Guliston davlat universiteti pedagogika va psixologiya kafedrasi oila pedagogikasi

“Oila huquqi”
– nikoh va oila munosabatlarining huquqiy asoslarini 
o’rganuvchi fan
18
. O’zbekiston Respublikasida huquqiy jamiyatni barpo etish 
jarayonida ota-onalar va farzandlar o’rtasidagi munosabatlarning huquqiy 
mohiyatidan xabardor bo’lish o’ziga xos ahamiyat kasb etadi. Eng avvalo, “Oila 
huquqi” fani asoslari borasidagi bilimlarni o’zlashtirish orqali ota-onalar 
farzandlar, ularning kamoloti va taqdiri oldidagi o’z majburiyatlarini chuqurroq 
anglaydilar. Ota-onalar, ayniqsa, voyaga etmagan farzandlar oldida burchli 
sanaladilar. Zero, hali dunyoqarashi to’la shakllanmagan, ijtimoiy munosabatlarda 
mustaqil ishtirok eta olmaydigan farzandlarni har tomonlama, eng avvalo, huquqiy 
jihatdan muhofazalash majburiyati ota-onalarni ularning tarbiyasiga jiddiy 
yondashishga undaydi. Qolaversa, ota-onalar oila muhitida ham farzandlarning 
huquqiy bilimlar bilan tanishtirib borish asosida ularni ijtimoiy-huquqiy 
munosabatlarga samarali tayyorlash maqsadga muvofiqdir. Ushbu holat huquqiy 
jamiyatni barpo etishning eng muhim talablaridan biri bo’lgan – huquqiy 
madaniyatga ega fuqaroni tarbiyalab voyaga etkazishda o’ziga xos dolzarblik kasb 
etadi.
Fan asoslaridan xabardorlik asosida ota-onalar, shuningdek, farzandlarni oila 
muhitida huquqiy mazmunga ega ijtimoiy munosabatlar – nikoh va oila 
munosabatlariga ham tayyorlab boradilar. Voyaga etayotgan yigit va qizning nikoh 
va oilaviy munosabatlarga fiziologik, jismoniy, ruhiy va ma’naviy-axloqiy jihatdan 
tayyor bo’lishida ham ota-onalarning zimmalariga mas’uliyatli vazifalar 
yuklatiladi. Bu boradagi vazifalarni anglashda ham ota-onalarning “Oila huquqi” 
asoslari borasidagi bilimlarga ega bo’lishlari muhimdir.
“Yosh fiziologiyasi va gigiena”
– voyaga etmaganlarni fiziologik jihatdan 
to’g’ri o’sishlarini ta’minlash, ularda gigienik madaniyatni shakllantirish yo’llari, 
shakl, metod va vositalarini tadqiq etadigan fan. Globallashuv va texnikaning 
mislsiz rivojlanishi sharoitida inson salomatligini ta’minlash har qachongidan ham 
dolzarblik kasb etmoqda. Garchi tibbiyot zamonaviy yutuqlarga erishayotgan, 
ijtimoiy sub’ektlarning ishlab chiqarish qobiliyatiga egalik yoshi uzayib 
borayotgan bo’lsa-da, biroq, voyaga etmagan yigit yoki qizlarning fiziologik 
18
Каримова О., Ғоффоров З. Давлат ва ҳуқуқ асослари / Дарслик. – Тошкент: Ўқитувчи, 1995. – 463-бет. 

---

18 
jihatdan to’g’ri tarbiyalanmasligi ularning organizmida muayyan qusurlarning 
yuzaga kelishiga sabab bo’lmoqda. Bu o’rinda zamonaviy taraqqiyot ta’sirida kelib 
chiqayotgan – kam jismoniy harakatsizlik, tana vaznining oshishi kabi 
kasalliklarning oldini olish shu kunning dolzarb vazifalaridan biri sanaladi. Ota-
onalar “Yosh fiziologiyasi va gigienasi” fani asoslaridan xabardor bo’lar ekanlar, 
oila sharoitida farzandlarning gigienasiga alohida e’tibor qaratib, shaxsiy gigienik 
madaniyatni yoshlikdan shakllantira oladilar. Shu bilan birga o’g’il va qiz 
bolalarning fiziologik nuqtai nazardan to’g’ri kamolotga etishishlari, reproduktiv 
salomatlikka ega bo’lishlarini ta’minlashga muvaffaq bo’ladilar.