«мл т*'1шн» «* иа Alisher Navoiy

bir guliston edi, gavharsiz bir sadafdek b olib
qolgandi. Mevalar o‘z tojlariga qadash uchun dur 
topisha olmas, mevalardan ayxilgan shoxlar be- 
morlardek zaif bolib qolishgan, ularning shoxlari 
g'amgin oshiqlardek, yuzlari sarg'aygan dardli 
maynmilarga o'xshab qolgandi. Bog'dagi sariq 
rangli yaproqlarni ko‘rgan odam bog‘ni g ‘am o‘ti 
kuydirayotgandek his etardi. Axir, yaproqdan 
bog'ga o4 tushmagan bolsa, nega shoxlar o‘tindek 
qorayib ketdi?

---

Boglarda bu xil oh-u fig‘on tugaganicha ham yo‘q 
ediki, barg kesuvchi sovuq shamol esa boshladi-da, 
shoxlardagi barglami uzib tashlashga kirishdi-yu, 
ularni barglardan judo qilib, har tomonga ota 
boshladi. Yaproqlaming rang-u safosi ham qolmay, 
oliklardek bolib tuproqlar ustiga tusha boshladi. 
Yel askarlari bog'ni talab, meva daraxtlarigina 
saf tortgandek yalang'och, bosh-oyoq qora bolib, 
ariqlardagi suvlar zanjiri bilan bir-biriga boglangan 
fig'on tortayotgan yalang'och asirlardek turishardi. 
Ulami barg deb emas, oshxona otini, shox emas, 
do‘zax kundasi deb atash to‘g‘riroq bolardi. Gotyo 
do'zax jannat gulistoniga aylan-gan-u, do‘zax uning 
oldida behisht boglga aylangandi.
Umr gulshanining kuz-u bahori ham shu gulis- 
tonga o'xshab ketadi. Insonning sharaf uyi vaqti 
yetgach umr quyoshi paydo boladi. Ko'pdan ko‘p 
g'unchalar kulib, hadsiz-hisobsiz gullar ochila 
boshlaydi. G'unchalar oynam oq va yemak bilan 
orom oladilar. Bilim shami ulaming miyasiga aql 
nurini solmagunicha, ko'ngillarini idrok salohiyati 
bilan yoritmaguncha, yoshlar o‘zining yetilgani, 
yuzi gulrang bolganini anglagach, jafo bilan jon- 
larini sayd etib, bazmlarda lablarni may bilan 
xursand qiladilar.
Bog‘ gul va chechaklami tark etgach, navbat 
barg bilan mevaga yetadi. Har bir daraxt gulshan 
kiyimini kiyib, ilm-u adab mevasidan bahramand 
boladi, ilm-kasb egallaydi. Biri tafsirlar ilmini 
o‘rgansa, boshqasini hadislar qiziqtiradi. Yoshlar 
madrasalarni o‘zlariga oromgoh qiladilar, bosh- 
qalari xonaqohlami xilvatxona qilib tanlaydilar.
Yoshlik mevalari toldlgach, baqo gulshanini 
go'zalliklar tark aylagach, yoshlik ayyomining

---

mevalari tolcilib, jahonning nafosat-u go'zalligi 
tugallana borgach, qadd-u qomat daraxti g‘am yeli- 
dan egila boshlagach, guldek yuzlar xazon bolib 
Barg'aya boshlaydi. Tan daraxtida havas bargi 
qolmay, kuzning sovuq shamoli ularni uchirib 
ketadi. Ko'zlar uylar burchagini talasha boshlaydi, 
bolalar kulgusi yangrab, yuzlam i za’faron qiladi.
Ikki bukilgan qad hassaga tayanib asta odimlay- 
di. Og‘iz ichidagi durlar toldlib, bir dona ham tishi 
qolmaydi. Yuzdagi oq tuklar kafan iplarini xotirga 
soladi. Olimni о‘ylayverganidan boshi quyi egilgan, 
xayrlashish uchun qaddi ham ikki bukilgan.
Bir necha kun shu ahvoldagi iztirob bilan qon 
yutish, oh-faryod ichida kechadi. Ajal xabarchisi 
farmon bolganida yetib kelib, uning ko'nglini ha- 
yot azoblari, keksalik alamlaridan qutqaradi. Bu 
bazmga yetib kelgan har bir odam navbat bilan 
bu qadah - olim qadahini ichadi. Bu achchiq qa- 
dahni totgan inson yo'qlik ko'chasi tomon mast 
holda y o l oladi. Mast ekan, o'zini ham bilmaydi, 
borganidan so‘ng xabari ham kelmaydi.