Azərbaycan respublikasi əlyazması hüququnda XX əsrdə naxçivanda əDƏBİ TƏNQİDİN İNKİŞaf yolu
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
Bu misraların möcüzə yaratmaq imkanına məəttəl qalırsan. Belə çıxır ki, dərə
döşündə qərar tutan “bulağın döşündə” lalə bitir və bundan qızlar dəstə tuturlar ”. “Ciddi poetik mətləbə toxunulmayan, primitiv şeir texnikası və yerinə düşməyən ifadələrin zənginliyi ilə seçilən” bu kimi bir sıra digər şeirlər də resenziyada tənqid olunmuşdur. Bəzi şeirlərdə isə hazır, stereotip poetik deyimlərin təkrarına yol verildiyi müəyyənləşdirilmişdir. Almanaxdakı nəsr nümunələrindəki nöqsanlar da diqqətdən yayınmamışdır. Resenziya müəllifi Əhməd Seyidovun “Sındırılmış tüfəng”, Həmid Arzulunun “Köhnə “sən öl” hekayələrindəki “sönük bədii izahı”, Ramiq Muxtarın “On üçüncü raund” hekayəsində Cek Londonun “Oyun” əsərinin mexaniki təsirini də təhlillər əsasında nəzərə çatdırmışdır. Bütün bunlarla yanaşı, müxtəlif ədəbi nəsillərə mənsub şair və yazıçılardan Hüseyn Razinin “Qadın”, Əliyar Yusiflinin “Torpaq”, Adil Qasımovun “Dil”, Elman Həbibin “Bar gətirən ağac” şeirlərinin ideya-bədii mükəmməlliyi, bəzi hekayələrdəki müsbət məqamlar, həmçinin ədəbiyyatşünas İsa Həbibovun (Həbibbəylinin) Mirzə Cəlilin seminariya təhsili illərinə həsr etdiyi “Sınaq dərsləri” adlı elmi məqaləsi, eləcə də Ordubaddan toplanmış folklor nümunələrinin təqdimi resenziyada yüksək qiymətləndirilmişdir. Bu tənqidi kontekstin davamı kimi xalq yazıçısı Hüseyn İbrahimovun müasir ədəbi prosesin aktual məsələlərinə toxunan “Ədəbiyyat milli sərvətdir” adlı müsahibəsindən (1997-ci il) bəzi ədəbi-tənqidi fikirlərini də xatırlatmaq yerinə düşər. Naxçıvan yazıçılar təşkilatına rəhbərlik edən qocaman ədib müstəqillik qazanıldıqdan 76 sonra ölkədəki söz, fikir, mətbuat azadlığından, demokratiyadan sui-istifadə edən, zəif, bəsit cızmaqaraları ilə ədəbiyyat aləminə yön alan bəzi istedadsızlara etirazını bildirir, belələrinə qarşı obyektiv mövqe göstərməyin vacibliyini ifadə edir, özü də münasibətini kəskin şəkildə ortaya qoyurdu: “Keçid dövrü adlandırdığımız son illərdə ədəbiyyata “yad əllər” uzanır, “yad nəfəslər” nüfuz edir, ədəbi yolumuzun üstündə təsadüfi yolçular peyda olurlar.... Belələri uzun illərdir öz uğurlu məcrası ilə sakitsakit axan ədəbi nəhrimizin təmiz sularını bulandıran ədəbi fırıldaqçılardır” [238]. Təqdirəlayiq haldır ki, ədəbi tənqid muxtar respublikanın rayonlarında yaşayıb- yaradan şair və yazıçıların əsərlərinə də münasibət bildirmişdir. Hələ 1973-cü ildə şair-tənqidçi Hüseyn Razi Ordubadda yaşayan, bir sıra diqqətəlayiq əsərləri ilə oxucular arasında rəğbət qazanan Hüseyn Əzimin “Dübəndi çayı” adlı şeirlər kitabına ayrıca resenziya həsr etmişdi (“Şərq qapısı” q., 22 iyun 1973). H. Əzimin “Mən günəşə borcluyam” kitabına Məşkur Əkbərin 1986-cı ildə həsr etdiyi eyniadlı resenziyada [71] isə qocaman şairin yaradıcılıq axtarışlarına işıq salınmış, üz tutduğu əsas mövzular nəzərdən keçirilmişdir. Şairin lirikasında rübai, qəzəl, bayatı kimi janrlara uğurlu müraciət, onun ənənəvi poetik formalarda yeni məzmun ifadə etmək məharəti də resenziyada müvafiq təhlillər yolu ilə nəzərə çatdırılmışdır. Şairin satirik şeirlərinə də diqqət yetirilmişdir. H.Əzimin ustad Nizami Gəncəviyə həsr etdiyi “Şahın tələbi” poeması, ikinci dünya müharibəsinin qəhrəmanı Əkbər Ağayevin rəşadətindən söz açan “Əkbər kimdir?” pyesi də məqalədə özünün müfəssəl qiymətini almışdır. Şairin bəzi əsərlərində müşahidə olunan “bədii fikir yoxsulluğu, qafiyə xətaları, ifadə səhvləri” barədəki tənqidi qeydlər də əsaslıdır. Yeri gəlmişkən, xatırladaq ki, H.Əzimin həmin kitabına ön söz yazmış şair Xəlil Rza da bu kimi nöqsanları nəzərə çatdırmışdı. Son vaxtlarda muxtar respublikanın müxtəlif bölgələrindəki ədəbi mühitin öyrənilməsi sahəsində daha sistemli addımlar atılmışdır. Bu baxımdan dosent Seyfəddin Eyvazovun “Şərur ədəbi birliyi” kitabını [49] qeyd etmək gərəkdir. Kitaba “Sözün yaddaşı, yaddaşın sözü” adlı ön söz yazmış ədəbiyyatşünas H.Həşimlinin dediyi kimi: Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|