bolaning ko’nglini o’qishdan sovitib, dilini o’rinsiz
ranjitadiganlar ham uchrab turadi.
Pedagogik amaliyot, badiiy adabiyotda bunga misol
bo’ladigan dalillar ko’p. Bundaylar yoshlar tarbiyasiga, ularning axloqiga salbiy ta‘sir
etadilar. Tarbiyaviy ishlarga tuzatish qiyin bo’lgan darajada ziyon yetkazadilar.
Natijada
o’qituvchi bilan o’quvchi, talaba o’rtasida nizo tug’ila boshlaydi.
81
Barkamol ijodkor shaxsni shakllantirishga, tarbiyalashga
doir axloqiy normalar
pedagogik etikada ifodalangan. Tarbiyalanuvchiga ijobiy ta‘sir o’tkazish shartlaridan
biri bo’lgan ishonch bilan unga nisbatan qo’yilayotgan talablarning birligidir. Bu
qonuniyat pedagogik amaliyotda ko’p marta sinovdan o’tgan va o’zini oqlagan.
Muallimlar, talabalar bilan o’tkazilgan suhbat natijalari
shundan dalolat beradiki,
maktabda hushmuomila o’qituvchilar bilan bir qatorda bolalarga juda – behudaga duk
o’rib, baqirib muomila qiladigan o’qituvchilar ham uchraydi. Bunday muomila
jamiyatda qabul qilingan umuminsoniy va milliy axloqiy normalarga to’g’ri kelmaydi.
Bunday o’qituvchilar bolalar orasida obro’ orttira olmaydilar.
Pedagogik jarayon,
tarbiya jarayoni, odamlarning tabiati shu darajada murakkabki,
muallim ba‘zan istasa – istamasa ko’pollik
qilishga
«majbur»
bo’ladi, o’quvchi
muallimning o’rinli talablarini bajarmayotgan paytlarida u o’zini tuta olmay qoladi.
81
Хоliqоv А. Pеdаgоgik mаhоrаt (darslik). -T., 2011.