Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Dərinin iltihabı
Dərinin iltihabi xəstəlikləri bu orqanın ən çox yayılmış zədələnmələrinə aiddir. 
Bu, onun bədənin üst səthində yerləşməsi ilə əlaqədardır ki, nəticədə dəri ən müxtə-
lif floqogen amillərin: mexaniki (zədələr), fiziki (yüksək və aşağı temperaturların, şüa 
enerjisinin və s. təsiri), kimyəvi (turşular, qələvilər və s.), bioloji (müxtəlif mikroorqa-
nizmlər) - qarşılıqlı təsirinə məruz qalır. Bu ekzogen amillərdən başqa, dəridə baş verən 
iltihabi proseslər endogen səbəblərlə də şərtlənə bilər (immun komplekslər, müxtəlif 
mediatorlar, immunsəllahiyyətli hüceyrələr, azot mübadiləsi və şişlərin dağılması məh-
sulları və s.).
Məlumdur ki, iltihab - müxtəlif patogen qıcıqlandırıcılar vasitəsilə toxumaların zə-
dələnməsinə qarşı orqanizmin göstərdiyi mürəkkəb kompleks yerli reaksiyasıdır. 
Dəridə baş verən iltihab prosesləri təkcə onları törədən səbəblərlə deyil, həm də 
inkişaf xarakterinə, zədələnmə sahəsinə görə fərqləndirirlər. Aydındır ki, iltihab reak-
siyalarının belə müxtəlifliyi nəzərə çarpan digər orqanı tapmaq çox çətindir. Ona görə 
də, dərinin iltihabi zədələnmələrini təsnifatlaşdırmaq da çətindir (bu, xüsusilə allergik 
iltihab proseslərinə aiddir). İndiyə qədər dərinin tam, dəqiq və hərtərəfli təsnifatı ve-

---

43
rilməmişdir. Bir çox müəlliflər immun və qeyri-immun iltihabı ayırd edirlər. Bu bölgü 
müəyyən dərəcədə şərtidir, belə ki, bu 2 formanın hər birində eyni hüceyrələr iştirak edə 
bilər. Bununla belə, bu bölgü çox əhəmiyyətlidir, belə ki, iltihabın bu növündə hüceyrə 
mexanizmlərinin hansı formasının iştirak etdiyini müəyyən etməyə imkan verir. Mövcud 
təsnifatları ümumiləşdirərək dərinin iltihabi xəstəliklərinin aşağıdakı təsnifatını təklif 
etmək olar (cədvəl 2).
Cядвял 2. Дяринин илтищабы
İltihab proseslərinin mərhələləri
İltihab prosesi aydın nəzərə çarpan mərhələlərlə səciyyələnir. A.İ.Strukov (1990) 
iltihabın aşağıdakı mərhələlərini ayırd edir:
1. zədələnmə və ya alterasiya mərhələsi;
2. ekssudasiya və ya qandan və limfadan toxuma mayesinin xaric olması ilə birlik-
də mikrosirkulyator sistemin reaksiyası;
3. bərpa və ya proliferasiya mərhələsi