Azərbaycan türkləRİNİN

otar
–―örüş‖, ―otlaq‖ (166, I, 488) sözü v ə -
li 
şəkilçisindən ibarətdir. Atar, Otar, Etar şəxs ad ları XVIII əsrdə karakalpaklarda 
(61) geniş yayılmışdı. Gürcülərdə Otar, ermənilərdə Adoryan adlarında qalmışdır. 
Atarlı ―otlaq ları o lan‖ mənasını verir. Kaspilər həm də maldar idilər. On ların var-
dövlətini sürülər, ilxılar və otlaqlar təşkil edird i. Kaspilər haqqında yazan antik 

---

93 
müəlliflərin b iri kaspi torpağında öküz sürülərinin və at ilxılarının o lduğunu qeyd 
edir (Elian, XVII, 17). De məli, otlaq və örüşlər – otarla r kaspilə rdə mühü m varidat 
olmalı id i. ―Otar‖ sözünün kaspilərdə şəxs adlarında əks olun ması da bununla 
əlaqədardır. Atarli (Otarli) adı ata-ananın oğlan uşağının böyüdükdən sonra varlı 
olması arzusunu ifadə edir. 
D a r ğ a. Türkcə-monqolca 
tarqa –
―knyaz‖ , ―e l başçısı‖ (160, III, I, 854) 
sözündəndir. Skiflərdə Targitay, XIII əsrdə monqollarda Tarka, Tarağay və b. şəxs 
adları ilə (28, 19, 66, 50) müqayisə olunur.
B a r b a r i. Qədim türkcə 
bar
– ―var‖ , ―varıdır‖ (166, II, 61-62) və
bari
– 
―var-dövləti‖, ―əmlakı‖, ―mü lkiyyəti‖ sözlərindəndir. Uşağa ad verdikdə ata-
anasının arzusunu ifadə edir. Ad ―var-dövləti (əmlakı) vard ır‖ mənasındadır. 
Quruluşca erkən orta əsrlərdə uyğurlarda Barçin (168,111) ş əxs adı ilə müqayisə 
olunur.
İ p p u l i y a. Türkcə 
ip
– ―bacarıqlı‖, ― mahir‖, ― istedadlı‖, ―qabiliyy ətli‖
(166, I, 287) və 
bul, bol,
(mixi ya zıda ―o‖ və ―u‖ səsləri eyni işarə ilə ya zılırd ı) – 
―mərd‖, ―qoçaq‖, ―igid‖ (160, IV, 2, 1669) sözlərindəndir. Erkən orta əsrlərdə 
bolqar xanı İsbul (72, 235), Hun şahzadəsi Bel (yazılışı yunancadır – 58, 61), Hun 
xaqanı Bleda (yazılışı yunancadır, 
bol, bul 
və 
ata 
sözlərindən), Xəzər xaqanı 
Blucan (58, 25), Xə zər xaqanı Bulan (58, 204), q ıpçaqlarda Boluş (58, 424), türk 
xaqanlarından Pulixan (türk xaqanlığ ında VI əsrdə Toboxan ın qardaşı) (36, 70), 
VII əsrdə xəzə rlərdə Bulişad (58, 280), IX əsrdə uyğurlarda Bulixan (168, 150), 
XIII əsrdə monqollarda Buluqan (28, 94), XVIII əsrdə kara kalpa kla rda Pu liç ik (61, 
321), ―Koroğlu‖ dastanında Bolubəy və b. şəxs adları ilə müqayisə olunur. Ad 
―bacarıqlı (istedadlı, mahir, qabiliyyətli) igid‖ mənasındadır. Adın əvvəlindəki ―
ip
‖ 
ko mponenti VI əsrdə Altayda türk xaqanı İbi Tulunun adındakı ―
ib
‖ komponenti 
ilə eynidir. 
İ n b u l i y a. Türkcə 
enq
– ―(sırada, döyüşdə) qabaqda duran‖, ―ön 
cərgədə dayanan‖, ―birinc i‖ (166, I, 366) v ə 
bol
– ― igid‖, ―qoçaq‖, ― mə rd‖ 
sözlərindəndir. Ad ―Qabaqda gedən qoçaq (igid)‖ mənasındadır. 
B a q a z u ş t a. Qəd im türkcə 
bökə
- ―igid‖, 
çus –
―q iy mətli‖, ―dəyərli‖
(160, III, 2, 2181) və 
tay – “
onun kimi‖ sözlərindəndir. 
V a b i l. Na məlu m mənalı 
Va 
və 
bol
– ―mərd‖, ―qoçaq‖, ―igid‖ 
sözlərindəndir. Adın birinci h issəsi güman ki, ―Ba‖ olması idi, çünki qədim türk 
dilləri üçün ―v‖ s əsi səciyyəvi deyil. Bu ko mponent Hun xaqanı Vasik (əslində 
Basik, ―Ba‖ və bən zəyiş, o xşarlıq bildirən 
siq, çiq, şiq
şəkilç isindən) və Babək 
adlarında da vardır. XVIII əsrdə qaraqalpaqlarda Baybol şəxs adı ilə (61, 172) 
müqayisə olunur.
Veyabul. Yad d ildə yazılışına görə təhrif olun muş bu adın əslini müəyyən 
etmə k çət indir. La kin adın sonunda qədim türkcə
bol, bul 
– ―mərd‖, ―qoçaq‖, ―ig id‖ 
sözünün durduğu aydın görünür.
A z 
a r i. Ehtimal ki, bu adın sonundakı ―i‖ s əsi əlavə olun madır. XIV əsr müəllifi 

---

94 
Rəşid əd-Din ya zır ki, türklərdə 
azar
―uca‖ de məkd ir (28, I kitab 1). Biz hesab 
edirik ki, kaspilərdə bu ad hə min sözdəndir. XIII əsrdə A zar adlı türk ə mirin in (28, 
185) adı ilə müqayisə olunur. 
A n a n i. A zarinin oğlu. Qədim türkcə