Kashfiyot va ixtirolar

kam era-obskura 
- rasm chizish uchun mo'ljallangan maxsus mos­
lama bilan o'tkazilgan tajribalar natijasida paydo bo'lgan. Old devori- 
da kichkina teshik bo'lgan berk qutiga yorug'lik tushgan, shunda or­
qa devorda teskari tasvir paydo bo'lgan, uning konturlarini qog'ozga 
ko'chirib olishgan. Keyinchalik teshikni obyektiv bilan almashtirish- 
gan, orqa devorga esa yorug'likka ta’sirchan plastinka joylashtirilgan. 
Fransuz 
Jozef Nyeps 
1826-yilda kamera-obskura yordamida misdan
qilingan plastinkada ilk marota- 
ba 
fotosurat 
olishga muvaffaq 
bo'ldi. Uni sakkiz soat davomida 
kameraga solib qo'yishga to'g'ri 
keldi, shu sababli odamlar yoki 
hayvonlarni suratga tushirishga 
hatto urinib ham ko'rishmadi.
Uning vatandoshi 
Lui Dager
1839-yilda birinchi 
marotaba 
odam yuzining aniq portretini 
suratga tushirdi. U buning uchun 
kumush tuzlari bilan qoplangan 
shisha plastinkadan foydalandi. 
Uning nurga ta’sirchanligi mis 
plastinkadan ko'ra ancha yuqo­
ri edi, shu sababli tasvirni olish 
Birinchi fotoapparat juda katta edi
uchun «bor-yg‘i» 20 daqiqa

---

Nurdan nafaqat nurga ta ’sirchan plastinkada tasvir
hosil qilish uchun, balki uning teskari si, ya’ni olin­
gan suratlarni oppoq devorda yoki maxsus ekranda hosil
qilish uchun ham foydalanish mumkin.
kerak bo'ldi. 
Sehrli fonus 
deb nom olgan moslamaga sham yoki 
chiroq qo'yib qo'yishgan, so'ngra suratlar tasvirlangan shaffof plas- 
tinkalar qo'yishgan. Ko'pincha namoyish vaqtida sehrli fonusni ber- 
kitib qo'yishgan, xira tasvirlarni esa burqirab ko'tarilayotgan tutunga 
tushirib, tomoshabinlarda qo'rquv uyg'otishgan.
1895-yilda ekrandan zalga qarab parovoz yura boshlagan. To­
moshabinlar qo'rquvdan sakrab tushishgan, vahimaga tushib baqira 
boshlashgan - axir ular ilgari hech ham kino ko'rishmaganda! Birin­
chi kinofilm mualliflari va kinoapparat ixtirochilari aka-uka