Azərbaycan respublikasi əlyazması hüququnda XX əsrdə naxçivanda əDƏBİ TƏNQİDİN İNKİŞaf yolu
Yüklə 1,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
“Şairin lirik “mən”i
92 həmişə həyatın qaynarındadır, ictimai həyatın iştirakçısıdır, biganəliyin, laqeydliyin, bitərəfliyin, ictimai şüurdan məhrumluğun qəti əleyhdarıdır” [148]. Muxtar respublikanın rayon qəzetlərində də müxtəlif vaxtlarda ədəbi-tənqidi məqalələr, əsasən də resenziyalar və yubiley yazıları verilmişdir. Məsələn, Şərurda yaşayan tanınmış şair İbrahim Yusifoğlunun rayon qəzetində 1981-ci ildə dərc etdirdiyi “Ayrılmaram” resenziyasında [252] şair Hüseyn Razinin eyniadlı kitabındakı əsərlərin ideya-bədii məziyyətləri layiqincə aydınlaşdırılmışdır. Şair Həsən Valehlə yazıçı Rafiq Babayevin birlikdə yazdıqları “Baharlı günlərin nağılları” məqaləsi isə H.İbrahimovun “Bahar yağışı” romanı barədə yığcam düşüncələrdən ibarətdir [34]. Məqalədə daha çox romanın obrazlarının əsas səciyyəsi barədə söz açılmışdır. XX əsrin son onilliklərində Naxçıvanda ədəbi tənqid sahəsində filoloq alimlərdən Vəliyəddin Əliyevin, Arif Əliyevin, Məhərrəm Cəfərlinin, Əbülfəz Əzimlinin, Seyfəddin Eyvazovun, Hüseyn Həşimlinin və digərlərinin də fəaliyyəti olmuşdur. Bu illərdə “Naxçıvanda yaşayan ədəbiyyatşünaslar Azərbaycanda müasir ədəbi prosesi də müntəzəm izləyir, onun aktual problemlərini, ayrı-ayrı görkəmli nümayəndələrinin yaradıcılığını tədqiq edir, haqlarında məqalələr ... yazırlar” [213, s.146]. Professor Vəliyəddin Əliyevin resenziyaları bədii mətnə müfəssəl, amma kompleks yanaşma ilə diqqəti çəkir. Məsələn, o, Naxçıvanda yaşayan Hüseyn Fərəcoğlu haqqında yazdığı “Fəhlə şair” məqaləsində [68] müəllifin təmsil və satirik şeirlərinin əhəmiyyətini əsaslandırmışdı. V.Əliyevin yazıçı Çingiz Hüseynovun “Adalar” kitabına həsr etdiyi eyniadlı resenziyada [69] müəllifin povest və hekayələrinin mövzu, ideya, sənətkarlıq xüsusiyyətləri vəhdətdə nəzərdən keçirilmiş, ümumiləşdirmələr aparılmışdır. Hər bir əsərin özünəməxsus məziyyətlərinə də nəzər yetirilmişdir. Xüsusən “Adını demədi” povestində “gah nağılvari, gah lirik, gah romantik deyim tərzi” və bunun ideya-bədii arxitektonikadakı yeri barədə fikirlər diqqətəlayiqdir. Dosent Arif Əliyev mətbuat və publisistika tarixi üzrə tədqiqat aparmaqla yanaşı, bəzi ədəbi-tənqidi məqalələr də yazmışdır. Onun 1974-cü ildə qələmə aldığı 93 “Bir bulaqdan su içənlər” resenziyası şair, nasir Həsən Fətullayevin (Elsevər) “Gözəllik bulağı” kitabına həsr olunub. Kitabdakı “Gəlin”, “Gözəllik bulağı” kimi hekayələri ümumən müsbət qiymətləndirən A.Əliyev “Ömür dəftərindən” adlı povestdəki qüsurlara daha çox diqqət yetirmiş, yazıçının gələcək sənət axtarışlarında belə halların aradan qaldırılmasını arzulamışdır. Tənqidçi yazıçıya irad tuturdu ki, povestin əsas obrazı olan “Sədanın həyatının təsviri xronoloji xarakter daşıyır, qəhrəmanın mənəvi inkişaf xəttinə, dinamik yüksəlişinə ... müəllif nail ola bilmir” [60]. A.Əliyev 1977-ci ildə Hüseyn Razinin “Canlı tonqal” adlı yeni kitabı ilə əlaqədar dərc etdirdiyi “Şeirə dönmüş sətirlər” [61] resenziyasında “bədii təsvir vasitələrinin əlvanlığına, məna dəyəri və misraların ahəngdarlığına” görə şairin “Sevinc”, “50 yaşım”, “Mənim xəyallarım”, “Çinar” kimi şeirlərini müsbət qiymətləndirmiş, bildirmişdir ki, müəllif belə nümunələrdə “emosional təsvirin vəhdətinə, hiss və duyğuların təravətinə, misraların cilalanmasına çox diqqət yetirmişdir”. Ədəbiyyatşünaslıqda qeyd olunduğu kimi, sovet dövründə bir sıra hallarda ədəbi tənqid “poetik məhsula ilk növbədə mövcud ictimai məzmun, sosial tutum və Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|