Dərslik rəHBƏRLİk azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin 24 saylı

Profilaktika
Biogen stimulyatorları, adaptogenlər, palçıqla müalicə, kükürd və radon vannaları, 
onkoloji xəstəliklər və İİV-ə görə müayinələr.
QIZILCA
Qızılca (morbilli)
–virus etiologiyalı yüksək kontagiozlu infeksion, kəskin xəstə-
lik olub, artan temperatur, yuxarı tənəffüs yollarının kataraktı, konyuktivit, generalizə 
olunmuş səpgi və patoqnomonik enantema ilə xarakterizə olunur. 
Epidemiologiya
• 
Çox vaxt 1-5 yaşlarında olan uşaqlarda təsadüf edilir, lakin bütün yaş həddlə-
rində ola bilər 
• 
İnfeksiya mənbəyi – xəstə insan
• 
İnfeksiyanın ötürülmə yolları – hava-damcı 
• 
İnkubasi ya dövrü qış və yaz vaxtlarında olur, sporadik hallar isə bütün il 
boyu təsadüf edilir
• 
İmmunitet ömürlükdür
• 
Virusdaşıyıcılıq qeyd olunmur
• 
prodromal dövr başlamazdan 1-2 gün əvvəl xəstə yoluxucu olur (həqiqi səpgilə-
rin əmələ gəlməsindən 3-5 gün əvvəl), səpgilər əmələ gəldikdən 4 gün sonra yoluxucu 
dövr bitir
Etiopatogenez.
Törədicisi - Paramyxoviridae fəsiləsindən, Morbillivirus mənşəli 
RNT-tərkibli virusdur. Qızılca virusu tənəffüs yollarının epitelinə düşərək onu zədələyir, 
hematogen yolla regionar limfa düyünlərinə, dəri və selikli qişalara keçir, epitelial hü-
ceyrələrdə virusun replikasiyası baş verir. 
Qızılcanın gedişini şərti olaraq üç dövrə bölürlər: prodromal (kataral) dövr, generalizə 
olmuş səpgilər dövrü, piqmentasiya dövrü. Prodromal dövr kəskin, yüksəktemperaturla 
(38,5-39,00), nəzərə çarpan kataral təzahürlərlə (öskürək, zökəm) keçir. İşıqdanqorxma, 

---

164
göz qapağının ödemi, konyuktivit qeyd olunur, ümumi zəiflik artır. Prodromal dövrün 
patoqnomonik simptomu Koplik-Filatov ləkələridir, hansı ki, azı dişlərinin səviyyəsin-
də yanağın hiperemiyalaşmış selikli qişasının fonunda yerləşmiş xaş-xaş dənəsi böyük-
lükdə ağ və bozumtul-ağ rəngdə olur. Koplik-Filatov ləkələri xarici görünüşünə görə duz 
kristallarını xatırladır və selikli qişaların bazal hissələrində histoloji olaraq kiçik nekroz 
ocaqları qeyd olunur. Koplik-Filatov ləkələri dəridə generalizə olunmuş səpgilər əmələ 
gəldikdən 2-3 gün sonra yox olur. Prodromal təzahür dövründə Koplik-Filatov ləkələ-
rindən başqa yumşaq damağın selikli qişasında çəhrayımtıl-qırmızı rəngli xırda ləkələr 
müşahidə oluna bilər. Bəzən prodromal dövrdə az nəzərə çarpan, həqiqi qızılca səpgiləri 
təzahür etdikdə dərhal yox olan, dəridə xırda nöqtəvari (skarlatinayabənzər) ləkəli və 
ya urtikar seyrək səpgilər əmələ gəlir. Prodromal dövr orta hesabla 3-4 gün davam edir.
Generalizə olmuş səpgilər dövrü xəstəliyin 4-5-ci günündə başlayır və dəyişilmə-
miş dəri fonunda al qırmızı rəngli ləkəli-skvamoz səpgilərin təzahür etməsi ilə xarak-
terizə olunur. Səpgilərin birinci elementi əvvəlcə qulaqların arxası və saçların inkişaf 
xətti boyunca əmələ gəlir, tezliklə üz, boyun nahiyəsini (I sutka), sonra aşağıdan yuxarı 
yayılaraq bədəni (II sutka), daha sonra yuxarı və aşağı ətrafları (III sutka) əhatə edir. 
Qeyri-düzgün formalı səpgilərin ölçüsü tez artır, çox vaxt bir-biri ilə birləşir. Bəzən səp-
gilər hemorragik xarakter daşıyır. Səpgilər fonunda bütün qrup limfa düyünləri, bəzən 
dalaq da böyüyür. Adətən qaşınma xəstələri narahat etmir. Qızılcalı xəstənin səpgi dövrü 
üçün tipik görünüş: şişkin üz; gözün üstü, burun və yuxarı dodaq ödemli, gözlər qırmızı, 
irinləşmiş; burundan çoxlu miqdarda ifrazatın olması. Səpgi dövrü orta hesabla 3-4 gün 
davam edir. 
Piqmentasiya dövründə səpgi təzahür etdiyi ardıcıllıqla sağalır – yuxarıdan aşağıya 
(əvvəlcə - üzdə,sonra bədəndə, ətraflarda), dəridə qonur-qəhvəyi rəngli piqmentasiya 
qoyur, hansı ki, izsis itir və ya kəpəkvari qabıqlanma ilə əvəzlənir. Piqmentasiya dövrü 
orta hesabla 7-10 gün davam edir. 
Qızılca diaqnozu aşağıdakılara əsasən təyin edilir:
• 
klinik şəkil;
• 
qızılca virusuna qarşı (İFA) İgM, İgG antitellərinin aşkar edilməsi; 
• 
qan zərdabında, ağızdan götürülən yaxmalarda (PZR) RNT virusun identifika-
siyası.
Differensial diaqnoz məxmərək, infeksion eritema, infeksion mononukleoz, Kavasa-
ki xəstəliyi, dərman toksikodermiyası ilə aparılır.
Müalicəsi - simptomatik aparılır.