O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

1 Qarang: Ahmad Yassaviy. Hikmatlar. Toshkent, 1991, 79, 107, 113-betlar.
2 0 ‘sha asar, 42, 77, 98-betlar.
' Xoja Bektosh Valiy hijriy 646-yilda N ishopurda tug'ilgan, hijriy 738-
(1337\1338) yillarda vafot etgan. Falsafiy-tasawufiy g ‘oyalari «Maqalot» asarida
bayon etilgan. Ushbu asar 1986-yilda Turkiyada professor Asqar Jushon tom o­
nidan alohida kitob etib nashr etildi.
4 Iqoniya tariqatining ta’sir doirasi hozirgi Toshkent viloyati hududida edi.
243

---

XIV—XV asrlarda jahonning bir qator mamlakatlari: Turkiya, 
Bulg'oriya, Albaniya, Yunoniston, Ozarbayjon, Kavkaz orti 
o‘lkalarida keng tarqaldi. XIX asrga kelib hurufiylik ta’limoti 
bilan qo‘shilib ketdi.
Yassaviy va uning turli shaxobchalari, musulmon sharqi mam­
lakatlari xalqlari ijtimoiy-siyosiy, g‘oyaviy-falsafiy, madaniy- 
ma’naviy hayotida muhim ahamiyatga ega bo‘ldi. Musulmon ola­
mida millionlab xalqlami insonparvarlik g‘oyalariga sadoqat ruhida 
tarbiyalashda, odamlarni o‘zaro yaqinlashtirish, birodarlashtirish- 
da, hamkor va hamjihat qilishda muhim ahamiyat kasb etdi.
0 Naqshbandiyada inson timsoli
Y usuf H am adoniyning shogirdlaridan biri Abduxoliq 
G ‘ijduvoniy' Abu Bakr asos solgan «zikri xuflya»ni2 har to­
monlama rivojlantirgan. Shuningdek, Husayn Voiz Koshifiyning 
«Rashohat ayn al-hayot» asarida yozilishicha, u tasavvuf falsa- 
fasining yirik oqimlaridan hisoblangan hojagon (xo‘jalar) ta- 
riqatiga asos solgan. Shuning uchun ham jahon xo‘jalarining 
sarvari darajasiga ko‘tarilgan.
Abduxoliq G ‘ijduvoniy Sharq falsafiy tafakkuri tarixida mu- 
nosib o‘rin egallaydi. Uning ta ’limoti tasavvuf falsafasining eng 
muhim oqimlaridan biri hojagon tariqati doirasida shakllangan 
va rivojlangan.
’ Abduxoliq G 'ijduvoniy 1103-yilda hozirgi Buxoro viloyatining G ‘ijduvon