Sitologiya va
Yüklə 4,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
irsiylanishi
deb ataladi. Ana shu misoldan ko‘rinib turibdiki, kulrang tana – normal qa- not va qoramtir tana – kalta qanot belgilarini yuzaga chiqaradigan genlar asosan birgalikda nasldan naslga o‘tadi, ya’ni boshqacha aytganda, o‘zaro birikkan holda bo‘ladi. Bu birikish genlar ning muayyan bir xromosomada joylashganligiga bog‘liq. Shunung uchun meyozda bu genlar tarqalib ketmaydi, balki birgalikda nasldan-naslga o‘tadi. Bir xromosomada joylashgan genlarning birikish hodisasi Morgan qonuni bilan mashhur. Bir-biriga birikkan genlar guruhining soni muayyan turda- gi xromosomalarning gaploid soniga mos keladi. Tadqiqotlarga qara ganda, genlarning qayta kombinatsiyalanishiga sabab shuki, me yoz jarayonida gomologik xromosomalar konyugatsiyalan- ganda ularning ma’lum bir foizi o‘z qismlarini ayirboshlaydi yoki boshqacha aytganda, bir-biri bilan chalkashadi. Bunda dastlab gomologik xromosomalarning birida joylashgan genlar endi tur- li gomologik xromosomalarga o‘tib qolishi aniq bo‘ladi. ular qay- ta kombinatsiya lanadi. Turli genlarning chalkashish foizi turlicha bo‘lib qoladi. Bu ular orasidagi masofaga bog‘liq. Genlar xromo- somada bir-biriga qancha yaqin joylashsa chalkashganda ular shuncha kam ajraladi, birikish foizi shuncha yuqori bo‘ladi. Chunki bunda xromosomalar turli qismlari bilan almashinadi va bir-biriga yaqin joylashgan genlarning birga bo‘lish ehtimoli ko‘p bo‘ladi. Ana shu qonuniyatlarga asoslanib, genetik jihatdan yaxshi o‘rga- nilgan organizmlarda xromosomalarning genetik xaritasi tuzilgan. Ma’lum birikish guruhga kirgan gеnlarning joylashish tasviri gеnе - tik xarita dеyiladi. Xaritada har qaysi xromosomada genlarning http:eduportal.uz 153 genetika haqida umumiy ma’lumot VI Bo‘LIM joylashish tartibi, ular ning soni, belgisi, orasidagi masofa ko‘rsa- tiladi. Masalan, drozofila pashshasida uning 4 ta xromosomasida 500 genning joylashgani aniqlangan. Drozofila pashshasida gomologik xromosomalarning chalkashishi va qismlarining almashinishi faqat urg‘ochilarda sodir bo‘ladi. erkak pashshalarda bu bosqich bo‘lmaydi, shuning uchun ularda bitta xromosomada joylashgan genlarning birikishi to‘liq birikish hisoblanadi. Ana shu sababga ko‘ra, tahlil qiluvchi cha- tishtirish uchun urg‘ochi pashshalarni olish kerak. 1. Mendel qonunlari bo‘yicha tahliliy chatishtirish o‘tkazilganda birinchi bo‘g‘inda nisbat qanday bo‘ladi? 2. Nima uchun genetik tajribalar o‘tkazish uchun ko‘pincha drozofila meva pashshasi olinadi? 3. To‘liq va to‘liqsiz birikkan holda irsiylanish deyilishiga sabab nima? Genetik xaritada nimalar aks etgan? Yüklə 4,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|