O'mt obloshka cdr

13-Mavzu: Kompyuter tarmoqlari haqida umumiy ma’lumot. 
Reja: 
1.
Kompyuter tarmoqlari
2.
Kompyuter tarmoqlari turlari 
3.
Kompyuter tarmoqlarining tuzilishi 
Tayanch so‘z va iboralar: network, mijoz, LAN, Local Area Network, 
server, bir rutbali tarmoq, fayl-server, papka, ma’murlash . 
Tarmoq (network) – bu ikkita va undan ortiq kompyuterlar guruhi 
bo‘lib, o‘zining apparat va dasturiy resurslaridan birgalikda foydalanish 
imkonini beradi. Tarmoqning bir necha turlari mavjuddir: ikkita o‘zaro 
ulangan kompyuterlardan tashkil topgan tarmoqlar va turli shahardagi 
kompaniya ofislarini birlashtiruvchi tarmoqlar. Bitta ofis yoki bitta 
binoda joylashgan kompyuterlarni birlashtiruvchi tarmoq lokal tarmoq 
(Local Area Network – LAN) deyiladi. Lokal tarmoqning mijoz-server va 
bir rangli (peer-to-peer –teng huquqli) kompyuterlarning ulanish 
sxemasiga asoslangan turlari mavjuddir.
Mijoz-server tarmog‘i. Mijoz-server tarmog‘ida har bir Kompyuter 
faqat bitta vazifani: yoki server vazifasini, yoki mijoz vazifasini bajaradi. 
Server o‘z resurslarini tarmoqning hamma mijoz kompyuterlariga 
taqdim qilish uchun mo‘ljallangan. Tarmoqning boshqa kompyuterlari 
mijoz vazifasini bajaradi 
Server 
vazifasini bajaruvchi kompyuterda mijoz vazifasini bajaruvchi 
kompyuterga nisbatan xotira hajmi katta bo‘lgan tezkor xotira va qattiq 
disk, tezligi yuqori bo‘lgan protsessor o‘rnatilgan bo‘ladi.
Mijoz-
kompyuter 
– bu operatsion tizim o‘rnatilgan oddiy shaxsiy kompyuter 

---

bo‘lib, lokal tarmoqning boshqa kompyuterlari bilan emas, faqat server 
bilan ulangan kompyuterdir. 
Bir rutbali tarmoq. Bir rutbali tarmoqda har bir kompyuter unga 
ulangan kompyuter bilan bog‘lanishi mumkin (8.2-rasm). Aslida, har bir 
kompyuter ham mijoz, ham server sifatida ishlashi mumkin; agar 
kompyuter printer, papka, disk va kompyuterning boshqa resurslaridan 
foydalanish imkonini bersa, u holda bir rutbali tarmoqda server 
vazifasini bajaradi. 
Bir rutbali tarmoqlar, odatda, uncha katta bo‘lmagan ofislarda yoki 
katta tashkilotlarning bo‘limlarida o‘rnatiladi. Bu turdagi tarmoqning 
afzalligi, biror-bir kompyuterni fayl-server qilib tayinlashga ehtiyojning 

---

yo‘qligidir. Ko‘pchilik bir rutbali tarmoqlar, kompyuterga ulangan har 
qanday qurilmadan foydalanish 
imkonini beradi. Kamchiligi esa uzatilayotgan axborot 
xavfsizligining pastligi va tarmoqni nazorat qilishning sustligidir. Mijoz-
server tarmog‘i esa bu vaqtda markazlashtirilgan ma’murlashni amalga 
oshirish imkonini beradi. 
Savol va topshiriqlar 
1.
Kompyuter tarmoqlari nima? 
2.
Kompyuter tarmoqlari turlarini ayting? 
3.
Kompyuter tarmoqlarining tuzilishini chizing?
 
4.
Tarmoq vazifasini tushuntiring?
 
5.
Kompyuter tarmoqlariga talablar?