IX bob. Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari
I-§. S h a x siy huquq va erkinliklar tushunchasi
S haxsiy huquq va erkinliklar tu sh u n c h a s in i aniqlashdan av
val u m u m a n . huquq, erkinlik degan tu s h u n c h a la rn i
aniqlash lo-
zim. H uquq davlat tom onidan t a ’m in lanad ig an, himoya qilinadi
g an nim adir qilish, am a lg a oshirish, m unosib
y ash ash sharoitiga
ega bo'lish, zo'rliklardan himoya qilinishning tabiiy imkoniyatidir.
Erkinlik esa, biror-bir n arsad a (xulq-atvorda, faoliyatda) qonun bi
lan taqiqlanm agan, biror-bir c h ek lash n in g yo'qligidir. Ya’ni, huquq-
da asosiy m asala im koniyatga ega bo'lish,
erkinlikda esa, chek
la sh n ing yo'qligidir.
O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasida fuqarolarning asosiy
huquq va erkinliklari uch g u r u h g a bo'lib m u s ta h k a m la n g a n . Bu-
lar: “Shaxsiy huquq va erkinliklar”, “Siyosiy h u q u qlar”, “Iqtisodiy
va ijtimoiy h u quqlar”.
Fuqarolarning shaxsiy huquq va erkinliklari u stuvor huquq
hisoblanadi va bu O 'zb ek isto n Respublikasi Konstitutsiyasida birin
chi o'rinda berilganligidan ham ko'rinadi.
Shaxsiy huquq va erkinliklar
fuqarolarning hayoti, sog'lig'i,
e’tiqodi bilan bog'liqdir. Shaxsiy huquq va erkinliklar insonni
sh ax s sifatida nam oyon etuvchi imkoniyatdir.
Shaxsiy huquq va erkinliklarni, odatda,
tabiiy huquqlar ham
deb yuritiladi. U lar inson tug'ilishi bilan vujudga keladi. Ularni
davlat bermaydi. Faqat shu huquqlarni davlat t a ’minlaydi va shun-
ga majbur. Shaxsiy, y a’ni tabiiy huquqlar
barcha mamlakatlarda
mavjud va davlat tom onidan ta ’minlanadi. Shaxsiy huquq va erkin
liklar xalqaro hujjatlar bilan ham himoya qilinadi.
O 'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini ishlab chiqishda va
qabul qilishda fuqarolarning shaxsiy huquqlari belgilangan xalqaro
hujjatlar,
jum ladan, Inson huquqlari U m um jahon Deklaratsiyasi
qoidalariga am al qilindi.
Natijada birinchi m a rta , Konstitutsiyada
yashash huquqi qayd
qilinib, bu huquqni t a ’minlashni davlat o'z zim m asig a oldi.
146
www.ziyouz.com kutubxonasi
