III BOB. PUL OBOROTI VA UNING TUZILIShI
1-§.
Pul oborotiga tavsifnoma va uning tuzilishi
Naqd pulsiz va naqd pul o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladigan
to’lovlarning yig’indisi pul oborotini tashkil qiladi.
Xalk xo’jalligi tarmoqlarida yaratilgan tovarlarning barisi
pul yordamida ayirbosh
qilinadi. Pul oborotiga tovar aylanishining pul shaklidagi ko’rinishi deb qarab
bo’lmaydi. Chunki pul oboroti tovar oborotidan kengroq bo’lib, u tovarning sotilishi
va sotib olinishidan tashqari, har xil sohalarda mehnatga haq to’lash jarayonini ham
o’z ichiga oladi.
Pul oborotining sodda sxemasini quyidagicha
ifoda qilish mumkin, ya’ni pul
harakati faqat aholi va korxona, tashkilotlar o’rtasida bo’ladi deb qaraymiz. Bu
sxemada pul oborotining asosiy ikki omili: bir tomondan tovar
va resurslar harakati
bilan; - ikkinchi tomondan pul harakati ko’rsatilgan. Bu sxemada davlat tashkilotlari,
moliyaviy bozor, pul bozorlari, eksport va import va boshqa iqtisodiy munosobatlar
yo’q deb qaralgan. Aholi va korxonalar
hech qanday vositachilarsiz, to’g’ridan-
to’g’ri iqtisodiy munosabatda bo’ladilar. Bu sodda sxemada ko’rsatilgan.
1-sxema
Dostları ilə paylaş: