O’zbekiston respublikasioliyva o’rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti hisob va audit fakulteti

3.2. Ustav, qo’shilgan va rezerv kapitali auditini tartibga 
soluvchi meyoriy-huquqiy hujjatlarni takomillashtirish 
 
Ustav, qo’shilgan va zahira kapitallarini shakllanishi va harakati, 
shuningdek 
zahiralarni 
tashkil 
etish 
va 
foydalanish 
auditini
o’tkazishda auditor quyidagi asosiy qujjatlarga amal qilishi lozim. 
1. 
O’zbekiston Respublikasi Fuqarolik Kodeksi 2002-yil 30- 
avgust holatiga o’zgarishlar bilan. 1996-yil 29-avgustda 257-1-sonli 
O’zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qarori bilan 1997-yil 1-martdan 
kuchga kiritilgan.
2. 
O’zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi 2002-yil 9- may 
holatiga o’zgarishlar bilan. 1997-yil 24-aprelda 391-6-sonli 
O’zbekiston Respublikasi Qonuni bilan tasdiqlangan. 
3. 
“Aktsiyadorlik jamiyatlari va aktsiyadorlar huquqlarini 
himoya qilish to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni (keyingi 
o’zgarishlar va qo’shimchalar bilan). 1996-yil 26-aprelda qabul 
qilingan.
4.”Mas’uliyati cheklangan va qo’shimcha mas’uliyatli jamiyatlar
to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi Qonuni. 2001-yil 6-dekabrda 
qabul qilingan 

---

58 
5. 
“Ayrim faoliyat turlarini litsenziyalash to’g’risida”gi 
O’zbekiston Respublikasi qonuni (keyingi o’zgarishlar va 
qo’shimchalar bilan). 2001 -yil 12-mayda qabul qilingan. 
6. 
“Buxgalteriya hisobi to’g’risida”gi O’zbekiston Respublikasi 
Qonuni. 1996-yil 30-avgustda qabul qilingan 
7. 
“Auditorlik faoliyati to’g’risida”gi O’zbekiston 
Respublikasi Qonuni. 2000- yil 26- mayda qabul qilingan. 
8. 
O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligining 2002-yil 7- 
fevraldagi 31-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “Moliyaviy 
hisobot shakillari va ularni to’ldirish qoidalari” (keyingi 
o’zgarishlar va qo’shimchalar bilan). 
9. O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Davlat Soliq 
Qo’mitasi tomonidan 2002- yil 17- aprelda 51 va 002-40-sonli Qarori bilan 
qabul
 
qilingan “Amaldagi qonunchilik bilan belgilangan muddatlarda 
Nizom kapitallarini (jamg’armalarini) shakllantirmagan xorijiy 
investitsiyalarga ega bo’lgan korxonalardan soliqlarni undirib olish 
tartibi to’g’risidagi Nizom”. 
10.
O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi, Davlat Mulk 
Qo’mitasi va Davlat Soliq Qo’mitasi tomonidan 2002 -yil 25-martda 
47, 10-1-48, 2002-33-sonli Qarori bilan qabul qilingan “Xo’jalik 
yurituvchi sub’ektlar tomonidan davlat tasaruffidagi (davlat 
ulushi) aktsiyalar bo’yicha dividendlarni hisoblash, to’lash va 
maqsadli foydalanish tartibi to’g’risida Nizom”. 
11O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 2002 -yil 9-
sentyabrdagi 
37-sonli 
buyrug’i bilan tasdiqlangan 
“Korxonalar 
moliyaviy-xo’jalik faoliyatining buxgalteriya hisobi hisobvaraqlar
rejasi” 
12.O’zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi tomonidan 1998 -
yil 26-iyulda 17-07/06-sonli buyrug’i bilan tasdiqlangan “Moliyaviy 
hisobotni tayyorlash va taqdim etishning kontseptual asosi”. 

---

59 
13.1-sonli “Hisob siyosati va moliyaviy hisobot” O’zbekiston 
Respublikasi Buxgalteriya hisobi milliy andozasi
(BHMA).O’zbekiston Respublikasi Moliya V azirligi tomonidan
1998-yil 26- iyulda 17-07/86-son bilan tasdiqlangan. 
14. 
19-sonli “Inventarlashni tashkil etish va o’tkazish ” 
O’zbekiston Respublikasi BHMSsi. O’zbekiston Respublikasi Moliya 
Vazirligi tomonidan 1999 -yil 19-oktyabrda EG/17-19-2075-son 
bilan 
tasdiqlangan. 
15.O’zbekiston Respublikasi Moliya Vazirligi va Davlat Soliq
Qo’mitasi tomonidan 2002-yil 14-yanvarda 15, 2002-12-son bilan 
tasdiqlangan “Huquqiy shaxslar daromad (foyda)lari
bo’yicha soliqlarni hisoblash va byudjetga to’lash tartibi to’g’risida 
Nizom”. 
16.Dastlabki hujjatlar va hisob registrlari.
Nizom, qo’shilgan, zahira kapitali va zahiralarni shakllanishi
va harakatining auditorlik tekshiruvini o’tkazish uchun auditor
(auditorlik tashkiloti) tomonidan quyidagi asosiy hujjatlardan
foydalaniladi: 
-
korxona Nizomi; 
-
ta’sis shartnomasi; 
-
ta’sischilar majlislarining bayonnomalari; 
-
davlat ro’yxatidan o’tganligi to’g’risidagi guvohnoma; 
-
korxonalarni xususiylashtirish va aktsionerlash bilan bog’liq
bo’lgan hujjatlar; 
- 
statistika, davlat soliq idoralari, nafaqa jamg’armasi,
bandlik jamg’armasi, ijtimoiy sug’urta jamg’armasi idoralarida
ro’yxatdan o’tganligi to’g’risida guvohnomalar; 
- bank xizmati ko’rsatish to’g’risida guvohnoma;

---

60 
ta’sis hujjatlariga kiritilgan va ro’yxatga olingan 
o’zgarishlar; 
- emissiya prospekti;
-aktsiyadorlik 
jamiyatlari 
uchun 
aktsiyadorlar 
reestri; 
aktsiyadorlarning yillik majlisi bayonnomalaridan ko’chirma;
-
aktsiyadorlar, ta’sischilarning majlisi bayonnomalaridan 
ko’chirma; 
-
direktorlar Kengashi majlislarining qarorlaridan ko’chir ma; 
-
ijro direktsiyasining buyruqlari va farmoyiyullari;
-
ma’lum bir faoliyatni amalga oshirish uchun litsenziyalar 
varuxsatnomalar;
-
 
ta’sischilar va aktsiyadorlar bilan yozishuvlar; ichki Nizomlar; 
- Nizom kapitaliga ta’sischilar tomonidan o’z ul ushlarini pul, 
natura, nomoddiy shaklda yoki qimmatli qog’ozlar ko’rinishida 
kiritilganini tasdiqlovchi hujjatlar (bank ko’chirmalari, kirim
kassa orderlari, Nizom kapitaliga ulush sifatida natura ko’rinishida 
taqdim etilgan mol-mulkni kirim qilish to’g’risida dalolatnomalar va 
boshqalar); Nizom kapitaliga natura va nomoddiy ko’rinishida 
kiritiladigan ulushlarning baholash uslubi;
- 
xo’jalik yurituvchi sub’ekt davlat ro’yxatidan o’tganidan 
keyingi boshlang’ich faoliyat davri bo’yicha hisobot; 
- 
yillik hisobot. 
Kоrхоnа va tashkilotlаrdа invеstitsiyalаngаn хususiy vа qаrzgа оlingаn 
kаpitаllаr turli ko’rinishlаrdа hаrаkаt qilаdi. 
Kоrхоnа va tashkilotning хususiy kаpitаli quyidаgi shаkl bo’yichа 
ifоdаlаdi: