Gidrologiya, gidrometriya va oqim hajmini

R egressiya tenglam asi. 
Gidrologik jarayonlar — ko'pchilik 
omillaming o'zaro ta’siri mahsulidir. Ularning barchasini e'tiborga 
olish a n c h a m u s h k u l ish, gid ro lo g ik tav siflarn in g o 'z a r o
bog'lanishini ifodalovchi asosiy omillar gidrologik hisoblashlarda 
inobatga olinadi. E'tiborga olinmagan omillar o ‘z ta ’sirini statistik 
bog'lanishda, nuqtalarning tarqoqligida ko'rsatadi.
Ikkita o'zgaruvchan m iqdor o'rtasidagi statistik bog'lanishni 
aniqlach usullaridan biri — korrelyatsiya (o'zaro bog'lanish). 
Korrelyatsion bog'lanishning tenglam a shaklida ifodalanishi 
r e g r e s s i y a t e n g l a m a s i debataladi.
132
/

---

Ikkita o 'z garuvcha n m iq d o rlar o'rtasidagi t o ‘qri chiziqli 
korrelyatsiya bilan tanishtiramiz. Ikkita daryoning belgilangan 
stvorlari bo'yicha daryo oqimlari tavsiflari o'rtasidagi bog'lanishni 
tuzamiz. Agar daryolar bir xil tabiiy geografik sharoitda bo'lsa, 
ular o'rtasida bog'lanish bo'lishi mum kin.
Birinchi daryo suv sarflarini 
Qx
ikkinchisini esa 
Qy
bilan 
belgilaymiz. Suv sarflari 
Qx
va 
Qy
a ’zolardan iborat gidrologik 
qatorni tashkil etadi.
Gidrologik tahlil 
Qx
va 
Q
koordinatalari bo'yicha grafik tuzish- 
dan boshlanadi. Korrelyatsiya darajasi miqdoriy baholash uchun 
yuqorida qilingan tartib bo'yicha korrelyatsiya koeffitsienti hisob­
lanadi.
To'g'ri chiziqli korrelyatsion bog'lanishni ifodalovchi tenglama 
quyidagi ko'rinishga ega:
Qy l- Q yo = r ^ ( Q x i- Q x
o)
u x
Qx,
-
Qx0 = r
(Qyi - Qy
о) 
(4
 
20
)
bu yerda: 
Qxi
va 
Qyi
daryolarning har yilgi suv sarfi,
Qx0, Qy0
— d a r y o l a r n i n g o ' r t a c h a k o 'p yillik suv sarfi.
by