Volume ǀ issue ǀ

ǀ
ISSUE 6 
ǀ
2022
Scientific Journal Impact Factor (SJIF 2022=4.63) 
Passport: 
http://sjifactor.com/passport.php?id=22230
  
 
451 
UZBEKISTAN |
www.caajsr.uz
 
 
taqozo etadi. Masalan, hozirgi kunda 200 mingdan ortiq o‘simlik turlarining har biriga 
alohida nom qo‘yishga urinish befoyda, buning imkoni ham yo‘q. 
Insoniyatning tabiatni bilish, anglash bosqichlarini o ‘zida aks ettiruvchi tabiiy 
fanlar nomenklaturasidan inson tomonidan kashf etiladigan, yaratiladigan(ishlab 
chiqarish nomenklaturasi) texnik nomenklatura, shuningdek, xaridorbop tovarlar bilan 
ta’minlash, ularni sotish maqsadida mdxsus yuzaga chiqariladigan savdo-sotiq 
nomenklaturasini farqlash lozim bo‘ladi. 
Garchi har uchala nomenklatura ham manfaatdor subyektlar tomonidan yaratilsa-
da, biroq ular turli asos, turli maqsad va turli prinsiplar negizida voqelanadi. 
Xullas, terminlar umumadabiy so‘zlardan tubdan farqlanuvchi leksik qatlamni 
o'zida mujassam etadi. Ushbu farq quyidagi asosiy xususiyatlarda aksini topadi: 
semiotik (terminlarda belgi va ifodalovchi o‘zaro simmetrik munosabatga kirishadi); 
vazifaviy (terminlar nafaqat nominativ, balki definitiv funksiyaga egaligi bilan ham 
xarakterlanadi); semantik (terminlar faqat maxsus tushunchalami ifodalaydi, ulaming 
har biri o ‘z ma’nosiga ko‘ra unikaldir); tarqalish, ommalashish (faqat fan tiliga oid 
terminlar muayyan qismining umumadabiy tilga kirishi ulaming boshqa sistemaga 
xosligiga to‘sqinlik qilmaydi); shakllanish yo‘llari va vositalari (terminologiyada 
umumadabiy til so‘z yasalishi vositalarining harakati maxsuslashgan, standart, turg‘un 
modellami ishlab chiqishga bo‘ysunadi) (Danilenko, 1977; 208). 
Tepada biz o’zbek tilidagi termin va terminologiyaga berilgan ta’riflar hamda 
olimlarning mazkur mavzu yuzasidagi qarashlarini ko’rib chiqdik. Shu o’rinda aytishim 
joyizki, Hamidulla Dadaboyevning “O’zbek terminologiyasi” nomli kitobida ushbu 
mavzu yuzasidan ma’lumotlarni anchagina ko’proq va aniqroq ekanlikini uchratishimiz 
mumkin.