Microsoft Word Баходир лотинча тузатилган doc
Yüklə 2,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
-
52 - oshirishga yordam beradi. Bular natijasida issiqlikni idora qiluvchi apparat harakatga keladi, ya’ni kishi organizmi turli xil meteorologik omillarning o‘zgarishiga o‘z vaqtida javob bera oladigan darajaga keladi. Suv terini kirdan tozalaydi, o‘rmon bog‘lardagi shifobaxsh moddalar (fitontsidlar) ga boy havo mikroblarni yo‘qotishga yordam beradi, qonni kislorodga to‘yintiradi. Quyosh nuri teri ostida D vitaminining saqlanishiga xizmat qiladi, turli mikroblarni o‘ldiradi va bolalarni kasalliklardan (raxit…) saqlaydi. 3-§. Jismoniy mashqlar – jismoniy tarbiyaning asosiy vositasi Jismoniy mashqlarning paydo bo‘lishi uzoq o‘tmishga borib taqaladi. Jismoniy mashqlar insonning hayotiy instinktlari, jumladan, yashash, ovqatlanish, uy joy qurish, avlod qoldirish va x.k.z kabi ehtiyojlarini qondirish bilan bevosita bog‘liq bo‘lgan. Inson rivojlanib borgani sayin uning harakatlari ham takomillashib borgan. Jismoniy mashqlarning paydo bo‘lishiga, mehnat faoliyati, ov, hattoki urushlar ham sabab bo‘lgan. Yashash uchun kurash asnosida insonning: tezlik, kuch, egiluvchanlik, chidamlilik, epchillik, chaqqonlik kabi ruhiy-jismoniy xususiyatlarini takomillashtirib borish talab qilingan. Ov va boshqa hayotiy zarur faoliyatlar uchun inson ma’lum harakatlarni bajarishga majbur bo‘lgan. Ovga borishdan oldin, ovlanadigan o‘ljaning rasmlarini qoya yoki yerga chizib, quroli bilan mo‘ljalga olgan. Bu holat o‘z - 53 - navbatida trening vazifasini bajarib, irodaviy moslashuv hamda kerakli ko‘nikmalarni hosil qilish imkoniyatini bergan. Inson doimo harakatga intilib, harakat faoliyatini optimallashtirishga intilgan. Tabiat hodisalarini tushunmaslik oqibatidagi qo‘rquv, his-hayajon, raqs, o‘yin hamrohligida o‘tkaziladigan turli diniy udumlarning paydo bo‘lishiga olib kelgan. Insonnning ijtimoiy jihatdan rivojlanib borishi natijasida mehnat faoliyati va jismoniy mashqlar orasidagi farq tobora yo‘qqa chiqa boshladi. Mehnat jarayoni bilan bog‘liq murakkab harakat faoliyatidan asta-sekin alohida harakatlar (yugurish, uloqtirish, sakrash) ajralib chiqib, keyinchalik jismoniy tarbiyada qo‘llanila boshlandi. Turli mushaklar guruhi uchun o‘ziga xos mashqlar qo‘llanila boshlandi. Oddiy mashqlar tizimi asta-sekin hozirgi kundagi sport o‘yinlarida qo‘llaniladigan murakkab, maxsus tuzilgan mashqlar tizimi darajasigacha takomillashib bordi. Inson rivojlanishi va faoliyatining takomillashuvi yangi-yangi jismoniy mashqlarni yaratish va takomillashtirib borishni |