E – zilzila energiyasini miqdori, erg;
2 - Yer qatlami yuqori
qismi zichligi, 2/sm
3
;
V - Seysmik to’lqinlarni tarqalish tezligi, sm/sek;
A -
amplituda, mm;
T - seysmik to’lqinlarning tebranish davri, sek.
Yuqorida ko’rsatilgan ko’rsatgichlardan tashqari, zilzilalarning kuchi
bilvosita ko’rsatgichlar: bino va inshootlardagi buzilish darajasi, Yer yuzasining
shakli o’zgarishi, yer osti va usti suvlarining rejimi o’zgarishi, odamlar va
hayvonlar sezgisi orqali ham aniqlanishi mumkin. Quyidagi ko’rsatilgan jadvalda
(13.1-jadval) zilzila kuchiga qarab, yer yuzasida sodir bo’layotgan o’zgarishlar
keltirilgan.
13.1-jadval Zilzila kuchiga qarab Yer yuzasidagi o’zgarishlar.
Zilzila kuchi (ball) Zilzila nomi Seysmik tezlanish (mm/sek) Yer yuzasidagi o’zgarishlar 1 Sezilmaydigan
2,5
Mikroseysmik tebranishlar. Faqat
seysmik asboblar sezadi.
2 Juda kuchsiz
2-2,5
Bilinar - bilinmas zilzila. Sezgir
odam-largina sezadi
3 Kuchsiz
5,1 –10
Bilinar–bilinmas zilzila. Tinch turgan
odamlargina sezadi
4 Кuchliroq
11 – 25
O’rtacha zilzila Yurib keta-yotgan
odamlar ham sezadi.
5 Ancha kuchli
25 – 50
Uxlab yotgan kishilar uyg’onib ketadi.
6. Kuchli
51 – 100
Imoratlarga bir oz zarar yetadi.
7 Juda kuchli
101 – 250
Devorlar yoriladi, haykallar qulab
tushadi, deraza oynalari sinadi
8 Vayronagar-
chilik
keltiradigan
251 - 500
Tomdagi mo’rilar, ko’chadagi
haykallar qulab tushadi. Deraza
oynalari sinadi
