Budjet nazorati

Budjet tashkilotlarini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha 
joriy yilga moliyaviy natijalarni tekshirish.
Budjet 
tashkilotining 
rivojlantirish jamg’armasimablag’lari bo’yicha joriy yilga moliyaviy natijalari bu 
tashkilotning ushbu mablag’lar bo’yicha moliya yili mobaynida, ya’ni hisobot 
yilining 1-yanvaridan 31 dekabriga qadar bo’lgan davr mobaynida hisoblangan 
daromadlari va mazkur vaqt mobaynida amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlarini 
solishtirish natijasida olingan ko’rsatkichdir.
Budjet tashkilotlarida rivojlantirish jamg’armasimablag’lari bo’yicha joriy 
yilga moliyaviy natijalarni tekshirishda 26 “Budjet tashkilotini rivojlantirish 
jamg’armasi mablag’lari bo’yicha joriy yilga moliyaviy natijalar” schyoti hisobdan
subsyotlarni ochilish darajasi, ularning aylanishlari va asos bo’lgan birlamchi 
hujjatlar tekshiriladi. Ushbu schet bo’yicha quyidagi subschyotlar ochilishi kerak: 
26 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha joriy yilga 
moliyaviy natijalar” schyoti hisobda quyidagi subschyotlarga bo’linadi: 
260 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha 
joriy yilga moliyaviy natijalar”; 
261 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari hisobiga 
amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlar”; 
262 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha 
daromadlar”. 
261 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari hisobiga amalga 
oshirilgan xaqiqiy xarajatlar” subschyotida tashkilotlarning budjetdan tashqari 
rivojlantirish jamg’armasi hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy xarajatlari hisobi 
yuritiladi. Tekshirish jarayonida ushbu subschyotlar bo’yicha amalga oshirilgan 
yozuvlarning asoslanganligi nazoartga olinishi kerak. 
Tekshirish davomida iqtisod qilingan va budjetdan tashqari hisobvaraqqa 
o’tkazilgan budjet mablag’lari summasiga to’g’ri keluvchi 261 “Budjet tashkilotini 
rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari hisobidan amalga oshirilgan xaqiqiy 
xarajatlar” subschyot debetida aks ettirilgan xaqiqiy xarajatlarni asoslanganligi 
o’rganiladi. Bunda iqtisod qilingan xarajatlani sablarini tahlilqilinishi maqsadga 
muvofiqdir. Ushbu xarjatlar 230 “Budjet mablag’lari bo’yicha joriy yilga 
moliyaviy natijalar” subschyotiga o’tkazilganligi sababli uning debitidagi yozuvlar 
tekshirishdan o’tkaziladi. 
Shundan so’ng, foydalanilgan soliq va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha 
imtiyozlar summasiga to’g’ri keluvchi xaqiqiy xarajatlar summasi (ushbu 
mablag’lar hisobidan sotib olingan moddiy aktivlarning sarflanishi (eskirishi) yoki 
moddiy aktivlar sotib olish bilan bog’liq bo’lmagan holda tashkilotning moddiy-
texnika bazasini mustahkamlash maqsadlariga ishlatilishi munosabati bilan amalga 
oshirilgan xaqiqiy xarajatlar) tekshiriladi. Bunda, 285 “Budjetga va budjetdan 
tashqari jamg’armalarga hisoblangan soliq va boshqa majburiy to’lovlar bo’yicha 
imtiyozlar” subschyotining aylanishlari tahlil qilinadi. 
Qolgan barcha xaqiqiy xarajatlar 260 “Budjet tashkilotini rivojlantirish 
jamg’armasi mablag’lari bo’yicha joriy yilga moliyaviy natijalar” subschyotiga
o’tkazilganlig sababli shu subschyotning debetidagi yozuvlar tekshirilishi kerak. 

---

Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha 
daromadlarni alohida sinchkovlik bilan tekshirish kerak. Tekshirish ularning 
turlari bo’yicha amalga oshiriladi . Qonunchilikda belgilangan tartibda quyidagi 
yo’nalishlar bo’yicha daromad va tushumlarni vujudga keltirish mumkin: 
-budjet tashkilotlarining faoliyat turiga muvofiq mahsulot (ish, xizmat)larning 
sotilishidan olingan daromadlar; 
-vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mol-mulklarini 
boshqa tashkilotlarga ijaraga berishdan kelib tushadigan tushumlar; 
-yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan budjet tashkilotlariga berilgan homiylik 
(beg’araz) yordam hisobidan tushumlar. 
Yuqoridagi daromadlarning sintetik hisobi 262 “Budjet tashkilotini 
rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha daromadlar” subschyotida aks 
etganligi sababli ushbu subchetning aylanishlari o’rganiladi.
Ishlab chiqarilgan mahsulot (bajarilgan ishlar va ko’rsatilgan xizmatlar)ning 
realizatsiya qilinishidan xaridor va buyurtmachilardan kelib tushadigan 
daromadlarning o’z vaqtida kirim qilinishi, aynan o’sha mahsulot (ish, xizmat)lar 
uchun sarflangan jami xarajatlarni mahsulot tannarxidanga to’g’ri olib borilishi va 
asoslanganligi alohida tekshirish usullarini qo’llagan holda amalga oshiriladi. 
Bunda 200 “Mahsulot (ish, xizmat)lar realizatsiyasi” subschyotining debetiga 
o’tkazilgan summalar analetik hisob ma’lumotlari bilan taqqoslanadi. 
Tashkilotlar tomonidan vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning 
boshqa mol-mulkini o’zga tashkilotlarga ijaraga berishi holatlari tahlil qilinishi, 
foydalanilmaslik sabablari aniqlanishi kerak. Shundan so’ng, o’zaro tuzilgan ijara 
shartnomasida belgilangan summaning asoslanganligi aniqlanadi. Har oyga 
(chorakka) to’g’ri keladigan ulushi miqdori (har oyda yoki chorakda) 159 “Boshqa 
debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” subschyotning debetiga o’z vaqtida 
o’tkazilishi kerak. Kelib tushgan mablag’lar 112 “Budjet tashkilotini rivojlantirish 
jamg’armasi mablag’lari” subschyotning debeti bo’yicha tekshiriladi. 
Tashkilotga yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan berilgan homiylik 
(beg’araz) yordamlarni o’z vaqtida hisobga olinishga e’tibor qaratiladi. Bunday
mablag’lar hisobda 112 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi 
mablag’lari” subschyotning (agarda naqd pulda berilsa, 12 schyotning tegishli 
subschyotlari) debeti va 262 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi 
mablag’lari bo’yicha daromadlar” subschyotning krediti bo’yicha buxgalteriya 
provodkasi bilan aks ettiriladi. Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan mol-mulk 
ko’rinishida berilgan beg’araz yordamlarni to’g’ri rasmiylashtirilishi va ushbu 
mol-mulklarni hisobga oluvchi tegishli subschyotlarda aks ettirilishiga e’tibor 
qaratilishi kerak.
Yil oxirida 262 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari 
bo’yicha daromadlar” subschyotning kreditida aks ettirilgan barcha daromadlar 
260 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha joriy yilga 
moliyaviy natijalar” subschyotining kreditiga hisobdan chiqarish yo’li bilan 

---

yopiladi va 262 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari 
bo’yicha daromadlar” subschyot bo’yicha qoldiq qolmaydi. 
260 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha joriy 
yilga moliyaviy natijalar” subschyotida rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari 
bo’yicha joriy yilga moliyaviy natijalari aks ettiriladi. Ushbu subschyotning 
debetida yil oxirida hisobdan chiqarilgan mazkur mablag’lar bo’yicha amalga 
oshirilgan xaqiqiy xarajatlar aks ettiriladi, bunda 261 “Budjet tashkilotini 
rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari hisobiga amalga oshirilgan xaqiqiy 
xarajatlar” subschyoti kreditlanadi.
Subschyot kreditida esa, yil mobaynida rivojlantirish jamg’armasi bo’yicha 
daromadlarni hisobdan chiqarilishi aks ettiriladi, bunda, 262 “Budjet tashkilotini 
rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari bo’yicha daromadlar” subschyoti 
debetlanadi. 
Har yil moliya yilining oxirida joriy yilga rivojlantirish jamg’armasi mablag’lari 
bo’yicha moliyaviy natijalar 283 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg’armasi 
mablag’lari bo’yicha yakuniy moliyaviy natija” subschyotining kreditiga 
(debetiga) hisobdan chiqariladi.