Buxoro davlat universiteti abdullaev a. J, Qayimova z. A, Boltaev sh. Sh, Narzieva d. M

Реал эффектив алмашув курси ва соф экспорт
 
mahsulotlari va ko`p yil ishlatishga mo`ljallangan maishiy tovarlarning 
kirib kelishini keltirish mumkin. 
 
20.3-rasm. *2017 yilning sentyabr’ oyi boshidan milliy valyuta 
almashuv kursi 4210 so`m 35 tiyindan 8100 so`mga deval’vatsiya 
qilingan. 
Manba: Davlat statistika qo`mitasi ma`lumotlari asosida Markaziy 
bank hisob-kitoblari. 
 
Shuningdek, jismoniy shaxslar tomonidan amalga oshiriladigan 
xalqaro pul o`tkazmalarining asosiy qismi to`g’ri keladigan davlatlar 
valyutalari nominal qiymatining AQSH dollariga va real qiymatining 
so`mga nisbatan qadrsizlanishi ushbu davlatlardan mamlakatimizga 
yuboriladigan pul o`tkazmalari hajmining kamayishiga olib keldi. 
YAnvar’-sentyabr’ oylarida kuzatilgan nominal va real almashuv 
kurslari dinamikasi chetdan import qilishni rag’batlantirgan holda 
xorijiy valyutaga qo`shimcha talabni keltirib chiqardi. Mamlakatimiz 
uchun valyuta almashuv kursi o`tkazish davriyligi yirik savdo 
hamkorlarimizga nisbatan 2–4 oyni tashkil qiladi. Agar yil boshidan 
AQSH dollarining mustahkamlanayotgani va aprel’ oyidan Rossiya 
hukumatiga qarshi qo`llanilgan iqtisodiy sanktsiyalar natijasida 
rublning keskin qadrsizlanganini inobatga olsak, sentyabr’ oyida 
kuzatilgan 
so`mning 
deval’vatsion 
dinamikasini 
tabiiy 
muvozanatlashuv jarayoni sifatida baholash mumkin. O`z navbatida, 
so`m nominal almashuv kursi deval’vatsion dinamikasi tashqi omillar 

---

340 
ta`sirini yumshatib, iqtisodiyotimizning o`zgaruvchan tashqi 
sharoitlarga moslashishiga yordam beradi. Xususan, xalqaro pul 
o`tkazmalari va eksportdan tushadigan tushumlarning kamayishi 
sababli yuzaga keladigan yo`qotishlar almashuv kursi pasayishi 
natijasida uning so`mdagi ekvivalenti oshishi hisobiga ma`lum 
darajada qoplanadi. Bunda so`m real almashuv kursining 2018 yil 9 
oyi yakunlari bo`yicha holati va yil oxirigacha kutilayotgan 
darajasidan kelib chiqib xulosa qiladigan bo`lsak, so`m nominal 
almashuv kursining amaldagi sur`atlarda qadrsizlanishi milliy 
iqtisodiyotni qo`llab- quvvatlash uchun etarli bo`lmasligi mumkin.